انقلاب مشروطە آغاز بیداری زنان
زنان ایران در طول تاریخ پیشگام مبارزات بودەاند اما بسیاری مشروطە را آغاز مبارزات برای برابری جنسیتی می‌دانند. پروین آزاد معتقد است: انگیزه‌ی زنان از شرکت در انقلاب مشروطە از بین بردن نظام استبدادی قاجار و ایستادگی در برابر استعمارگران انگلیس و روسیه بود.
مژده کرماشانی
مرکز خبر- زنان ایران از جملە پیشگامان برابری‌خواهی در همەی ادوار بودەاند اما همیشە با سرکوب روبرو شدەاند و فرهنگ مردسالاری کە حاکمیت بر جامعە تحمیل کردە است از جملە اصلی‌ترین موانع زنان در رسیدن بە اهدافشان بودە است. پروین آزاد فعال حقوق زن و کودک کە خود اصالتا آذری است در مصاحبە با خبرگزاری زن بە بخشی از مبارزات زنان آذری بە ویژە از دورەی مشروطە و پس از آن می‌پردازد.
پروین آزاد در ابتدای سخنان خود با اشارە بە تاثیر انقلاب مشروطە بر زنان می‌گوید: انقلاب مشروطه در اصل شروع بیداری زنان و جرقه‌ای بود که باعث شد زنان قدرت خود را یافتە و دریابند نیمی از جامعه هستند و می‌توانند در جامعه تاثیرگذار باشند و برای اینکه بتوانند حق و حقوق خود را بگیرند، باید مبارزه کنند.
اما آزادی زنان و انقلاب آنها همیشە از سوی مرتجعین با مخالفت شدید روبرو شدە است کە در انقلاب مشروطە نیز بە همین منوال بودە است. «انجمن‌های سری زنان شکل گرفت و زنان روزنامه‌نویس و معلم در آن بە فعالیت پرداختە و مدارس و انجمن‌هایی را برای آموزش زنان تشکیل دادند کە در آن زمان مرتجعین و آخوندهایی مانند شیخ فضل‌الله نوری بە مخالفت برخاستە و علیە آنها فتوا صادر کردە و تأسیس مدارس دختران را خلاف شرع اسلام توصیف کردند.»
زینب پاشا نخستین زنی کە در تبریز علیە نابرابری بە پا خواست
از جملە زنان روزنامه‌نگار، روزنامه‌نویس و مبارزه دوران مشروطە می‌توان بی‌بی خانم استرآبادی، تاج السطنه، زینب پاشا، مزین السلطنە، صدیقە دولت‌آبادی را نام برد که نقش مهمی در آگاهی زنان داشتند.
پروین در سخنان خود از نقش زینب پاشا در مبارزە علیە نابرابری سخن می‌گوید: زینب پاشا اهل آذربایجان و به اسم بی‌بی شاه زینب هم معروف بود، وی نخستین زنی بود کە در تبریز علیه نابرابری‌های جنسی و نظام بە پا خواست و با سخنرانی‌های خود زنان بسیاری را گردهم آورد همچنین در گشودن انبارهای محتکران در زمان قحطی پیشگام بودە است.
همچنین بە مبارزات زنان و فداکاری‌های آنها اشارە می‌کند؛ «روایت‌ها نشان می‌دهد هنگامی کە در خطەی آذربایجان، ستارخان علیە استبداد قاجارها و سلطەی بیگانگان قیام کردە بود، در میان کشتە‌شدگان پیکر بیست زن کە با پوشش مردانە در مبارزات شرکت کردە بودند، یافت شد.»
موسس «مدرسەی دوشیزگان» از دیگر زنان پیشرو در دورەی مشروطە
پروین با اشارە بە انجمن‌های مختلف کە در دوران مشروطە و با توجه به اوضاع اجتماعی آن دوران به وجود آمدە و هدف همه‌ی آنها ورود زنان بە مسائل و فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و حضور در کنار مردم، همچنین افزایش اعتماد به نفس زنان بودە که بتوانند برای کسب حقوق اجتماعی و سیاسی یکسان مبارزه کنند بە نقش بی‌بی خانم استرآبادی می‌پردازد.
«یکی دیگر از زنان مبارز، بی‌بی خانم استرآبادی از نویسندگان و فعالان حقوق زنان در دوران مشروطە معتقد بود که زن و مرد باید در آموزش یکسان باشند. وی اولین مدرسه‌ی دخترانه‌ی ایران را با نام «مدرسەی دوشیزگان» بنیان نهاد. وی تاکید می‌کند: در واقع انگیزه‌ی این زنان از شرکت در انقلاب مشروطە، مبارزه و از بین بردن نظام استبدادی قاجار و پایان دادن به حکومت آنها، همچنین ایستادگی و مقابلە در برابر دو کشور استعمارگر انگلیس و روسیه بود.
«پس از انقلاب مشروطە زنان بە حاشیە راندە شدند اما بە مبارزات خود ادامە دادند»
صدیقه دولت‌آبادی یکی دیگر از مبارزین دوران مشروطە و از پیشگامان کشف حجاب از جملە دیگر زنانی است کە پروین بە مبارزات او اشارە می‌کند اما پس از انقلاب مشروطە زنان نتوانستند بە اهداف خود دست یابند و حتی در صف دیوانگان قرار دادە شدند. پروین در این مورد می‌گوید: بعد از انقلاب مشروطە در قانون اساسی حقوق زنان، حق رای، حضانت فرزندان پس از طلاق از آنان سلب شد و حتی در صف دیوانگان، متکبیان و مرتکبین قتل و سرقت قرار داده شدند. اما از آن زمان تاکنون با عناوین مختلف مبارزات زنان ادامه داشته است.
مبارزات زنان همچنان ادامە داشت و در دوران انقلاب خلق‌ها و مبارزە علیە رژیم پهلوی مبارزات گستردەتر شد اما پس از پیروزی خلق‌ها انقلاب بار دیگر از سوی افراط‌گرایان و مرتجعین مصادرە شد و زنان و بسیاری از گروەهای سیاسی بە حاشیە راندە شدند. «در انقلاب ۵۷ زنان پا به پای مردان مبارزه کردە و در صف تظاهرات و اعتراضات بودند ولی بعد از انقلاب تنها مسئلەای کە زنان توانستند در آن شرکت کنند، ر‌أی دادن به انقلاب اسلامی بود».
با بە حاشیە راندە شدن زنان و عدم حمایت مردان از آنها سرکوب گستردەی زنان آغاز شد؛ «این باعث شد حکومت اسلامی، قانون حمایت از خانوادە کە در زمان قبل از انقلاب بە تصویب رسیدە بود را اهمال کند، و دختران ١۴، ١۵ سالە طبق قانون اساسی ازدواج کنند کە در حال حاضر ازدواج در سنین کمتر نیز صورت می‌گیرد.»
«خشونت علیە زنان سیستماتیک است»
پروین در ادامەی سخنان خود بە مبارزات زنانی اشارە می‌کند کە اکنون در زندان‌های ایران ایستادگی می‌کنند و خواهان مشارکت در همەی مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هستند و می‌گوید: «دستاوردهای زنان بعد از انقلاب گرفتە شد، ولی زنان عقب‌نشینی نکردە و در گوشە و کنار ایران بر علیه بی‌حقوقی، حجاب اجباری، زن‌ستیزی، کودک‌ستیزی مبارزە می‌کنند از جملە این زنان، آتنا دائمی، صبا کردافشاری و سپیدە قلیان کە در حمایت از کارگران در زندان است و این نشان می‌دهد که زنان به حق و حقوق اجتماعی، سیاسی و فرهنگی رسیدە و نمی‌خواهند به حاشیه رانده شوند، بلکە می‌خواهند در تمام مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شرکت کنند.»
وی تاکید می‌کند کە خشونت علیە زنان سیستماتیک است و ادامە می‌دهد: یکی از انواع خشونت‌های جنسی علیە زنان، مثلە‌کردن (ختنه) می‌باشد که در بعضی از روستاهای خوزستان رواج دارد، همچنین ازدواج اجباری، زن‌کشی، قاچاق زنان، خود‌سوزی نیز افزایش یافتە است. در واقع حکومت ایران با اجرای قانون طرح صیانت، عدم توزیع وسایل پیشگیری از بارداری و حجاب اجباری، خشونت را بە زنان اعمال می‌کند.
وی همچنین فقر را بە عنوان یکی دیگر از عوامل افزایش خشونت می‌داند و می‌گوید: مشکلات اقتصادی و ناتوانی در تأمین نیازهای خانوادە سبب افزایش کودکان کار، فرزندفروشی و تن‌فروشی شدە است کە همەی این موارد نوعی از خشونت است. وقتی که کودک کاری مجبور می‌شود به جای تحصیل بدنبال لقمه نانی برای خانوادە باشد، در اصل خشونتی است که به بچه می‌شود و این خشونت در جامعه نمایان می‌شود. زمانیکە این کودک مورد تجاوز و تحقیر قرار می‌گیرد از نظر جسمی و روحی آسیب دیدە و آیندەی وی تباە شدە و این خشونت همچنان در جامعە تکرار می‌شود.
«حکومت جمهوری اسلامی یک حکومت ضد زن و ضد کودک است»
پروین آزاد با تاکید بر اینکە «حکومت جمهوری اسلامی یک حکومت ضد زن و ضد کودک است» بە قتل رومینا توسط پدرش اشارە می‌کند و می‌گوید: «پدر رومینا وقتی که دخترش را بە قتل رساند جدا از اینکە قانون از وی قاتل حمایت می‌کرد، حکومت بە مسئله‌ی فرهنگی و ناموس‌پرستی توجه کردە و بە آن دامن می‌زند تا سیستم مردسالاری را برجستە کند. همچنین کشتە شدن منا توسط همسرش از مسائل فرهنگی و مسائل ضد زن ریشە گرفتە و این موارد ثابت می‌کند خشونت سیستماتیک دولت با عناوین مختلف در جامعە در حال گسترش است.»
وی با اشارە بە نقش شبکەهای اجتماعی در آگاهی مردم و نقش زنان در مبارزات می‌گوید: در حال حاضر مادران آبان و مادران دادخواە تشکلی را در حمایت از اعتراضات شکل دادە و بە طور مستمر مرتب بیانیه می‌دهند، این نشان می‌دهد که زنان فهمیدەاند کە عامل تبعیض و نابرابری حکومت فاسد و ارتجاعی مردسالار است و باید با مبارزه، اتحاد و حمایت از اعتراضات و اعتصابات یک جامعه‌ی دور از ناعدالتی، ایجاد کنند.
همچنین با تاکید بر اینکە «در ایران فرهنگ مستقلی وجود ندارد و تنها فرهنگ ارتجاعی و مردسالاری در جامعە حاکم است» بە تضاد آموزش در مدارس و خانوادە اشارە می‌کند و معتقد است آموزش کودکان در خانه‌ها با آموزش در مدارس متفاوت است و این تضاد بین فرهنگ مردسالاری حکومت و فرهنگ خانواده‌ها را نشان می‌دهد کە خانواده‌ها نمی‌خواهند این فرهنگ را بە فرزندان خود تزریق کنند. وی تاکید می‌کند: «حکومت نیز در این مسائل شکست خورده است چون عصر، عصر تکنولوژی و فضای مجازی است. بە همین دلیل مردم در ارتباط با دنیای بیرون از اطلاعات و آگاهی‌های بیشتری مطلع می‌شوند. همانطور کە در اروپا ازدواج سفید رایج است در ایران نیز افزایش یافتە است و پسر و دختر بدون ازدواج رسمی با هم زندگی می‌کنند.»
«یکی از اهداف حکومت تفرقە‌اندازی بین خلق‌ها است»
پروین در پایان سخنان خود بە سیاست «تفرقە بنداز و حکومت کن» اشارە می‌کند کە توسط جمهوری اسلامی پیروی می‌شود؛ «یکی از اهداف حکومت تفرقە‌اندازی بین کورد، فارس، لر و ترک است. ترک‌ها را در مقابل فارس‌ها یا کوردها را در مقابل ترک‌ها قرار دهد. ولی در این شرایط مردم بە سیاست رژیم پی بردە و با اتحاد نشان دادند که تسلیم این سیاست رژیم نخواهند شد.»
وی از ریزش ساختمان متروپل و حمایت همەی شهرها از اعتراضات مردم خوزستان را یکی از نمونەهای اتحاد خلق‌ها در ایران می‌داند. «با ریزش ساختمان متروپل و اعتراضات آبادان، مردم در شهرهای مختلف ایران بە خیابان‌ها آمدە و از آنان حمایت کردند و این نشان می‌دهد که مردم برخلاف سیاست‌های رژیم عمل می‌کنند. و مردم بە این نتیجە رسیدەاند عامل همه‌ی مشکلات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی یک حکومت چپاولگر، استبدادی، ارتجاعی و دیکتاتوری است.»
بە گفتەی پروین آزاد در تبریز، کوردستان و دیگر شهرها زنان معترض در صف مقدم اعتراضات و تظاهرات بودە و این نشان می‌دهد زنان بە حدی از آگاهی و شعور سیاسی و اجتماعی رسیدەاند کە در میدان مبارزە حضور یابند.