ختنە، هنجاری اجتماعی اما ناقض حقوق زنان
ختنه فوایدی برای سلامتی یا روان زن ختنه شده به همراه ندارد، بلکه باعث ناتوانی دائمی او می‌شود، پیامدهایی که در طول زندگی خود به همراه خواهد داشت. همیشە همانند تجاوز جنسی فرد آن را بە یاد خواهد داشت. نظر مذاهب و عقاید دینی مختلف نسبت بە ختنە متفاوت است. سیاست نیز برای حفظ منافع خود، مانع یافتن راه‌حلی ریشه‌ای که به رنج میلیون‌ها زن پایان دهد، است. همچنین تنها چند قانون شکننده، در این مورد وجود دارد کە برخی حتی مجرم را مسئول نمی‌داند.
قسمت دوم
سنا علی
مرکز خبر -
درد ختنه با بهبود زخم‌ها تمام نمی‌شود
از نظر روانشناسی، زنان ختنه شده و فعالان ضد ناقض‌سازی جنسی تأیید می‌کنند که اثرات روانی ختنه مشابه اثرات تجاوز جنسی بر قربانی تجاوز جنسی است. از همان لحظه‌ی اول ختنه شدن دختر را تحت الشعاع قرار می‌دهد، زیرا پس از انجام دادن عمل، اعتماد به نفس خود را نسبت به اطرافیان از دست می‌دهد، سپس اعتماد به نفس و عشق خود را به زندگی از دست می‌دهد.
زن ختنه شده درد تجربه را تا آخرین لحظات زندگی خود تحمل می‌کند، بسیاری از آنها می‌گویند با وجود گذشت سال‌ها هنوز هم تیغ در جلوی چشمانشان است که گویی امروز بودە.
دختران ختنه شده در ابتدا شوکه می‌شوند و متوجه نمی‌شوند دقیقاً چه اتفاقی افتاده است، درد جسمی بر افکار او غالب می‌شود و توضیحی برای آنچه اتفاق افتاده است نمی‌یابد، به خصوص که بیشتر دختران در دوران کودکی ختنە می‌شوند.
برخی از زنان ختنه شده حتی پس از گذشت سال‌ها همیشه با همان شتاب در مورد حادثه صحبت می‌کنند و برخی سکوت را ترجیح می‌دهند و از بحث در مورد حادثه خودداری می‌کنند، اما در هر دو مورد زن ختنه شده سعی می‌کند آنچه را که برای او اتفاق افتاده توضیح دهد تا پاسخ‌های قانع کننده‌ای بیابد.
زنان ختنه شده پس از اینکه اعتماد به نفس خود را از دست دادند، احساس اضطراب، درماندگی و سوء ظن دائمی نسبت به اطرافیان خود دارند و دائماً احساس ترس و افسردگی می‌کنند و خلق و خوی آنها بین آرامی و عصبانیت ناگهانی دائما در تغییر است.
این زخم «ختنه» به سختی التیام می‌یابد و فرد مدت زیادی از آن رنج می‌برد. زن ختنه شده پس از ختنه و بهبود زخم دچار مشکلات ادراری از جمله احتباس ادرار، درد، عفونت‌های ادراری و تناسلی و زخم می‌شود. اگر این عفونت‌ها درمان نشوند، مشکل دوچندان شدە و منجر به نارسایی کلیه، مسمومیت خون و مرگ می‌شود.
کمیته‌ی بهداشت در پارلمان مصر گفت: در طول ازدواج، برداشتن و آسیب بافت اطراف دستگاه تناسلی منجر به بی‌میلی در زن و احساس درد شدید و ایجاد مشکلات زناشویی منجر به جدایی می‌شود و با تایید این موضوع، کمیته‌ی بهداشت در پارلمان مصر اعلام کرد، بیش از ۷۰ درصد طلاق‌ها به دلیل ختنه است و در سودان نیز طلاق بە همین شیوە است.
در سال ۲۰۱۵، تعداد پرونده‌های طلاق در مصر به ۱۲۵۰۰ مورد رسید و در سال ۲۰۱۶، تعداد پرونده‌های ثبت شده در دادگاه ها به ۴۰۰۰ پرونده از سوی همسرانی که به دلیل ختنه با همسران خود مورد بدرفتاری قرار گرفتند، رسید.
بسیاری از زنان ختنه شده پس از زایمان سخت باید سزارین شوند و پس از آن دچار خونریزی شدید می‌شوند.
دین، اختلاف بر سر ختنه را حل نمی‌کند
علمای دین مسلمان در مورد جایز بودن یا نبودن ختنه دختران اختلاف نظر دارند، علمای الازهر می‌گویند ختنه مکروه است، علمای دین در شام و عراق نیز همین نظر را دارند و حتی عربستان سعودی که قرآن و سنت را قانون اساسی خود می‌دانند، ختنه را منع کردەاند.
علمای دینی که فتواهای منع ختنه را صادر کرده‌اند، با تاکید بر اینکه این عمل ناپسند و تجاوز به حیثیت و حقوق زنان است، گفتەاند: عمل ختنه باید برای ضرورت پزشکی باشد و به طهارت زن ربط نداشته باشد زیرا این ادعاها صحت ندارد.
اما نظر دیگری کە مخالف نظر اول و متکی به چندین حدیث نبوی است، وجود دارد. اما احادیثی کە بە آن اتکا شدە بیشتر مربوط به ختنه مرد است و ربطی به دختر ندارد. مذاهب چهارگانه اهل سنت نیز در مورد جواز ختنه یا حرام بودن آن اختلاف نظر دارند. دین مسیحیت ختنه را برای زن و مرد ممنوع کرده و آن را جرم و گناه می داند.
در دین یهود، یهودیان مشتاق ختنه کردن مردان در روز هشتم تولدشان هستند، اما ختنه‌ی زنان ممنوع است، با این تفاوت که این رسم در گذشته در مصر قبل از ظهور حضرت موسی (ع) توسط یهودیان مرسوم بود. قانون اسرائیل ختنه‌ی زنان را جرم تلقی نمی‌کند و موارد گسترده‌ای از ختنه در میان بادیه‌نشینان نقب و فرقه‌ی فالاشا "یهودیان اتیوپی" وجود دارد.
قوانین و مجازات‌ها
ختنه از سال ۲۰۰۸ در مصر جرم‌انگاری شد و مجازات آن از سه ماه تا دو سال حبس است و با پرداخت جریمە قابل جایگزینی است. اما در سال ۲۰۱۶ اصلاحیه‌ای در قانون مجازات اعمال شد که بر اساس آن مجازات سخت‌تری برای افرادی که ختنه‌ی زنان انجام می‌دهند و حبس برای مدت حداقل پنج سال و حداکثر هفت سال تعیین کرد. در برخی موارد همانند از کارفاتدگی دائمی دختر و یا مرگ او، مجازات حبس شدیدتر خواهد شد.
موریتانیا عاملان ختنه را با سه سال زندان، جریمه‌ی نقدی و تلاش برای افزایش آگاهی در مورد خطرات ختنه مجازات می‌کند.
در سال ۱۹۴۶ استعمار بریتانیا در سودان قانونی را وضع کرد که ختنه را جرم‌انگاری می‌کرد و در سال ۱۹۷۳ ماده‌ای در قانون سودان تصویب شد که آن را به طور کامل ممنوع کرد، اما در سال ۱۹۹۱ با لغو این قانون و قانونی شدن ختنه، با شکست مواجه شد.
هیچ تفاوتی بین کشورهایی که ختنه را در آفریقا مجاز می‌دانند و کشورهایی که قوانینی دارند که آن را جرم‌انگاری می‌کنند، وجود ندارد، زیرا جامعه آمادگی پذیرش آن را ندارد و قوانین با دیوار محکمی برخورد می‌کنند که نشان‌دهنده‌ی این ایده است که ختنه باعث حفظ شرافت و پاکی انسان می‌شود. دختر، یک وظیفه شرعی و عادتی که نمی‌توان آن را ترک کرد.
ختنه در اروپا وجود ندارد، اما مهاجران آن را با خود حمل می‌کنند، بنابراین عملیات‌های زیادی در آنجا انجام شد و با وجود اینکه قانون خاصی علیه ختنه وضع نکرد، فرانسه افرادی را که ختنه را انجام می‌دادند مجازات کرد و به این ترتیب اولین کشور اروپایی بود که عاملان ختنه را تحت تعقیب قرار داد.
بریتانیا از سال ۱۹۸۵ او را جرم‌انگاری کرد و مجازات او در سال ۲۰۰۳ تشدید شد تا والدین از انجام عمل ختنه‌ی دختران خود در خارج از کشور جلوگیری کنند. در آمریکا ختنه از سال ۱۹۹۶ ممنوع شده است و پزشکی که این عمل را انجام می‌دهد به حبس ابد محکوم می‌شود.
قانون در ایرلند ختنه‌ی زنان را از سال ۲۰۱۲ جرم‌انگاری می‌کند و مرتکبین حتی اگر به انجام این عمل در خارج از کشور متوسل شوند مجازات می‌شوند.
تلاش‌های بین‌المللی
سازمان ملل متحد ختنه را جرم دانسته و آن را نقض آشکار حقوق زنان و دختران دانسته و بر همین اساس در ششم فوریه هر سال یک روز جهانی برای آن تعیین کرده و هدف آن آموزش جوامع در مورد خطرات آن برای سلامت جسمی و روانی دختران است. و تلاش برای رسیدن به جوامعی عاری از ختنه، و این ایده از بانوی اول نیجریه، استلا اوباسانجو گرفته شد، که آن را در سال ۲۰۰۵ در کنفرانس کمیته‌ی بین‌المللی آفریقا در مورد رویه‌های سنتی که بر سلامت زنان و کودکان تأثیر منفی می‌گذارد، ارائه کرد. سپس توسط سازمان ملل متحد پذیرفته و گفتە شد پدیده‌ی ختنه می‌تواند در یک نسل به پایان برسد.
در سال ۱۹۹۳، صندوق کودکان سازمان ملل متحد "یونیسف" بودجه‌ای حدود یکصد هزار دلاری را به تلاش برای مبارزه با ختنه‌ی زنان اختصاص داد، اما این مبلغ کافی نبود، بنابراین شبکه‌ی "برابری اکنون"، یک شبکه‌ی بین‌المللی که در سال ۱۹۹۲ تأسیس شد، با هدف حمایت و ارتقای حقوق زنان در سراسر جهان، کمپینی برای افزایش بودجه راه‌اندازی کرد تا بودجه‌ی یونیسف برای مبارزه با ختنه‌ی زنان به ۹۱ میلیون دلار برسد.
سازمان ملل متحد اولین قطعنامه‌ی غیرالزام‌آور در مورد ختنه را در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۲ همزمان با آغاز حرکت جناح‌های وابسته به جنبش اسلامی در چندین کشور از زمان آغاز جنبش بهار عربی در سال ۲۰۱۱ صادر کرد.
این قطعنامه که از حمایت ۱۱۰ کشور از جمله ۵۰ کشور آفریقایی (از ۵۸ کشور) برخوردار شد، خواستار اتخاذ همه‌ی اقدامات و قوانینی برای منع و اجرای ختنه‌ی زنان در محل، حمایت از زنان، پایان دادن به سیاست معافیت از مجازات شد و مراقبت‌های بهداشتی و روانی برای زنان ختنه شده ارائه دهد.
به مناسبت روز جهانی تحمل صفر برای ختنه‌ی زنان، در سال ۲۰۱۷، یونیسف و صندوق مسکن سازمان ملل برنامه‌ای را برای حذف این پدیده تا سال ۲۰۳۰ اعلام کردند.
کمپین‌هایی برای ریشه‌کن کردن ختنه
دولت‌های آفریقایی کمپین‌های آگاهی‌بخشی را برای مبارزه با ختنه راه‌اندازی می‌کنند که در آن جنبش‌های زنان و فعالان در سطح وسیعی شرکت می‌کنند. در سودان، این کمپین‌ها به کاهش نرخ ختنه از ۳۷ درصد به ۳۱.۵ درصد در سال ۲۰۱۵ کمک کرد، این رسم اکنون در میان تحصیل‌کرده‌ها طرد شده است. بر اساس گزارش یونیسف در سال ۲۰۱۸، این کشور همچنان در رتبه‌ی هشتم جهانی قرار دارد.
در مصر، کمپین‌ها مساجد، خیابان‌ها و دادگاه‌ها را هدف قرار دادند و این به کاهش درصد دختران ۱۵ تا ۱۷ ساله کمک کرد، از ۷۴.۴ درصد در سال ۲۰۰۸ به ۶۱ درصد در سال ۲۰۱۵ رسید.
در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۹، کنفرانس منطقه‌ای حذف کودکان زیر سن قانونی و ختنه‌ی زنان توسط شورای ملی زنان در مصر با همکاری وزارت امور خارجە، اتحادیه‌ی آفریقا با مشارکت اتحادیه‌ی اروپا، سازمان ملل متحد و برنامه‌ی بین‌المللی که یکی از بزرگترین سازمان‌های توسعه‌ی کودک در جهان است، شورای ملی کودکی و مادری راه‌اندازی شد.
همزمان با روز جهانی مبارزە با ختنه، کمیته‌ی ملی مصر از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی کمپین "هشتگ" به نام "از او در برابر ختنه محافظت کن" راه اندازی کرد.
در منطقه‌ی پونتلند سومالی، انجمن‌های زنان بر مقامات این منطقه‌ی خودمختار فشار می‌آورند تا قانون منع ختنه‌ی زنان را که در این کشور رواج دارد، وضع کنند و شبکه‌ی توسعه‌ی زنان مودوگ می‌گوید که ختنه مانع از موارد تجاوز نمی‌شود، اما افزایش ختنه با افزایش موارد تجاوز جنسی مرتبط است. ادعای والدین مبنی بر اینکه ختنه‌ی زنان روند تجاوز جنسی را دشوار می‌کند، نادرست است. در حالی که سایر سازمان‌ها در کشور خواستار صدور فتوای شرعی هستند. منع کامل ختنه به دلیل قدرت دین بر جامعه و کمپین‌های آگاهی‌بخشی هم زنان و هم مردان را هدف قرار می‌دهند.
جنبش‌ها، انجمن‌ها و فعالان فمینیستی در آفریقا و جهان به دنبال جلوگیری از نقض حقوق زنان هستند و یکی از مهمترین دستاوردهای جنبش‌های فمینیستی مصر، تصویب قانون جرم‌انگاری ختنه در این کشور در سال ۲۰۰۸ است. ماده‌ی ۲۴۲ می‌گوید: «هر کس با ختنه‌ی موجب جراحتی که مجازات آن در مواد ۲۴۱و۲۴۲ قانون مجازات شود، به حبس از سه ماه و حداکثر دو سال یا جزای نقدی تا پنج هزار لیره محکوم خواهد شد.» یک سال بعد، در نتیجه‌ی مبارزات فمینیستی، وزیر بهداشت با صدور فرمان شماره‌ی ۲۷۱، پزشکان، پرستاران و سایر پرسنل پزشکی را از انجام ختنه زنان منع کرد.
پروتکل حقوق زنان در آفریقا به منشور آفریقایی حقوق بشر و مردم تصریح کرد که باید اقداماتی برای توجه بیشتر به حقوق زنان به منظور از بین بردن همه‌ی اشکال تبعیض و خشونت اعمال شده علیه آنها انجام شود و همه‌ی موانعی که رشد جسمی و روانی آنها را محدود کرده، محکوم می‌کند.
اما قوانین با سنت‌های جامعه در تضاد است که در نهایت حاکم خواهد شد، اما همچنان امیدی به امکان رهایی از ختنه‌ی زنان وجود دارد که بیش از یک پدیده تبدیل شده است و کمتر از جرمی نیست که در آن ۱۰ تا ۳۰ درصد دختران سودانی هر سال می‌میرند. این کار با آموزش زنان در درجه‌ی اول در مورد حقوق خود و کار مؤسسات مذهبی برای اصلاح باورهای غلط مذهبی در مورد ختنه انجام می‌شود، همانگونە کە موسسەی الازهر کمپین‌های گسترده علیه ختنه و مشارکت پزشکان در کمپین‌های آگاهی‌بخشی در مورد خطرات آن برای جسم و روح زنان برای مردم به راه انداختند.
داده‌های اخیر ... دو میلیون دختر در معرض خطر تا سال ۲۰۳۰
سازمان ملل متحد گفته است که ممکن است دو میلیون دختر دیگر تا سال ۲۰۳۰ در معرض خطر قرار گیرند و یک روند تهدیدآمیز وجود دارد که این خطر در حال ظهور است. از هر ۴ دختر ۱ نفر یا ۵۲ میلیون نفر در سرتاسر جهان ختنه شده‌اند و توسط کارکنان بهداشتی تحت این عمل قرار گرفته‌اند.
از ۳۱ کشوری که داده‌های موجود در مورد ختنه‌ی زنان در دسترس است، ۱۵ کشور در حال حاضر با درگیری و فقر و نابرابری رو به افزایش دست و پنجه نرم می‌کنند و بحرانی را درون بحران برای آسیب‌پذیرترین و به حاشیه رانده‌ترین دختران جهان ایجاد می‌کند.
در برخی کشورها، ختنه کردن زنان هنوز هم تقریباً رایج است، به طوری که حدود ۹۰ درصد از دختران در جیبوتی، گینه، مالی و سومالی ختنه می‌شوند. در حدود نیمی از کشورها، ختنه‌ی زنان به طور فزاینده‌ای در سنین بسیار پایین انجام می‌شود.