تبریز شهری تاریخی با یادگاری‌ها و سوغاتی‌های ارزنده
تبریز یكی از قدیمی‌ترین شهرهای شمال غرب ایران است، مجموعه‌ی آثار تاریخی و نشانه‌های باستان شناختی كه از محل‌های مختلف این شهرستان در نتیجه حفاری‌های متعدد به دست آمده، دلالت بر دیرینگی و قدمت تاریخی این منطقه دارد.
تبریز یكی از قدیمی‌ترین شهرهای شمال غرب ایران است، مجموعه‌ی آثار تاریخی و نشانه‌های باستان شناختی كه از محل‌های مختلف این شهرستان در نتیجه حفاری‌های متعدد به دست آمده، دلالت بر دیرینگی و قدمت تاریخی این منطقه دارد.
سارا ارومیه
تبریز، مامن عرفا و شعرا، خاستگاه فضل و هنر و از لحاظ گردشگری دارای جاذبه‌های متعددی می‌باشد، تبریز در طول تاریخ خود با فراز و نشیب‌های بسیاری روبه‌رو بوده است. تاریخ این شهر، اشغال توسط بیگانگان و حوادث جانکاه طبیعی، از جمله زمین‌لرزه‌های مهلک را تجربه کرده‌است. اکثر مردم این شهر آذری و ترک زبان هستند که علاوه بر آنها دیار دیرین ملیت‌های دیگر چون کورد، ارمنی و آسوری نیز محسوب میشود.
تبریز شهری باستانی است و قدمت آن به حدود ۴۵۰۰ سال پیش می‌رسد، باستان‌شناسان شواهدی از این دست در حفاری‌های نزدیک مسجد آبی تبریز پیدا کرده‌اند.
تبریز در یک دره و در ارتفاع ١،٣٤٠ متری از سطح دریا قرار دارد و در شمال خط‌الراس بلند کوه سهند واقع شده است. این دره از جلگه‌ای آغاز میشود که به آرامی به انتهای شمالی و در ٦٠ کیلومتری دریاچه ارومیه سرازیر میشود.
این شهر ۶۱۹ کیلومتر با تهران فاصله دارد و دومین شهر بزرگ ایران تا اواخر دهه‌ی ۱۹۶۰ و یکی از پایتخت‌های سابق بوده است.
سوغات تبریز صنایع دستی
صنایع دستی هر منطقه جلوه‌ای از اصالت و زیبایی فرهنگ غنی آن منطقه به شمار می‌رود، تبریز نیز از این قاعده مستثنی نیست. تبریز علاوه بر خوراکی‌های خوشمزه، صنایع دستی زیبایی نیز دارد. اگر چه شاید این شهر بیشتر با فرش و چرم شناخته شده است، اما صنایع دستی آن فقط به آن دو خلاصه نمی‌شود. تنوع و زیبایی صنایع دستی تبریز را می‌توان در قلم‌زنی، منبت کاری، ورنی بافی و ... نیز مشاهده کرد.
چرم تبریز: چرم تبریز کیفیت بسیار بالایی که دارد که با تولیدکنندگان چرم در خارج از ایران نیز رقابت می‌کند، صادرات محصولات چرمی تبریز به سایر کشورها از طرفداران خاصی برخوردار است.
قلم زنی: قلم زنی یکی از هنرهای سنتی رایج در ایران است که از آن برای کنده‌کاری و نقش‌اندازی بر روی ظروف برنج، نقره طلا و مسی استفاده میشود. این هنر بر پایه‌ی دو سبک بنا شده است که عبارتند از سبک اصفهانی و سبک تبریزی.
در سبک تبریزی هنرمندان با استفاده از حرکت و فشار مچ دست نقش‌های موجود بر روی ظروف را به وجود می‌آورند، به‌همین دلیل آثار قلم زنی به روش تبریزی دارای برجستگی‌های محکم‌تری هستند که همین به افزایش ظرافت این آثار هنری کمک کرده است.
قالی تبریز: یکی از مهم‌ترین صنایع دستی دیار تبریز قالی‌بافی است، قالی‌های دستباف و تابلوفرش‌های مختلفی که توسط افراد محلی در قسمتهای مختلف این استان بافته شده است در گوشه و کنار این شهر به وفور دیده میشود. تنوع بالای قالی‌های دستباف و ظرافت بی‌نظیر در بافندگی تبریز را به یکی از قطب‌های اصلی فرش در جهان تبدیل کرده است.
ورنی: ورنی‌بافی نام یکی از صنایع دستی تولید شده در تبریز می‌باشد که کمتر از بقیه‌ی موارد این منطقه شناخته و مورد توجه قرار گرفته است. ورنی در اصل نوعی فرش بدون پرز است که دارای زیبایی منحصر به فردی می‌باشد. قدمت هنر ورنی‌بافی به چند صد سال پیش بازمی‌گردد و تولیدکنندگان این صنایع دستی که یکی از منحصر به فردترین سوغات تبریز محسوب میشود، زنان عشایر این دیار هستند.
گلیم: یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین هنرهای دستی در تبریز گلیم‌بافی می‌باشد. گلیم‌های تهیه شده در این منطقه از ابریشم، موی بز و پشم گوسفند هستند و به‌عنوان زیرانداز یا گلهای تزیینی مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند به‌عنوان یک سوغات بادوام و زیبا مورد استفاده قرار بگیرند. معروف‌ترین گلیم تولیدشده در این منطقه گلیم شاهسون می‌باشد که در آن از نقشه‌های بزرگ و برجسته که در میان حاشیه‌ای متشکل از نوارهای باریک قرار گرفته‌اند استفاده میشود.
سفال و سرامیک: سفال و سرامیک در تبریز به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین سوغات این شهر به شمار می‌آید. دلیل بالا بودن کیفیت سفال و سرامیک تولید شده در این شهر وجود خاک مرغوب در این منطقه می‌باشد و همین امر باعث شده است که ظروف سفالی و سرامیکی تولید شده در این شهر طرفداران زیادی داشته باشد.
پارچه‌‌هایی با چاپ کلاقه‌‌ای: چاپ کلاقه‌‌ای که به آن باتیک می‌‌گویند، نوعی چاپ بر روی پارچه‌‌های ابریشمی است که به اسم کشور آذربایجان در یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. گفتنی است قطب اصلی آن در ایران برای شهر اسکو در نزدیکی تبریز بوده که به‌دلیل نزدیک بودن به شهر تبریز انواع مختلفی از پارچه‌‌هایی با این چاپ در این شهر مشاهده میشود. در گذشته از گیاهانی چون روناس، پوست گردو، زردچوبه و ... برای طراحی و رنگرزی بر روی این پارچه‌‌ها استفاده می‌‌شده است. در این چاپ طرح‌‌ها با استفاده از رنگرزی و واکس بر روی پارچه زده میشود.
نقره‌کاری: نقره‌کاری و یا حکاکی روی نقره یکی از مهم‌ترین صنایع دستی تبریز به شمار می‌رود که در بین اقشار مختلف طرفداران بسیاری دارد. از نقره‌های ساخته شده توسط هنرمندان نقره‌کار تبریزی توسط زنان استقبال بیشتری میشود.
در گوشه و کنار این شهر نقره‌کاران متعددی دیده می‌شوند که مشغول قلم‌زنی بوده و به دنبال خلق آثار زیبا و نو از نقره هستند. نقره‌سازی از سال ۱۹۱۵ میلادی وارد تبریز شده است و به‌همین دلیل است که ماهرترین نقره‌کاران ایران در تبریز قرار دارد که بیشتر آنها ارمنی هستند.
سوغاتی‌های خوراکی تبریز
رشته ختایی: این نوع شیرینی یکی از سوغات تبریز و در ترکیه با نام تل کادایف شناخته میشود. برای تهیه‌ی این نوع شیرینی از یک نوع رشته‌ی پخته شده استفاده میشود، مواد اولیه‌ی مورد استفاده در این نوع شیرینی عبارتند از: "پودر گل محمدی، گلاب، دارچین، زنجبیل، کره تازه، پودر قند، رشته‌های مخصوص و مغزیجاتی مانند گردو و پسته" وجود چنین مواد مغذی در این شیرینی‌ها باعث شده است که علاوه بر مزه بسیار خوب، ارزش غذایی بالایی نیز داشته باشد.
لوز تبریز: لوز یکی از شیرینی‌جات خوشمزه‌ی این شهر و یکی از لذیذترین سوغات تبریز به حساب می‌آید که ترکیبات آن عبارتند از: "پسته، زعفران دم کرده، پودر قند، بادام، آب و شکر" این نوع شیرینی در سایر شهرهای ایران مانند یزد نیز تهیه میشود اما لوز تهیه شده در تبریز دارای عطر و طعم بسیار بهتری نسبت به سایر نمونه‌های مشابه است.
چوروتمه: این نوع شیرینی یکی از سوغات قدیمی تبریز می‌باشد که ممکن است این روزها به سختی بتوانید آن را در این شهر پیدا کنید و به شدت کمیاب می‌باشد. برای پیدا کردن این شیرینی باید به بازار قدیم تبریز رفت.
نان زنجبیلی: ترکیبات این نان "پودر زنجبیل، شیر، ماست، کره، روغن، تخم مرغ، آرد و در بیشتر موارد شکر" می‌باشند و برای صبحانه مصرف میشود.
حلوا بزرک: این نوع حلوا که فقط در شهر تبریز می‌توان پیدا کرد، دارای رنگ تیره‌ای است، دلیل نام‌گذاری این حلوا این است که آن را از از نوعی دانه‌ی روغنی که بزرک سیاه نام دارد تهیه می‌کنند. عطر خوش بزرک در این حلوا باعث شده است که این نوع حلوا یکی از پرطرفدارترین سوغات تبریز باشد.
شیرینی کنجدی: یکی دیگر از سوغات تبریز که طرفداران زیادی هم دارد، شیرینی کنجدی می‌باشد که در جشن‌های مختلف جایگاه ویژەای دارد. از طرفی وجود موادی مانند: "کنجد، شکر، زرده تخم مرغ" در این شیرینی باعث شده است که ارزش غذایی بالایی داشته باشد.
اریس : یکی از سوغات قدیمی تبریز که دارای قدمت بسیار زیادی است، شیرینی اریس می‌باشد که مواد تشکیل‌دهنده‌ی آن معمولاً پسته، وانیل، شکر، شیر، کاکائو و… می‌باشد.
قرابیه: یکی از شیرینی‌های گران‌قیمت و معروف که به‌عنوان سوغات تبریز شناخته میشود قرابیه است. این نوع شیرینی شبیه به کلوچه می‌باشد و از موادی مانند تخم مرغ، وانیل، شکر، آرد و مغزیجاتی مانند بادام، گردو و پسته تهیه شده است. بیشترین استفاده از این نوع شیرینی در اعیاد باستانی می‌باشد و همچنین اهالی شهر تبریز برای پذیرایی از مهمانان ویژه خود از این نوع شیرینی‌های خوشمزه استفاده می‌کنند.
شکلات تسبیحی: شکلات تسبیحی نوعی شکلات جالب و خاص تبریزی است که در دو رنگ سفید و قهوه‌‌ای تهیه میشود. برای پخت این شکلات از شکر، شیر، بکینگ پودر، شیر خشک، وانیل، گلوکز، کره و پودر کاکائو استفاده میشود. از آن جایی که این شیرینی ظاهری به مانند تسبیح دارد. به آن شکلات تسبیحی گفته میشود.
نوقا: این نوع شیرینی که یکی از سوغات نامدار تبریز به حساب می‌آید، به آن "لوکاست" نیز گفته میشود و بیشترین شباهت را به گز در اصفهان دارد. مواد اولیه‌ی مورد استفاده در این نوع شیرینی عبارتند از: "وانیل، گردو، شکر، سفیده تخم و..." این شیرینی جایگاه بسیار خاصی در بین سوغاتی‌های تبریز دارد و مردم این شهر ارزش زیادی برای نوقا قائل هستند.
پنیر لیقوان تبریز: لبنیات تولیدشده در تبریز همگی از شیر تازه‌ی گوسفند تهیه شده و از نظر کیفیت و طعم در رده‌ی بسیار خوبی قرار می‌گیرند. یکی از معروف‌ترین این محصولات پنیر لیقوان می‌باشد که در تمام شهرها می‌توان آن را پیدا کرد، پنیر لیقوان سنتی تولید شده در تبریز و توابع آن به دلیل وجود مراتع سرسبز و آب و هوای بسیار خوب طعم و عطر دیگری دارد و طی یک پروسەی متفاوتی تهیە و به بازار عرصە میشود.
عسل سهند : عسل سهند یکی دیگر از از سوغات تبریز می‌باشد که به دست زنبورداران تهیه و تولید میشود. از آنجایی که زنبورها از گلهای طبیعی دامنه‌ی کوهستان‌های این منطقه من جمله سهند و سبلان تغذیه می‌کنند، عسل تولید شده در این منطقه طعم خاصی دارد که در ایران نیز بسیار معروف می‌باشد.