بهاران لهیب

کابل- هنر رسامی و نقاشی در میان زنان افغانستان پس از روی کار آمدن طالبان به پرچم مبارزه تبدیل شده است. دخترانی که از تحصیل بازمانده‌اند، به این هنر روی آورده‌اند. از یک‌سو، طالبان تلاش دارند، در کنار به اسارت کشیدن زنان در خانه‌هایشان، شماری از آنان را به رفتن به مدارس دینی تشویق کنند. به همین منظور، مدارس دینی رایگان و با تسهیلات بیشتری تأسیس کرده‌اند تا در آینده، دختران را با افکار طالبانی تربیت کنند و از آنان برای سرکوب زنان آگاه و مبارز استفاده نمایند. آنان می‌خواهند از طریق هم‌جنس خودشان، اعتراضات زنان را سرکوب کنند تا صدای آنان کمتر شنیده شود.

اما در مقابل این روند طالبان، خانواده‌های آگاه، دختران نوجوان خود را به شرکت در صنف‌های علوم، یادگیری زبان و هنرهای رسامی، نقاشی و خطاطی تشویق می‌کنند تا فرزندانشان را از آینده‌ای تاریک و بنیادگرایانه نجات دهند. خوشبختانه، بسیاری از خانواده‌ها توانسته‌اند، به عنوان نوعی اعتراض و مخالفت، مانع رفتن فرزندانشان به مدارس دینی شوند.

دختران نوجوانی که بیشترین سطح تحصیلاتشان فارغ‌التحصیلی از صنف دوازدهم بود، به مناسبت هشتم مارس، روز جهانی زن، روز هفتم مارچ در دشت برچی کابل نمایشگاهی یک‌روزه از آثار هنری خود برگزار کردند. تمامی این آثار روایتگر مقاومت زنان و جنایاتی بود که بر آنان روا داشته شده است.

 

         

        

 

زلفا محمدی، پیش از حاکمیت طالبان، شاگرد صنف نهم بود. او یکی از شاگردان «گالری هنری حاشیه» است و علاوه بر نقاشی، به عکاسی هنری نیز مشغول است. او درباره نمایشگاه چنین گفت: «این نمایشگاه را امروز برگزار کردیم تا دریچه‌ای از امید برای زنان و دختران افغان باشیم. دلیل دیگر برگزاری آن، هشتم مارچ، روز جهانی زن است.»

وی ادامه داد: «من هشتم مارچ، روز جهانی زن را به زنانی که واقعاً شجاع و دلیر هستند، تبریک می‌گویم. ان‌شاءالله که بتوانیم روزنه‌ای از امید برای زنان و دختران ایجاد کنیم. نمایشگاه امروز که شما نیز شاهد آن هستید، به‌طور کامل توسط زنان و دانش‌آموزان برگزار شده است تا امید بدهند و هشتم مارچ را گرامی بدارند. در این نمایشگاه، تصاویری به نمایش گذاشته شده است که نشان می‌دهد چگونه دختران، پس از بازماندن از تحصیل، به نقاشی روی آورده‌اند و اکنون تمام مصروفیت شان نقاشی است.»

زلفا درباره پیوستن خود به «حاشیه» گفت: «من قبلاً بیشتر در زمینه عکاسی کار می‌کردم. در یکی از دیدارهایی که با استاد این مرکز داشتم، آنان مرا در زمینه عکاسی راهنمایی کردند. بعد از آن، من نقاشی را نیز آغاز کردم، زیرا این دو هنر با هم ارتباط دارند. در عین حال، می‌خواستم فعالیت‌های زنان را نیز پوشش دهم، اما به دلیل مشکلاتی که پیش آمد، نتوانستم ادامه دهم.»

در پایان، زلفا پیامی برای دختران هم‌سن و سال خود داشت: «یگانه راهی که زنان افغانستان دارند، مبارزه است. من از آنان می‌خواهم که شجاعت خود را از دست ندهند. همین‌طور شجاع بمانند و تسلیم نشوند. امیدوار باشند، به کار و اهدافشان ادامه دهند و به زنانی قوی تبدیل شوند تا در آینده، در زمینه‌هایی همچون تحصیل، هنر و کار، نقشی تأثیرگذار داشته باشند.»

 

         

        

 

در این نمایشگاه با یکی از مسئولان «گالری هنری حاشیه»، زهرا رضایی، هم‌کلام شدیم تا در مورد فعالیت‌ها و نمایشگاه بیشتر بدانیم. این گالری در سال ۱۳۹۷ تأسیس شد و حدود ۱۰۰ الی ۱۵۰ دختر در آن تحت آموزش قرار دارند.

زهرا در مورد نمایشگاه گفت: «نمایشگاه ما را به مناسبت روز جهانی زن، یعنی هشتم مارچ، برگزار کردیم تا صدای زنان، دردهایشان و امیدشان را به تصویر بکشیم. از سال ۹۷ تاکنون تعداد زیادی از شاگردان را فارغ داده‌ایم، هرچند که نقاشی هنری است که نمی‌توان از آن فارغ شد. هرچه بیشتر هنر را بیاموزید، بیشتر پیشرفت می‌کنید. این حوزه شامل مسائل جدید، بخش‌های نو و سبک‌های متفاوتی است. کسی که بخواهد در این زمینه کار کند، می‌تواند سال‌ها به یادگیری و کار ادامه دهد.»

او درباره تفاوت میزان علاقه‌مندی دختران قبل و بعد از طالبان افزود: «شاگردانی که فارغ شدند، اکنون به‌عنوان استاد مشغول کار هستند. تفاوتی که میان شرایط قبل و بعد از طالبان وجود دارد، این است که تعداد شاگردان بیشتر شده است، زیرا دروازه‌های مکاتب بسته است و تنها راهی که دخترخانم‌ها برای پیشرفت خود دارند، هنر است.»

در پایان، وی پیامی برای زنان بازمانده از کار و تحصیل داشت: «زنان، در هر شرایطی که هستند، امید خود را از دست ندهند. تلاش کنند تا هنر بیاموزند، حرفه‌ای را یاد بگیرند و از هر راهی که برای پیشرفت شان وجود دارد، استفاده کنند. با ناامیدی تنها به خود ضربه می‌زنند.»