آگرین حسینی

دیواندره- آموزش و پرورش رکن اساسی تربیت نیروی انسانی ماهر و شخصیت پروری است که دستیابی‌های علمی را امکانپذیر می‌سازد. خیلی از کشورهای جهان براساس سیستم آموزشی پیشرفته دستاوردهای بزرگی را کسب کرده‌اند؛ اما متأسفانه در ایران در چند دهه اخیر نه تنها پیشرفتی حاصل نشده، بلکه معایب و مشکلات زیادی گریبانگیر این سیستم شده است.در این رابطه با جمیله صفری معلم و کارشناس امور آموزشی درباره مشکلات و ضعف‌های سیستم آموزشی گفت‌وگویی داشته‌ایم.

 

«در سیستم رسمی آموزشی ما، ساکت بودن و گوش دادن را قدم اول یادگیری می‌دانند»

جمیلە صفری می گوید: مهمترين موضوعات در آموزش کودکان و نوجوانان نسل آينده کشور  اين است که به آنها چه ياد بدهيم و چه چیزی ياد بدهيم. متأسفانه سيستم آموزش و پرورش ايران  نقيصه‌های زيادی وجود دارد. در کل آموزش و پرورش ايران شيوه تدريس رايج، همان شيوه قديمی سخنرانی است (يک نفر متکلم وحده و ديگران از اول تا آخر کلاس شنونده). در حالی که امروزه شيوه‌های بسيار کارآمدی مانند روش مکاشفه‌ای، کنفرانسی، گروهی و با ابزار سمعی بصری به وجود آمده که دانش‌آموز را به معنی واقعی با دنيای علم آشنا می‌کند.  من که خود در اين سيستم آموزش و پرورش ۱۲ سال تحصيل کرده‌ام با مرور گذشته می‌بينم که هیچ گاه در کلاس درس اجازه حرف و اظهار نظری نداشتیم. یکی از وظایف نظام آموزشی در کشورهای مترقی، آموزش اجتماعی دانش‌آموزان است. به دانش‌آموز، صحبت کردن در جمع را آموزش می‌دهند، حس کنجکاوی وی را تقویت می‌کنند، مشارکت و کار تیمی را بخشی از یادگیری می‌دانند. اما متأسفانه در سیستم رسمی آموزشی ما، ساکت بودن و گوش دادن را قدم اول یادگیری می‌دانند و به همین جهت دانش‌آموز در یادگیری و تدریس نقشی ندارد و فقط ببیننده و شنونده است. این امر باعث تقویت منزوی شدن دانش‌آموز و استرسی شدن او به هنگام صحبت در جمع می‌شود. به همین دلیل است که خیلی از دانشجویان در ترم‌های اول دانشگاه از ارائه کنفرانس و صحبت کردن در جمع واهمه دارند.

 

«حفظ کردن مطالب یکی دیگر از ضعف‌های نظام آموزشی است»

وی در ادامە می‌گوید: تأکید بیش از اندازه روی حفظ کردن مطالب، یکی از بزرگترین ضعف‌های نظام آموزشی ایران است. چندین دهه است که دانش‌آموزان برای یادگیری از راهکار منسوخ شده حفظ کردن مطالب استفاده می‌کنند. با افزایش پایه تحصیلی، مشکل آموزشی دانش‌آموزان به دلیل این امر بزرگتر و بیشتر می‌شود. مثلا در درس ریاضی که مطالب به نوعی پیش نیاز هم هستند، حفظ کردن فرمولها و فراموشی زود هنگام آن، باعث ضعف آموزشی دانش‌آموزان در این درس شده است.اودلوم معتقد است که نظام آموزشی امروز برای نیازهای مختلف دانش‌آموزان در مراحل مختلف رشد و با توجه به تفاوت‌های فردی آنان کافی نیست، نظام آموزشی چنین است که به دانش‌آموز هرچه گفته می‌شود، باید انجام دهد و اگر مطالب آموختنی برای دانش‌آموزان جالب نباشد به طرف آن نمی‌روند. جالب توجه بودن برای روان ما شبیه اشتهای به غذا برای جسم است. همان طور که جسم غذای ناخوشایند را رد می‌کند، فکر ما نیز مطالب نامطبوع را رد نمی‌پذیرد.

 

«خشونت و ایجاد ترس در دانش‌آموزان»

این معلم و کارشناس آموزش و پرورش عنوان می‌کند:بسیاری از کادر آموزشی در ایران فاقد توان ارائه آموزش و تدریس در کلاس هستند. عدم آموزش و تربیت مربیان و مدرسان در ایران باعث شده تا خشونت و ایجاد ترس در کلاس‌های تدریس هنوز مانند سابق ماندگار باشد. یکی دیگر از مشکلات مدارس بخصوص در مقاطع ابتدایی شست‌وشوی مغزی و فکری آنان است کودکان در دبستان بدون اینکه هیچ درکی از سیاست‌ها و ایدوئولوژی حکومتی داشته باشند با پخش کردن سرود‌های حماسی و برگزاری دوره‌های دینی سعی در شکل دادن افکارشان دارند .دانش‌آموزان نیازمند رفتار محبت‌آمیز و آشتی با نظام آموزشی هستند. متأسفانه در سالهای اخیر وزارت آموزش و پرورش،  برای جبران کمبود نیروی خود، در اقدامی نسنجیده، با استخدام بسیاری از مربیان آموزشی فاقد کفایت و توان لازم، نه تنها کیفیت آموزش و یادگیری را به شدت کاهش داده است بلکه سایه خشونت و ترس را در کلاس‌های آموزشی بیشتر کرده است. نمونه بارز آن تنبیه دانش‌آموزان در مناطق محروم است.

 

«نبود عدالت آموزشی از عمده‌ترین مشکلات سیستم آموزشی در ایران است»

جمیله صفری در ادمه گفتەهایش بر عدالت آموزشی تأکید دارد و می‌گوید: «مدارس غیرمستحکم، فاقد امکانات بهداشتی و نبود عدالت آموزشی از عمده‌ترین مشکلات سیستم آموزشی در ایران است عدالت آموزشی یعنی هر كسی متناسب با شایستگی و صلاحیتی كه دارد، بتواند از امكانات آموزشی بهره بگیرد. مدارس زیادی را بازدید كردم و متأسفانه با مدارسی روبرو می‌شویم كه اصلا صلاحیت تدریس در آن وجود ندارد و حتی بسیاری از مدارس به صورت كانكس هستند. به جز ساختمان، مدارس از نظر برخورداری مالی كاملا متفاوت هستند. بعضی از مناطق حتی اجازه تحصیل به دختر داده نمی‌شود و دختران را از تحصیل باز می‌دارند حتی در دانشگاه هم نمی‌توانند هر رشته‌ای را انتخاب کنند.

جمیله صفری معلم و کارشناس امور آموزشی در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: آموزش همگانی در ايران بر پايه ديدگاهی‌ست که ۳۰ -۴۰ سال پيش طراحی شده است و بەروزرسانی این وضعیت آموزشی به ضرر سیستم حکومتی می‌باشد.نظام آموزش و پرورش ایران نه تنها در تأمین کیفیت یادگیری شکست خورده است، بلکه مبنایی‌ترین اهداف یعنی گسترش سواد پایه شامل خواندن، نوشتن، نیز در وضعیت تأسف باری قرار دارد.