اخلاص حمرونی

تونس- شهر حزوه که در استان توزر و در مرزهای جنوبی تونس با الجزایر واقع شده است، این روزها با بحران اقتصادی و مشکلات معیشتی روبروست. در این شرایط، تعداد زیادی از زنان این شهر به تولید انواع چادر روی آورده‌اند تا بتوانند امرار معاش خانواده خود را تأمین نمایند.

حسناء سلامه، از صنعتگران پیشکسوت حوزه چادردوزی در شهر حزوه، دارای کارگاهی مجهز به منظور تولید انواع چادر موی شتر و محصولات مرتبط، در خصوص فعالیت تخصصی خود اظهار داشت: افتخار می‌کنم که توانسته‌ام حرفه ارزشمند چادردوزی را که به ارث از نیاکانم رسیده، ادامه دهم و نسبت به حفظ و صیانت از این صنعت دستی باستانی در برابر انقراض احساس مسئولیت نمایم. همچنین با بهره‌گیری از تجربیات کسب شده، محصولات این صنعت را ارتقاء داده‌ام تا ضمن تضمین فروش مناسب، بتوانم در رقابت با سایر تولیدکنندگان موفق عمل کنم. از این رو، علاوه بر چادر موی شتر، محصولات تازه‌ای همچون تزئینات دیواری، فرش و لباس زنانه و مردانه نیز تولید و عرضه می‌نمایم.

وی در ادامه توضیحات خود خاطرنشان کرد که در گذشته از الیاف موی شتر صرفاً به منظور تولید انواع فلیج (پوشش زمستانی) استفاده می‌نموده است. اما اکنون با بهره‌گیری از خلاقیت و نوآوری، الیاف موی شتر را برای خلق انواع تازه‌ای از دکوراسیون‌های داخلی منزل بکار گرفته و محصولات تولیدی را به فروشگاه‌ها و مراکز تخصصی عرضه صنایع دستی در سراسر کشور عرضه می‌نماید.

با توجه به تقاضای رو به رشد برای محصولات دستبافت او، حسنا سلامه در نمایشگاه‌های معتبر صنایع دستی حضور پیدا می‌کند. چراکه محصولات تولیدی وی از کیفیت بسیار بالایی برخوردار بوده و مشتریان زیادی دارد. او در این باره می‌گوید: هنگام رنگرزی محصولات از رنگ‌های طبیعی تهیه شده از برگ سیب، پوست انار، برگ پیاز و مواد شیمیایی استفاده نمی‌کنم. همچنین باقی‌مانده‌های پشم و پنبه را برای تولید پرده و برخی هدایای کوچکی که به مشتریان ارائه می‌دهم تا آنها را برای خرید مجدد ترغیب کنم، مصرف می‌کنم.

حسنا سلامه متذکر شد که در شرایط کنونی و با توجه به نبود پروژه‌های عمرانی و صنعتی کافی، صنعت چادردوزی تبدیل به مشاغل اصلی و پایه‌ای برای حدود ۶۲۵ هنرمند و صنعتگر سنتی شده است که به منظور بهبود شرایط معیشتی خانواده و تأمین هزینه‌های زندگی و تحصیل فرزندانشان، به این حرفه روی آورده‌اند. با این وجود، طی سال‌های اخیر به دلیل کمبود مواد اولیه و افزایش قیمت آنها، بخش عمده‌ای از زنان صنعتگر از ادامه فعالیت در این عرصه منصرف شده‌اند. وی تأکید نمود: همچنان به این حرفه متعهد مانده‌ام و تاکنون تعداد زیادی از زنان جوان را در زمینه چادردوزی آموزش داده‌ام تا بتوانیم با همت مضاعف، این میراث ارزشمند تاریخی و فرهنگی که ریشه در تخصص و مهارت نیاکانمان دارد را آنگونه که شایسته آن است، حفظ و احیا نماییم.

وی بیان داشت که به نمایندگی از سایر صنعتگران و هنرمندان چادردوز شهر حزوه، از مسئولین و مقامات ذی‌ربط تقاضا دارد تا نسبت به معرفی و تجلیل از این صنعت دستی باستانی به عنوان حرفه‌ای منحصربفرد متعلق به شهر حزوه که نسل اندر نسل میان اهالی این دیار منتقل شده‌است، اهتمام ورزند. همچنین انتظار می‌رود با فراهم نمودن امکانات لازم جهت تبلیغ و معرفی محصولات و حضور در نمایشگاه‌های معتبر، از این صنعت ارزشمند پشتیبانی کنند؛ در غیر این صورت، در آینده‌ای نزدیک شاهد انقراض این میراث گران‌بهای نیاکانمان خواهیم بود.

میساء عبوده، از دیگر صنعتگران چادردوز شهر حزوه، در این باره می‌گوید: چادر موی شتر دارای گرمای ویژه‌ای است که همچنان از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود، با وجود مشکلات و دشواری‌های فراوانی که فرایند تولید آن به همراه دارد. این چادر نمادی از صنعتی باستانی با ریشه‌های عمیق تاریخی و فرهنگی در منطقه جنوب تونس محسوب می‌شود.

میسا عبوده در خصوص جزئیات فرایند تولید چادر موی شتر توضیح داد: ما از تولید چادر موی شتر و سایر صنایع دستی سنتی مشتق از آن به عنوان گنجینه‌های ارزشمند به جای مانده از نیاکانمان احساس غرور می‌کنیم. ابتدا موی شترهای جوان یک تا دو ساله را جمع‌آوری نموده و پس از جداسازی موهای زبر، موهای نرم و مرطوب باقی‌مانده را زنان هنرمند می‌شویند. سپس با بهره‌گیری از ابزار سنتی "قرداش"، موها را به خوبی با یکدیگر مخلوط می‌کنیم تا رشته‌های مو درهم‌تنیده شده و رنگ‌ها ممزوج گردند.

وی همچنین تصریح نمود: مرحله بعدی فرایند تولید، ریسندگی موی شتر است تا نخ‌های مناسب برای بافت پارچه‌های نرم و لطیف بدست آید. معمولاً فرایند آماده‌سازی و نخ‌ریسی موی شتر به تنهایی حدود یک ماه زمان می‌برد، همان مدتی که زنان چادردوز شهر حزوه وقت صرف بافتن انواع زیباترین چادرها و تولید بهترین محصولات ممکن می‌کنند.

وی در خصوص اهمیت این صنعت دستی خاطرنشان کرد: ما در منطقه‌ای مرزی و محروم از توسعه و صنعتی‌شدن سکونت داریم؛ به همین دلیل زنان این دیار مجبورند این حرفه را فراگرفته و به دخترانشان نیز منتقل کنند تا منبعی برای کسب درآمد و استقلال مالی داشته باشند. اما در حال حاضر، کمبود و گرانی موی شتر باعث شده این صنعت دستی ارزشمند در معرض خطر انقراض قرار گیرد.

حسناء سلامه و میساء عبوده متفق‌القول بر این باورند که صنعت چادردوزی برای حفظ بقا در بازار رقابتی کنونی، نیازمند صبر و خلاقیت صنعتگران به منظور ارتقای مستمر محصولات است. این صنعت می‌تواند بازار مطلوبی در استان توزر که یکی از مقاصد مهم گردشگری بیابانی به شمار می‌رود، داشته باشد؛ به شرط آنکه مسئولین محلی و ملی با حمایت همه‌جانبه از این صنعت، مانع از انقراض آن شوند.