زنان اهل صحرای غربی در الجزایر؛ نبرد با مرگ در میدان‌های مین
در اقدامی نادر و الهام‌بخش، تیم‌هایی از زنان الجزایری، پیش‌گام تلاش‌ها برای مین‌روبی در مناطق صحرایی شده‌اند. آن‌ها برای پاک‌سازی این سرزمین، خطر مرگ را به جان می‌خرند و فعالیتی فراتر از کار میدانی را به نمایش می‌گذارند.
رابعه خریص
الجزایر- عایشه عبدالودود، از زنان اهل صحرای غربی، به همراه همکارانش در قلب مناطق صحرایی به مین‌روبی مشغول است. او در مناطقی مانند شهرک «بئر لحلو» در شرق دیوار حائل صحرای غربی و منطقه «امهیریز» فعالیت می‌کند، جایی که مرگ در کمین است. این زنان در حال پاک‌سازی «کشت‌زارهای مرگ» هستند، به‌ویژه در امتداد دیوار نظامی ۲۷۲۰ کیلومتری مراکش که بزرگ‌ترین میدان مین جهان محسوب می‌شود. در سراسر این دیوار بیش از هفت میلیون مین زمینی با انواع و ابعاد مختلف، به علاوه مقادیر انبوهی از مواد منفجره جنگی و مهمات خوشه‌ای، کار گذاشته شده است.
زنان مین‌روبِ صحرای غربی
عایشه عبدالودود توضیح می‌دهد که از سال ۲۰۱۹ به «تیم مین‌زدایی زنان اهل صحرای غربی» پیوسته و مسئولیت اطلاع‌رسانی درباره مناطق آلوده به این خطر مرگ‌بار را بر عهده گرفته است. او می‌گوید: «تمرکز ما بر آموزش اقداماتی است که افراد باید هنگام رویارویی با مین زمینی یا بسته‌های انفجاری انجام دهند.» عایشه پس از گذراندن دوره‌های آموزشی مین‌روبی و آگاهی‌بخشی زیر نظر مربیانی از صحرای غربی، فعالیت خود را در این عرصه آغاز کرد.
«تیم مین‌زدایی زنان اهل صحرای غربی» یک تشکل داوطلبانه است که در اردوگاه‌های پناهندگان در «تندوف» به شناسایی مین‌های زمینی می‌پردازد. این تیم، به عنوان نخستین گروه مین‌روب منطقه با راهبری زنان، نقشی حیاتی در افزایش آگاهی و نجات جان انسان‌ها از خطر مین‌های کاشته‌شده در مناطق اطراف داشته است.
بر اساس آمار «دفتر هماهنگی مین‌زدایی صحرای غربی» (SMACO)، شمار قربانیان مین در دو سوی دیوار حائل، اعم از کشته و زخمی، به حدود شش هزار نفر می‌رسد. قربانیان اغلب دامداران، کوچ‌نشینان، کودکان، زنان و حتی اعضای تیم‌های مین‌روبی بوده‌اند.
وی خاطرنشان می‌کند که بسیاری از زنان اهل صحرای غربی، علی‌رغم شرایط دشوار اجتماعی و بهداشتی، با موفقیت از پس این چالش برآمده‌اند. در میان این مین‌روب‌ها، زنان بارداری دیده می‌شوند که در ماه‌های نخست بارداری هستند یا مادرانی که نوزادان شیرخوار خود را به دیگران سپرده و برای پاک‌سازی خطرناک‌ترین مناطق آلوده به مین، راهی میدان می‌شوند.
طبق اطلاعات «تیم مین‌زدایی زنان اهل صحرای غربی»، تمام عملیات مین‌روبی تاکنون صرفاً در مناطق آزادشده صحرای غربی در شرق دیوار حائل انجام گرفته است. این عملیات به‌طور مشخص، خارج از منطقه حائل پنج کیلومتریِ امتداد دیوار بوده است.
عایشه عبدالودود تأکید می‌کند: «این کار یک شغل یا فعالیت حرفه‌ای نیست، بلکه اقدامی کاملاً انسان‌دوستانه است. متأسفانه برای برخی از میدان‌های مین هیچ نقشه یا اطلاعات دقیقی از محل دفن مین‌ها و مواد منفجره وجود ندارد. عوامل گوناگونی، از جمله شرایط طبیعی و آب‌وهوایی، دلیل این امر است. برای نمونه، بارش‌های فصلی و سیلاب‌ها، مین‌های زمینی را به سوی مناطق مسکونی می‌بَرند و مأموریت تیم را پیچیده‌تر می‌کنند. البته برای برخی دیگر از میدان‌ها، نقشه‌ها و داده‌های دقیقی در دست است که به ما در پاک‌سازی این میراث شوم کمک می‌کند.»
زن صحرا، نماد پایداری و مبارزه
او به موانع دیگری مانند «کمبود وسایل نقلیه و امکانات» اشاره می‌کند و می‌افزاید: «با این همه، ما با تمام توان می‌کوشیم تا اعتماد را به دل ساکنان این سرزمین بازگردانیم تا بتوانند به زندگی عادی خود ادامه دهند.» به باور او، حضور زنان در عرصه مین‌روبی، «گواهی روشن بر این است که زن صحرا، نماد پایداری و مبارزه برای فائق آمدن بر دشواری‌هاست. او می‌خواهد پیام خود را به گوش جامعه محلی، جهانی و سازمان‌های بین‌المللی برساند.»
عایشه از اینکه در این کار انسان‌دوستانه مشارکت دارد و کلیشه‌های رایج را می‌شکند، احساس «شادی» و «سربلندی» می‌کند. او همواره در تلاش است تا با شرکت در کارگاه‌های آموزشی تخصصی که زیر نظر کارشناسان اهل صحرای غربی برگزار می‌شود، مهارت‌های خود را در زمینه مین‌روبی افزایش دهد.
عایشه عبدالودود در پایان گفت‌وگو، پیامی روشن برای سازمان‌های بین‌المللی فعال در زمینه مقابله با مین‌های زمینی دارد. او از این نهادها می‌خواهد تا دولت را برای پذیرش مسئولیت‌هایش تحت فشار قرار دهند. درخواست‌های او شامل این موارد است: پیوستن به پیمان‌های «اتاوا» و «اسلو» برای ممنوعیت مین‌ها و بمب‌های خوشه‌ای، تحویل نقشه‌های مناطق مین‌گذاری‌شده، مشارکت در برنامه‌های انسان‌دوستانه مین‌روبی و آگاهی‌بخشی و گشودن مناطق اشغالی و منطقه حائل به روی سازمان‌های بین‌المللی که قصد پاک‌سازی دارند. او تأکید می‌کند که وجود این مین‌ها تهدیدی جدی برای امنیت و دارایی‌های غیرنظامیان و مانعی بزرگ بر سر راه صلح و ثبات در منطقه است.