قبوض سرسام‌آور و برق، رویایی دست‌نیافتنی برای مردم تعز
ساکنان شهر تعز در یمن با چالش‌های بی‌شماری ناشی از قطع برق مواجه هستند که تأثیرات منفی گسترده‌ای بر حقوق آنها در زمینه بهداشت و دیگر حقوق اساسی مرتبط با کیفیت زندگی دارد.
رانيا عبدالله
یمن - طی نه سال از زمان آغاز درگیری‌ها در یمن، کیفیت خدمات دریافتی توسط ساکنان، به‌ویژه در زمینه برق، به‌طور چشمگیری کاهش یافته، موضوعی که آنها را به سمت پذیرش گزینه‌های جایگزین سوق داده که نه تنها نیازهایشان را برآورده نکرده بلکه شرایط را بدتر نیز کرده است.
«از بدو آغاز درگیری‌ها، ما از قطعی برق رنج می‌بریم و با افزایش چشمگیر هزینه‌های برق تجاری روبه‌رو هستیم، داروهای ما نیاز به سرمایش دارند، اما به دلیل عدم دسترسی به برق، تخریب می‌شوند و به همین دلیل مجبور به پیوستن به شبکه برق تجاری یا خرید روزانه یخ در طول تابستان شدیم»، این بخشی از گفته‌های نوره عبده محمد، ۶۳ ساله از شهر تعز است.
پس از آغاز درگیری‌ها در تعز در سال ۲۰۱۵، برق قطع شد و مردم برای سازگاری با این شرایط به دنبال راه‌حل‌های جایگزینی مانند استفاده از انرژی خورشیدی بودند که همیشه کافی نیست. در حالی که عده‌ای به سمت خدمات گران‌قیمت برق تجاری کشیده شدند، دسترسی به برق، که یکی از نیازهای اساسی است، به یک موضوع تجملی تبدیل شده که مردم حس می‌کنند دستیابی به آن همچون رویا شده است. این واقعیتی است که غیرنظامیان در تعز با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، و به همین دلیل، آرزوی بازگشت برق به عنوان یک موضوع عمده و محوری توجه‌ها قرار گرفته است.
در آغاز سال ٢٠١٩، مردم خواستار تامین برق شهر توسط مسئولان شدند. این درخواست‌ها که از طریق هشتگ‌ها شروع شد، تا سال ٢٠٢٢ ادامه یافت و به یک کمپین گسترده رسانه‌ای تبدیل شد. ابتکار عملی با عنوان «تعز تاریک» راه‌اندازی شد که با هشتگ اصلی «تعز تاریک و برق عمومی، خواسته مردم» و «اشتلصی اشتلصی با همکاری همه» همراه بود. جلساتی با مسئولین محلی برگزار شد تا راه‌حل‌های عملی برای پاسخگویی به نیازهای شهروندان ارائه شود، که این شامل تحویل نیروگاه برق پس از توقف آن به دلیل جنگ و تعمیر مولد‌ها و تامین قطعات یدکی بود. تعمیرات با استفاده از قطعات موجود در انبار نیروگاه انجام شد و به عنوان مرحله اول، تجهیزات برای وصل دوباره برق به ١٠ محله آماده و خط برای ١٠ محله دیگر تکمیل شد. در حال حاضر، نیاز مبرم به دیزل برای راه‌اندازی مولد‌ها وجود دارد.
در مورد کمپین، سه استراتژی مشخص شده که اولین آن تعمیر و بهره‌برداری از نیروگاه تحت کنترل دولت فعلی است. دوم، پیگیری با مقامات محلی برای تماس با رئیس شورای رهبری و سوم، شکستن انحصار نیروگاه‌های تجاری با هدف کاهش قیمت کیلووات است؛ اما به دلیل استمرار دریافت هزینه‌های بالا از شهروندان توسط نیروگاه‌های تجاری، این هدف به دست نیامده است.
وردة قادر الأصبحی درباره عواقب قطع برق می‌گوید: «قطعی برق در تعز مشکلات عدیده‌ای برای شهروندان به وجود آورده و وضعیت بیماران در بیمارستان‌ها، به‌خصوص بیماران نارسایی کلیوی را بدتر کرده است. همچنین، برای حضانت‌های نوزادان، قطع برق معادل با قطع حیات است. برق تجاری نیز گزینه بهتری نیست، چرا که هزینه‌های بالای آن پرداخت‌ناپذیر است، و شهروندان قادر به تسویه این هزینه‌ها نیستند».
در خصوص کمپینی که توسط فعالان محلی راه‌اندازی شده، او می‌گوید: «کمپین 'شتلصی شتلصی' ابتکاری استثنایی است و ما منتظریم تا نتایجی را که می‌تواند مشکلات شهروندان را کاهش دهد، مشاهده کنیم. امیدواریم با بازگشت برق، فشار ناشی از هزینه‌های برق تجاری که به مدت ۹ سال بر دوش خانواده‌ها بوده، کاهش یابد.»
از طرف دیگر، معین العبیدی وکیل می‌گوید: «از زمان آغاز درگیری‌ها، تعز بدون برق مانده است. بنابراین، مردم به دنبال جایگزین‌هایی بوده‌اند که معمولا انرژی خورشیدی است. اما این منبع انرژی تنها برای روشنایی کافیست و قادر به راه‌اندازی وسایل برقی نظیر یخچال‌ها نیست. درگیری‌ها خسارات زیادی به مردم وارد کرده، به‌ویژه به بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و فروشگاه‌هایی که برای نگهداری محصولات خود به دمای پایین نیاز دارند، محصولاتی که فقط در یخچال‌ها قابل نگهداری هستند.»
او افزود: «بیماران دیابتی و کلیوی به برق مداوم نیاز دارند تا دستگاه‌های درمانی‌شان به کار بیفتد. اما قطعی برق، رنج آنها را تشدید کرده و آنها را مجبور به استفاده از گزینه‌های جایگزینی کرده که در ابتدای درگیری‌ها موجود نبودند، مانند برق خصوصی یا تجاری که در نهایت، جایگزین مناسبی نبوده و به یک معضل بزرگ تبدیل شده‌اند».
او اضافه کرد: «مشکل دیگر، کم‌کاری سازمان برق بود که هنگامی که زندگی و شرایط کمی به ثبات گرایید، در جستجوی راه‌حل برای این بحران کوشا نبود. در آن دوران، راه‌حل‌های فوری برای بازگشت برق موجود بود، اما این سازمان به جای آن ترجیح داد به دنبال عوامل بازدارنده باشد، و برق تجاری را به عنوان جایگزین ترویج داد، تا توجه ساکنین را از حقوق برقی خود منحرف و شبکه‌اش را توسط اقتدار محلی به بخش خصوصی واگذار کند. این همکاری مردم را به پرداخت قبوض بالا مجبور کرد، هرچند که اکثریت قادر به پرداخت آن نیستند».
معین العبیدی با تأکید گفت که فساد در قدرت توسط کسانی که درآمد قابل توجهی از مالکان نیروگاه‌های تجاری دریافت می‌کنند، به نفعشان است، اما تلاش‌های ما برای بازگشت برق و فعال‌سازی دوباره نقش سازمان عمومی، که از سه سال پیش آغاز شده، همچنان ادامه دارد.
