سارا ارومیه

مردم گیلک از ملت‌های ستم‌دیدەی ایران هستند، که سالیان متمادی چە قبل از جمهوری اسلامی و چه بعد از بە روی کار آمدن این حکومت، تحت ستم و آسمیلاسیون فرهنگی و زبانی قرار گرفتند، هرچند بەعنوان یک ملت در برابر دولت‌های مرکزی ایران مقاومت‌هایی داشتند، اما بەندرت صاحب یک سازمان سیاسی منسجم و متداوم بودەاند، این وضعیت برای زنان نیز همین‌گونه بوده است، اما اکنون زنان گیلک اراده کردە و یک سازمان مستقل زنانه را تشکیل دادەاند.

 

خبرگزاری زنان نوژنها برای آشنایی بیشتر با این تشکل با یکی از اعضای این تشکل بەنام یاسمین فهبد پژوهشگر و آرتیویست به مصاحبه پرداخته است.

یاسمین فهبد در ابتدای مصاحبه به معنی تشکل اشاره کرده و گفت خاخور در زبان گیلکی به معنای خواهر است و خواخوران یعنی خواهران.

 

خواخوران تشکلی است برای مبارزه با آسمیلاسیون

وی در این باره به توصیف لوگو و چگونگی ایجاد این تشکل اشاره کرده و گفت: ''در لوگوی تشکل خواخوران از رنگ‌های دامن زن گیلک استفاده کردەایم و در این لوگو تصویر یک مشت با یک ناخن صورتی وجود دارد که نماد اعتراض ما علیه آسمیلاسیون می‌باشد''.

یاسمین از علت نوشته شدن کلمەی خواخوران با رسم‌الخط فارسی گفت و اینکه این نوشته عامدانه بە زبان فارسی نوشته شده نه زبان گیلکی و در واقع این عمل را یک نوع اعتراض به آسمیلاسیون دانسته و می‌گوید: ''زمانی رسم‌الخط را عوض می‌کنیم که تمام اعضای خواخوران زبان گیلکی را یاد بگیرند و خود بتوانند به زبان مادری‌‌شان بنویسند''.

این پژوهشگر زن دربارەی چگونگی تشکیل خواخوران و اهداف اصلی آن به خبرگزاری زنان گفت: ''ما زمان زیادی است کار می‌کنیم و به صورت غیرآشکار فعالیت‌هایمان را انجام می‌دهیم، اعلام موجودیت و آشکار شدن برخی از اعضای این تشکل منطبق بود با شروع اعتراض به سریال خاتون، که کل مجموعەی خواخوران در این زمان اعلام موجودیت کرد''.

یاسمین در ادامه به چگونگی ارتباط اعضای خواخوران اشاره کرد و گفت: ''ما یک تشکل کوییر-فمنیستی هستیم که بەمانند جزایری پراکندەای بودیم که از طریق فضای مجازی با یکدیگر آشنا شده و جهت مبارزه با آسمیلاسیون مبارزه می‌کنیم".

 

بازپس‌گیری هویت با تمرکز بر زن گیلک، زبان گیلک و زمین گیلک تعریف می‌شود

یاسمین فهبد یک از اهداف تشکل خواخوران را بازپس‌گیری هویت گیلک عنوان کرد و آن را در سە بخش عنوان کرد و گفت: ''این بازپس‌گیری هویت با تمرکز بر زن گیلک، زبان گیلک و زمین گیلک تعریف می‌شود که هر سه‌ی آنها طی همگون‌سازی اجباری فرهنگی که در دوران پهلوی و جمهوری اسلامی، دچار آسیب فراوانی شده‌اند''.  

وی در ادامە به شرح این اهداف پرداخته و گفت: ''شهرک‌سازیها و ویلاسازی‌های گسترده، آتش زدن زمین‌ها و سلب مالکیت آنها از صاحبان اصلی‌شان، از مشکلاتی است که زمین‌خواران بر سر مردم گیلک آوردەاند'' و در مورد زبان گیلگی و آسمیلاسیونی که بر ملت گیلک روا داشته شده گفت: ''کمتر کسی زبان گیلک را بە‌عنوان یک زبان مستقل می‌شناسد و اکثرا آن را لهجەای از فارسی تصور می‌کنند، در صورتی که این زبان رسم‌الخط دارد و گویش‌های مختلفی را دربرمی‌گیرد که در راستای همگون‌سازی فرهنگی زبان‌زدایی شدەایم''.

یاسمین فهبد به دیگر هدف تشکل خواخوران که مربوط به جایگاه زنان گیلک و مبارزه علیه کلیشەهای جنسیتی که دامن‌گیر زنان گیلک چه در اجتماع سنتی و چه در جامعەی ایران، مانند زن خراب و ... اشارە کرده و آن را در جامعەی مردسالار خطرناک عنوان کرد و گفت: ''در همین راستا برای جلوگیری از ذهنیت بەغایت مردسالار جامعه جنبش کوئیر-فمنیستی را بدون حضور مردان راه‌اندازی کردیم تا در مقابل این ذهنیت مبارزه کنیم".

 

خواخوران بعد از اعتراضات به سریال خاتون بەطور رسمی اعلام موجودیت کرد

این پژوهشگر جوان دربارەی اعلام موجودیت رسمی این تشکل و بازتاب آن در بین سایر جنبش‌ها و تشکل‌ها پرداخت و گفت: "از آنجا که این تشکل تاکنون، فعالیت مخفی داشت، به جز فعالانی که از نزدیک با تشکل آنها در ارتباط بودند دیگر تشکل‌ها، بدان صورت آشنایی با آنها نداشتند، اما بعد از اعتراضات به سریال خاتون عدەای از اعضای این تشکل آشکار شده و خواخوران بەطور رسمی اعلام موجودیت کرد."

 یاسمین در ادامه به بازتاب دیگر اتنیک‌ها بعد از اعلام موجودیت خواخوران اشاره کرد و گفت: '' اعلام موجودیت خواخوران هم‌زمان بازتاب‌های مثبت و همدلانه و در عین حال از سوی بعضی افراد بازخورد خوبی نداشت''.

 یاسمین در ادامه افزود از طرف زنان کورد و زنان عرب بازخوردهای بسیار خوبی داشتند اما بدان‌صورت نتواستند ارتباط بیشتری برقرار کنند و علت آن را، نوپایی تشکل دانست که از اعلام موجودیت آن زمان چندانی نگذشته و درصدد هستند، که در آینده‌ی نزدیک روابط مستحکم‌تری با دیگر تشکل‌های زنانه و دیگر اتنیک‌ها برقرار کنند.

 

یاسمین فهبد، به اهداف و دیگر برنامەهای تشکل خواخوران پرداخت و اشاره کرد که، این تشکل در کنار هدف اصلیش که مبارزه علیه آسمیلاسیون و بازپس‌گیری هویت انسان گیلک هست، پادکستی را در پاییز امسال منتشر خواهد کرد، که در آن  به تبعیض‌ها و مشکلات زنان شالیکار و زنانی که از طرق مختلف برای کسب درآمد، فعالیت اقتصادی انجام می‌دهند پرداخته و اپیزودهایی از شرح زندگی و روایات زنان گالش، چوپان و غیره ارائه خواهند داد، تا بازتاب دهندەی حقیقت زنان و مردم گیلک باشند.

 

سریال خاتون تلاش حکومت ایران برای بی‌چهره کردن ملت گیلک است

یاسمین فهبد در پایان مصاحبه به سریال خاتون که اخیرا در شبکەی خانگی پخش می‌شود پرداخت و گفت: ''این سریال بازیابی کلیشەهایی است که انسان گیلک را جدیت‌زدایی کرده و وی را به یک رعیت دست و پاچلفتی تبدیل کرده است، که در مناسبات اجتماعیش به فردی تبدیل شده که در مقابل اربابش که فارس هست قرار می‌گیرد، این رعیت هیچ زمین و زبانی از آن خود ندارد و زن گیلکی را نمایش می‌دهد که در خدمت اربابش بوده و در پایان به عقد او درمی‌آید''.

یاسمین، هدف این دسته از سریال‌ها که، حکومت ایران عامدانه و بدون حضور مردم گیلک و توسط عدەای بازیگر غیر گیلک در نقش غیرواقعی بە واسطەی زبان و موسیقی گیلکی تولید می‌کند را، بی‌چهره کردن و جدیت‌زدایی ملت گیلک عنوان کرد و گفت: '' وقتی یک‌چنین تصویری از انسان گیلک ساخته می‌شود چگونه وی می‌تواند به استعمار و استثماری که در محل زندگی او اتفاق می‌افتد، اعتراض کند و اعتراضش جدی گرفته شود''.