طرح ورزشی نوین برای حمایت از زنان آواره غزه
«باشگاه اردوگاه»، طرحی ابتکاری که به زنان آواره غزه فرصت بازیابی سلامت جسم و روان را می‌دهد و محیطی امن برای عبور از چالش‌های آوارگی و جنگ فراهم می‌کند.
نغم کراجه
غزه - در بحبوحه هراس‌های جنگ و دشواری‌های آوارگی، «باشگاه اردوگاه» چون روزنه امیدی در زندگی زنان آواره می‌درخشد؛ زنانی که هر روز با مشکلات جسمی و روحی دست به گریبانند.
طراح این ایده نوآورانه، سحر مهدی است. او که هم‌اکنون هماهنگ‌کننده این طرح است، تجربیات ارزشمند خود در امور بشردوستانه را که از دو پروژه «مسیر» و «توانایی انتخاب» سازمان «آکسفام» به دست آورده، با نگرش ویژه‌اش به ورزش به عنوان ابزاری برای توانمندسازی زنان آسیب‌دیده از جنگ و آوارگی درهم آمیخته است.
طرحی برآمده از درد و رنج
سحر مهدی، مدیر «باشگاه اردوگاه»، درباره انگیزه راه‌اندازی این طرح می‌گوید: «در جریان جنگ، همواره در اندیشه راهکاری عملی برای کمک به زنان آواره‌ای بودم که از آسیب‌های جسمی و روحی رنج می‌برند. می‌دیدم که آنها حتی از ابتدایی‌ترین امکانات زندگی بی‌بهره‌اند و تمام وقتشان صرف یافتن هیزم، تهیه آب و تأمین خوراک خانواده می‌شود. این چرخه فرسایشی، سلامت جسم و روانشان را به شدت تحت تأثیر قرار داده بود. پس از مدت‌ها جستجو برای یافتن راهی که بتواند بخشی از زندگی عادی را به آنها بازگرداند، به این نتیجه رسیدم که ورزش می‌تواند دریچه‌ای به سوی تغییر باشد. این‌گونه بود که باشگاه اردوگاه متولد شد.»
او می‌افزاید: «این طرح در واقع پاسخی است به نیاز مبرم زنان به فضایی امن برای رهایی از فشارهای سنگین جنگ. در شرایطی که بیشتر باشگاه‌های ورزشی تعطیل شده‌اند، ما توجه ویژه‌ای به زنان باردار و مادرانی که تازه زایمان کرده‌اند داریم؛ زنانی که علاوه بر تحمل سختی‌های زایمان، با مشکلات تغذیه‌ای و کمبود خدمات درمانی نیز روبرو هستند.»
وی تأکید می‌کند: «انتخاب این گروه از آن روست که آنها بیشترین آسیب را دیده‌اند و بسیاری‌شان به دلیل نبود پشتیبانی و مراقبت‌های پزشکی، با عوارض جدی دست و پنجه نرم می‌کنند. در این شرایط، ورزش نه تنها ابزاری برای کاستن از رنج‌هایشان است، بلکه راهی برای بازگرداندن سلامت جسمی و روانی به زندگی آنهاست.»
برنامه‌های عملی طرح
«باشگاه اردوگاه» با ارائه برنامه‌های ورزشی گوناگون، مسیری نو برای بازگرداندن سلامت و آرامش به زندگی زنان گشوده است. در گام نخست، سی زن از میان ساکنان اردوگاه‌ها برگزیده شدند و برای بهره‌مندی بیشتر از آموزش‌ها، در گروه‌های کوچک‌تر سازماندهی شدند.
سحر مهدی در تشریح برنامه‌ها می‌گوید: «در طراحی فعالیت‌ها، به ترکیبی هوشمندانه از ورزش‌های تقویت‌کننده بدن و تمرین‌های آرامش‌بخش روان مانند کاردیو و یوگا اندیشیده‌ایم. این تمرین‌ها علاوه بر بهبود تناسب اندام، به زنان کمک می‌کند تا بار سنگین تنش‌های روحی ناشی از شرایط دشوار را از دوش خود بردارند. هدف ما فراتر از ورزش صرف است؛ می‌خواهیم فضایی بسازیم که زنان بتوانند، هرچند کوتاه، نفسی به دور از فشارهای روزمره بکشند.»
این طرح همچنین شامل مشاوره‌های پزشکی روزانه است که متناسب با شرایط هر یک از شرکت‌کنندگان ارائه می‌شود. هدف نهایی، پشتیبانی همه‌جانبه از این زنان است؛ نه تنها در ساعات ورزش، بلکه در تمام لحظات زندگی.
سحر توضیح می‌دهد: «برای هر یک از شرکت‌کنندگان، برنامه‌ای ویژه شامل 15 جلسه ورزشی طراحی شده است. همچنین مکمل‌های غذایی برای جبران کمبودهای تغذیه‌ای که گریبانگیر بیشتر زنان اردوگاه است، در نظر گرفته شده. پس از تکمیل این دوره، شاهد دگرگونی چشمگیری در زندگی این زنان خواهیم بود؛ هم از نظر بهبود سلامت و هم پایبندی به برنامه‌ای منظم که تضمین‌کننده تندرستی درازمدت آنهاست.»
پیامدهای جنگ بر سلامت زنان
آمارها تصویری نگران‌کننده از وضعیت سلامت زنان آواره ارائه می‌دهند. زندگی در شرایط سخت اردوگاه‌ها، آنان را با چالش‌های فراوان جسمی و روحی روبرو کرده است. تعطیلی باشگاه‌های ورزشی در پی جنگ نیز مجال مراقبت از سلامت را از آنها گرفته است.
به گفته سحر مهدی، وضعیت برای زنان باردار و مادرانی کە تازە زایمان کردەاند به مراتب دشوارتر است. این گروه علاوه بر دست و پنجه نرم کردن با سوءتغذیه و محرومیت از مراقبت‌های پزشکی، با مشکلات پس از زایمان مانند شلی عضلات نیز مواجه‌اند.
او با نگرانی می‌گوید: «زنان ساکن در اردوگاه‌ها با فرسودگی کامل روبرو هستند. آنها حتی فرصتی برای رسیدگی به خود ندارند و همین مسئله به انباشت مشکلات جسمی و روحی انجامیده است. ضرورت اقدامی عملی و فوری برای بهبود شرایط آنها کاملاً محسوس بود و ما با این طرح کوشیدیم به این نیاز پاسخ دهیم.»
دستاوردها و موانع پیش رو
با وجود دشواری‌های فراوان، پشتکار سحر مهدی و همکارانش راه را برای موفقیت این طرح هموار کرد. او می‌گوید: «گام‌های نخست بسیار دشوار بود. در شرایط آوارگی، حتی تهیه ساده‌ترین وسایل و امکانات به چالشی بزرگ تبدیل می‌شد. از سوی دیگر، متقاعد کردن برخی زنان برای مشارکت کار آسانی نبود؛ بعضی می‌ترسیدند و برخی دیگر اهمیت ورزش را در بهبود زندگی‌شان درک نمی‌کردند. اما همین که در برنامه‌ها شرکت کردند، تغییرات چشمگیری در روحیه و سلامت جسمی‌شان نمایان شد.»
او با خرسندی می‌افزاید: «بازخوردها پس از نخستین جلسات، فراتر از انتظار ما مثبت بود. زنان حالا مکانی یافته‌اند که می‌توانند در آن از فشارهای روزمره فاصله بگیرند و نیروی از دست رفته‌شان را بازیابند. این طرح سرآغازی است برای شکل‌گیری نگرشی نو که بر نقش ورزش در ارتقای کیفیت زندگی زنان آواره تأکید دارد.»
سخن پایانی با نهادهای یاری‌رسان
سحر مهدی در پایان گفت‌وگو، پیامی روشن برای سازمان‌های بشردوست و نهادهای حمایتی دارد: «این تجربه به روشنی نشان داد که سرمایه‌گذاری در حوزه ورزش می‌تواند زندگی زنان را دگرگون کند، به‌ویژه در شرایطی که آوارگی و جنگ، سایه سنگین خود را بر زندگی آنان افکنده است. برای گسترش این طرح و رساندن آن به زنان بیشتری در اردوگاه‌ها، به پشتیبانی گسترده‌تری نیاز داریم. ورزش نه یک امکان تجملی، بلکه ضرورتی انکارناپذیر است که باید در صدر برنامه‌های بشردوستانه قرار گیرد.»
«باشگاه اردوگاه» به سرپرستی سحر مهدی، نشان می‌دهد که حتی در سخت‌ترین شرایط نیز می‌توان تغییری مثبت ایجاد کرد. این طرح با بهره‌گیری از ورزش به عنوان ابزاری برای توانمندسازی زنان آواره و بهبود سلامت جسم و روان آنها، راهی نو پیش روی فعالیت‌های بشردوستانه می‌گشاید؛ راهی که در آن، انسان و به‌ویژه زنان در کانون توجه قرار دارند.