سیلفا ابراهیم

رقه- «قصرالبنات» واقع در جنوب شرقی شهر رقه در شمال و شرق سوریه، یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین آثار باستانی این شهر است که در قرن یازدهم میلادی ساخته شده است. این اثر باستانی با وجود سال‌ها درگیری و جنگ در طول اشغال این شهر توسط داعش هنوز پابرجا مانده است.

«قصر البنات» در حدود ۴٠٠ متری شمال محوطه‌ی باستانی «باب بغداد» در غرب دیوار باستان‌شناسی رقه قرار دارد. وسام پاشا، مدیر دفتر آثار باستانی و کمیته‌ی فرهنگ در شورای مدنی رقه، در رابطه با این بنای باستانی گفت: قصر البنات یک میراث فرهنگی زیبا و قوی محسوب می‌شود که هنوز نما و شکل طبیعی خود را حفظ کرده است و داستان زیبایی را برای شهر رقه تشکیل می‌دهد، زیرا خانواده‌ها، بازدیدکنندگان و گردشگران در گذشته به آن‌جا رفت‌ و آمد می‌کردند.

شهر رقه یک شهر تاریخی و با قدمت بسیار است و به آن «دره فرات» یا «عروس فرات» می‎گویند. این شهر خاستگاه تمدن‌ها و دارای میراث فرهنگی از جمله ویژگی‌های باستان‌شناسی است که شامل بخش‌های رقه، موزه‌ی رقه، باب بغداد، قصر البنات و مسجد قدیمی است. علی‌رغم جنگ‌هایی که این شهر شاهد آن بوده است، به ویژه در دوره‌ی کنترل داعش که منطقه را در معرض بسیاری از اقدامات خرابکارانه، حفاری و غارت قرار داد، اما توانست ویژگی‌های باستانی، تمدن و میراث خود را حفظ کند.

او توضیح داد که «قصر البنات» در زمان ابوجعفر منصور، دومین خلیفه‌ی عباسی، از آجر ساخته شده است، زیرا آجر از جملە  مصالح ساختمانی است کە در برابر گرمای تابستان و سرمای زمستان مقاومت می‌کند و بر روی خرابه‌های کاخ، بیمارستانی برای درمان بیماران روانی و مدرسه‌ای برای تعلیم و تربیت در عهد نورالدین زنگی ساخته شد و این کاخ در قرن دوازدهم میلادی بازسازی شد.

وسام پاشا در مورد تخریب این کاخ می‌گوید: «در نتیجه‌ی جنگ‌های داخل شهر، کاخ در معرض ترک‌هایی قرار گرفت و علاوه بر آن تلاش مزدوران داعش برای خرابکاری در این مکان تاریخی با تخریب شکل اولیه‌ی آن انجام شد. این قصر تنها مکان باستان شناسی نیست که از دست داعش در امان نمانده است، موزه‌ی رقه و انبارهای هرکول هم توسط مزدوران داعش غارت شد.»

او به عوامل طبیعی تأثیرگذار بر «قصر البنات» مانند رطوبت کە ساختار اصلی کاخ و زیرساخت‌های کاخ را تحت تأثیر قرار داده است اشارە کرد و گفت: ما به عنوان اداره‌ی آثار باستانی و کمیته‌ی فرهنگ، برای رفع مشکل رطوبت و ترمیم ترک‌های این قصر تلاش خواهیم کرد.

گمان می‌رود که نام قصرالبنات نامی محلی است که براساس تمامی منابع تاریخی مبنای تاریخی ندارد چرا که اشاره‌ای به کاخی با این نام نشده است.

مساحت این کاخ بیش از ۴۴ متر عرض و ١٠٠ متر طول است و از چهار ایوان مستطیل شکل روبروی هم تشکیل شده است که مشرف به حیاط مرکزی مربع و تعدادی اتاق است. در ضلع جنوبی، ورودی اصلی مرتفعی قرار دارد که در سمت شمال روبەروی آن قرار دارد. تالاری که پشت آن اتاقی قرار دارد و در کنار آن دو اتاق مشرف به صحن و دو ایوان قرار دارد و قصر به سمت شرق و غرب امتداد می‌یابد. با این حال کاوش‌های باستان‌شناسی آن هنوز تکمیل نشده است.

وسام پاشا توضیح داد که این قسمت در دهه‌ی هشتاد قرن گذشته حفاری شد و در همان دوره مرمت شد و ویژگی‌های آن مشخص شد و دیوارها، دهانه‌ها و راهروها به حالت اولیه‌ی خود بازگشتند، در حالی که محیط کاخ به طور کامل حفاری نشده است.

 

شایان ذکر است که «قصر البنات» را کاخ عباسیان نیز می‌نامند و گفته می‌شود که در دوران جنگ قلعه و در زمان صلح پارک بوده است.