روایتی از زنان کزوانان؛ موسیقی داس‌ها و آوای همبستگی
حنان عبدالله، از روستای فویدا در کوهستان کزوانان، با جامه‌ی قهوه‌ای تیره‌اش، زیر گرمای آفتاب، جوهای مزرعه را با داس مادربزرگش درو می‌کند و این‌گونه سنت‌های فرهنگی خود را زنده نگاه می‌دارد.
سورگل شیخو
تل تمر - با زرد شدنِ تدریجیِ خوشه‌های گندم، کشاورزان خود را برای یک ماه تلاشِ بی‌وقفه و طاقت‌فرسا آماده می‌کنند. این مرحله از کار با آداب و رسوم کهن همراه است که مردم همچنان به آن‌ها پایبندند.
گندم، محصولی راهبردی و بنیانی برای امنیت غذایی جهان به شمار می‌رود و سطح زیر کشت آن از هر محصول دیگری بیشتر است. این گیاه به‌خوبی با شرایط اقلیمی گوناگون سازگاری دارد و کشت تجاری آن، نقشی کلیدی در اقتصاد بسیاری از کشورها ایفا می‌کند.
هنوز هم در روستاها، سنت‌های اجتماعی به شیوه‌های گوناگون پاس داشته می‌شوند و نگاهبانان این سنت‌ها، اغلب زنان و مادران سالخورده‌اند.
داس، نمادِ کار و سنت
داس یکی از کهن‌ترین ابزارهای برداشتِ محصولات کشاورزی است. این وسیله از یک تیغه‌ی فلزی خمیده و دسته‌ای چوبی و کوتاه ساخته شده است. داس به دلیل سادگی در طراحی و هزینه‌ی اندک، هنوز هم در بسیاری از نقاط جهان کاربرد دارد.
داس، از ابزارهای سنتی کشاورزی و نمادی از قدرت و سخت‌کوشی است. تا پیش از فراگیر شدن ماشین‌آلات نوینی چون کمباین، داس حتی در عصر جدید نیز برای درو به کار می‌رفت.
عرقِ نشسته بر پیشانی، خستگیِ تن و کمرِ خمیده‌اش، حکایت از مفاهیم بسیاری دارد: پاسداری از سنت‌های فرهنگی، توسعه و تداوم کشاورزی، و تعمیق پیوند با خاک؛ و از سوی دیگر، نشان از خوداتکایی او و عدم نیازش به مردان در این کار است.
حنان عبدالله، از روستای فویدا در کوهستان کزوانان، که همراه با دختران و دخترعموهایش مشغول دروی جو است، در گفت‌وگو با خبرگزاری ما تلاش‌های خود و زنان خانواده‌اش را روایت می‌کند.
«کاهش بارندگی و کمبود آب، علت کاهشِ محصول»
حنان عبدالله که در زمینی به وسعت نزدیک به یک هکتار جو کاشته، می‌گوید امسال به دلیل کمبود بارندگی، محصول جو چندان مطلوب نیست و به همین خاطر با داس درو می‌کند: «سالی که خیر و برکت فراوان باشد و زمین محصول پرباری بدهد، با کمباین درو می‌کنیم. اما امسال که بارندگی کم بوده و محصول زمین ناچیز است، ناچاریم با داس درو کنیم. با اینکه زمین را آبیاری هم کردیم، آبمان اندک بود و در نتیجه، همین مقدار محصولِ به دست آمده را برداشت می‌کنیم.»
داسِ آهنین، میراثِ مادربزرگان و عامل همبستگی اجتماعی
حنان عبدالله توضیح می‌دهد که همیاری، این فرهنگ را پررنگ‌تر و سنت‌هایش را پایدارتر می‌کند و می‌افزاید: «مادربزرگان ما ده‌ها سال با همین داس‌ها این زمین‌ها را درو کرده‌اند. گروهی از مردان، زنان، همسایگان، خویشان و دوستان از سپیده‌دم برای یاری به صاحب زمین گرد هم می‌آیند. این رسم را «الفَزعه» می‌نامند، چون بدون هیچ چشمداشتی انجام می‌شود و نشان از پیوندهای عمیق و استوار میان مردم دارد.»
حنان عبدالله معتقد است که درو با داس، روابط اجتماعی و به‌ویژه مشارکت و همبستگی زنان را تقویت می‌کند. او می‌افزاید: «کار با داس، وقتی با نوای ترانه‌های محلی همراه شود، صفای دیگری می‌یابد. هرچند کار سخت و طاقت‌فرساست، اما شیرینیِ خنده و شادی، تلخیِ خستگی را از یاد می‌برد. اکنون فصل برداشت جو است و اگر محصول به موقع درو نشود، دانه‌ها بر زمین می‌ریزند. به همین خاطر، درو با داس برای ما از کمباین بهتر است، چرا که هم جو و هم کاهِ آن را برای دام‌هایمان ذخیره می‌کنیم.»
این‌گونه، یک قرن سنت در کنار یک قرن نوآوری، در امتدادِ کاربردِ داس، با یکدیگر تلاقی پیدا می‌کنند؛ و این زنان هستند که با هوشمندی، این فرهنگ را متناسب با نیازهای زمانه، زنده نگاه می‌دارند.