زیستبوم و تاثیرات آن بر جهان
هر زیستبوم مجموعهای از اکوسیستمها است که با جمعیتهای جانوری و گیاهی و محیط پیرامونی که بر آنها موثر است، شناخته میشوند.
هر زیستبوم مجموعهای از اکوسیستمها است که با جمعیتهای جانوری و گیاهی و محیط پیرامونی که بر آنها موثر است، شناخته میشوند.
مرکز خبر- زیستبوم یا زیمان به مناطق زندگی تمام گیاهان، حیوانات و سایر موجودات با شرایط طبیعی محیط در یک منطقهی ویژه گفته میشود.
یک زیمان با انواع حیات جانوری مشخص با توجه به موقعیت، شرایط آب وهوایی، عرض جغرافیایی و ارتفاع تعیین میشود.
زیستبومهای اصلی کرهی زمین شامل: جنگلهای بارانی استوایی، جنگلهای مخروطی شمال، توندرا، بیابان، مراتع ساوان و بلوط کوتاه قد است. اگر چه گاهی به صورت اختیاری اصطلاح زیستبوم در مورد محیطهای وابسته به دریا بکاربرده شده که بیانگر مناطق زیست دریائی مانند منطقهی ساحلی و آب کم عمق، منطقهی آبهای آزاد اقیانوسهای باز و منطقهی عمیق کف اقیانوسی است.
البته این تقسیمبندیها نسبی است وعدهای از جغرافیدانان زیستبومهای دیگری را علفزارهای منطقهی معتدله در نظر دارند.
زیست بوم اصلی آبی
این طبیعت پهناورترین و پایدارترین طبیعت کرهی زمین است. این طبیعت شامل اقیانوسها، دریاها، دریاچهها، رودخانهها، مرداب و… است، مهمترین دلیل وجود این طبیعت آب و بارندگی است که در صورت کمبود آب این طبیعت به خطر میافتد.
زیست بوم جنگلهای استوایی
یکی از مهمترین طبیعتهای خشکی، طبیعت جنگلهای استوایی است. این طبیعت روی خط استوا قرار دارد اما با این وجود یکی از بارانیترین جنگلهای جهان است. این طبیعت به دلیل وجود پوشش گیاهی و جانوری متنوع در خشکی و هم چنین تولید اکسیژن کرهی زمین حائز اهمیت است، این منطقه یکی از مهمترین مناطق در کرهی زمین محسوب میشود و انسانها برخی از منابع خود را از این قسمت به دست میآورند.
زیست بوم صحرا
یکی دیگر از پهناورترین طبیعتهای جهان است. این طبیعت بیشتر در منطقهی غرب قارهی آسیا و هم چنین قارهی استرالیا است.
زیست بوم صحرایی بر اساس بارندگی کمتر از دویست و پنجاه میلی لیتر در سال و پراکندگی پوشش گیاهی سنجیده میشود.
تنوع جانوری این منطقه بیشتر خزندگان خونسرد و گیاهان با نیاز آبی کم است. این طبیعت به دلیل خشک بودن دارای اهمیت خاصی برای افراد نیست در حالی کە بسیاری منابع از این زیست بوم تامین میشوند.
هر طبیعت با توجه به پوشش گیاهی و جانوری آن شناخته میشود. این که طبیعت پوشش و تنوع گیاهی و جانوری بالایی دارد یا ندارد و یا پوشش گیاهی و جانوری آن فقط متعلق به آن منطقه است یا تنوع آن در زیست بومهای دیگر نیز دیده میشود.
برای مثال طبیعت جنگلهای بارانی استوایی متنوعترین طبیعت از نظر پوشش گیاهی و جانوری در خشکی است. این زیست بوم، گیاهان و جانورانی دارد که فقط متعلق به این منطقه است.
جانوران
جانوران یکی از مهمترین بخشهای زیست بوم است. اکثر جانوران زیست بومهای مخصوص به خود را دارند. برای مثال ماهیها فقط در آبها دیده می شوند. دوزیستان خونسرد بیشتر در مناطق گرم و بیابانی زندگی میکنند. با توجه به این دیگر جانوران نیز زیستگاه مخصوص خود را دارند. دانستن این نکتە حائز اهمیت است که جانوران جزو اصلیترین منابع در زندگی میباشند چرا کە بیشتر انرژیها توسط حضور جانوران تامین میشود و با عدم وجود یکی از این جانواران، امکان تامین نشدن انرژی مشکل میباشد.
گیاهان
گیاهان نیز بخش مهم دیگری از زیست بوم و اکوسیستم کرهی زمین را تشکیل میدهند. گیاهان در راس هرم غذایی در طبیعت هستند و نقش تولیدکننده را دارند. هم چنين وجود گیاهان در فتوسنتز اهمیت بالایی دارد. گیاهان نیز مانند جانوران ممکن است فقط در یک زیست بوم خاص رشد کنند.
باکتری تک یاختهها
دیگر موجودات زندهی جهان باکتریها و تک یاختهها هستند. این موجودات میکروسکوپی بخش عظیمی از وجود زیست بوم را تشکیل میدهند. تحقیقات نشان داده است که این موجودات نقش مهمی در ایجاد اکوسیستم دارند و نبود آنها مشکلات بزرگی را به وجود خواهد آورد.
پهناورترین زیست جهان، زیست بوم دریایی و آبی است، حدود دو سوم کرهی زمین را آب فرا گرفته است. بیشترین زیست بوم دریایی را اقیانوسها و آبهای شور فرا گرفته است. بیابان گستردهترین زیست بوم بر روی خشکی است. پس از آن زیست بوم تایگا گستردهترین است. زیست بوم توندرا یکی دیگر از مهمترین زیست بومها است که در پایین قطب شمال قرار دارد و با توجه به هوای سرد آن تنوع زیستی خوبی دارد.
انسان چه تاثیراتی بر زیست بوم میگذارد؟
با پیشرفت علم و تکنولوژی انسان راههای بیشتری برای استفاده از منابع پیدا کرده است. استخراج نفت، استفاده از درختان، گیاهان، آب و ..که موجب پیشرفت بشریت شده است. اما از طرفی استفادهی نادرست و بدون کنترل باعث تخریب زیستگاهها، انقراض حیوانات و پوشش گیاهی شده است.
با وجود اهمیت حیاتی زیست بومی برای تمام موجودات روی کرهی زمین، این تنوع با سرعت بیسابقهای در حال از بینرفتن است.
ارزیابی اکوسیستم طی هزار سال که حاصل بررسی ۱۳۶۶۰ متخصص از سراسر دنیاست، بیانگر آن است که به دلیل فعالیتهای بشر، تغییرات تمام اکوسیستمها چشمگیر است.
به دنبال مخاطرات فراوانی که از اواسط قرن بیستم و به دنبال گسترش فعالیتهای صنعتی و آثار منفی آن بر محیطزیست و سلامت انسان ایجاد گردید، کشورهای مختلف در پی یافتن راهکاری بینالمللی و فراگیر برای کاهش تبعات ناشی از فرایندهای انسانی مضر بر محیطزیست و زیست بومها نمودند.
در سال ۱۹٨۷ شورای حکام برنامهی محیطزیست سازمان ملل متحد (UNEP) تصمیمی را مصوب نمود که منجر به تشکیل یک گروه تخصصی در حوزهی تنوع زیستی به نام "گروه کاری ویژهی خبرگان تنوع زیستی" شد.
طی اولین جلسه در سال ۱۹٨٨ در این کارگروه تدوین یک موافقتنامهی قانونی الزامآور دربارهی تنوع زیستی مورد توافق قرار گرفت.
سال ۱۹٨۹، کارگروهی از خبرگان فنی و حقوقی برای ایجاد کنوانسیون تنوع زیستی ملل متحد تشکیل شد که دو سال بعد در سال ۱۹۹۱ به "کمیسیون مذاکرات بینالدول" ارتقاء یافت. در ۲۲ می سال ۱۹۹۲، این کمیسیون پس از هفت جلسه در شهر نایروبی کشور کنیا، متن قانونی و الزامآور CBD را تصویب کرد.
بر این مبنا، هر سال روز ۲۲ می به عنوان روز بینالمللی تنوع زیستی جشن گرفته میشود.
در ژوئن ۱۹۹۲ اجلاس سران کشورها در ریودوژانیرو برزیل برگزار شد. در این کنفرانس ۱۷٨ کشور، سران ۱۱٨ کشور، تقریبا ۱۴۰۰ سازمان غیردولتی شامل نمایندگان گروههای بومی، گروههای زنان، گروههای محیطی و فعالان محیطزیست حضور داشتند. این اجلاس که در نوع خود بیسابقه و بزرگترین نشست بینالدول در تاریخ مباحث زیستمحیطی بود، اثر عمیقی بر سیاست بینالملل و بسیج جامعهی مدنی داشت.
سرانجام تصمیم گیرندهی نهایی در زنجیرهی حفاظت از محیطزیست، شهروندان هستند که به عنوان مصرفکنندگان دائمی، باید در شیوههایی که حفاظت از تنوع زیستی را ترویج میدهند، مشارکت جدی، پیوسته و حساس داشته باشند و اینجاست که آنها میتوانند با اثرگذاری در تعیین سیاستها توسط دولتها، جهان را به سوی توسعهی پایدار هدایت کنند.