نفس‌های طبیعت در قاب تصویر: روایتی از یک عکاس زن
سعیده بونا، هنرمند عکاس مراکشی، دل به عکاسی از حیات وحش سپرده است تا با ثبت حرکت و سکون پرندگان، تابلوهایی سرشار از زیبایی و تأمل در اسرار هستی بیافریند.
رجاء خیرات
مراکش- سعیده بونا با اشتیاقی کودکانه و دقتی موشکافانه، لنز دوربینش را برای ثبت شکوه زندگی پرندگان در زیستگاه طبیعی‌شان به کار می‌گیرد. او هر پرنده را گنجینه‌ای از رازهای نهفته می‌داند و می‌کوشد در قاب عکس‌هایش، آثاری هنری بیافریند که بازتابی از حس زنانه، ذوق هنری و عظمت طبیعت باشند.
عکاسی؛ سفری برای کشف طبیعت
سعیده بونا از سال ۲۰۱۹ عکاسی حیات وحش را به صورت حرفه‌ای آغاز کرد، اما داستان علاقه‌اش به سال‌ها قبل بازمی‌گردد. او می‌گوید: «رابطه من با عکاسی از سال ۲۰۰۴ و با خرید اولین دوربینم شروع شد. همیشه شیفته عکاسی بودم و معتقدم یک عکاس حیات وحش باید مراحل مختلف این هنر را پیموده باشد. این رشته نیازمند تجربه و تسلط بر تکنیک‌هایی است که پیش از ورود به طبیعت و جستجوی سوژه‌های زنده، باید آن‌ها را فرا گرفت.»
عکاسی حیات وحش به معنای «ثبت تصاویر حیوانات و پرندگان در زیستگاه طبیعی‌شان و دنبال کردن رفتارهای آن‌ها مانند جستجوی غذا، جفت‌گیری و مراقبت از فرزندان» است. به گفته سعیده بونا، این کار مستلزم حفظ فاصله از سوژه و ردیابی دقیق آن برای ثبت جزئیاتی سرشار از زندگی است. او این هنر را به متوقف کردن زمان و جاودانه ساختن لحظه‌ها تشبیه می‌کند و معتقد است همین زاویه دید منحصر به فرد است که سبک یک هنرمند را از دیگری متمایز می‌سازد.
او عکاسی را فراتر از یک هنر مستقل، سفری معنوی و اکتشافی می‌داند که شیرینی و اسرارش را تنها کسی درک می‌کند که دوربین بر دوش، دل به طبیعت می‌زند و خطرات و چالش‌های این مسیر را به جان می‌خرد.
وی درباره تکنیک‌های مورد نیاز توضیح می‌دهد: «داشتن یک دوربین حرفه‌ای با کیفیت بالا و لنزهایی با فاصله کانونی بالا مانند ۳۰۰، ۴۰۰، ۵۰۰ میلی‌متر و بیشتر ضروری است. همچنین تسلط بر تکنیک‌های عکاسی حرفه‌ای و روش‌های استتار و پنهان شدن اهمیت بسیاری دارد، زیرا حیوانات خطر را از فاصله دور احساس می‌کنند.»
آرامش درونی
سعیده می‌گوید: «دیگر نمی‌توانم بدون دوربین زندگی کنم و به دنبال پرندگان نروم. این کار پس از سال‌ها تجربه، برای من از یک علاقه ساده فراتر رفته و به سفری برای شفا و تأمل در اسرار جهان هستی تبدیل شده است.» او این‌گونه سفرش را توصیف می‌کند. زمانی که با خود خلوت می‌کند، به نبض طبیعت گوش می‌سپارد و با روحی سرشار از آرامش بازمی‌گردد. آرامشی که تنها در آغوش طبیعت می‌یابد و به او برای ادامه دادن در هیاهوی شتاب‌زده زندگی امروز، انرژی می‌بخشد.
این فرایند البته خالی از خطر نیست. تمرکز عمیق بر روی سوژه، گاهی عکاس را از محیط اطراف غافل می‌کند و خطر سقوط از ارتفاعات، همواره در کمین هر عکاس حرفه‌ای حیات وحش است.
سعیده بونا باور دارد که عکاسی حیات وحش، حامل پیام‌های آموزشی ارزشمندی برای نسل جوان است. این هنر، جوانان را با دنیای موجودات زنده، شیوه زندگی آن‌ها و نیازشان به محیطی سالم و به دور از آلودگی و خطر انقراض آشنا می‌کند.
او بر مسئولیت اجتماعی خود و همکارانش تأکید می‌کند: «وظیفه ما به عنوان عکاسان حیات وحش، دیگر تنها به ثبت زیبایی‌های طبیعت محدود نمی‌شود. ما مسئولیت سنگین حفاظت از محیط زیست و دفاع از حق حیات این موجودات را نیز بر دوش می‌کشیم.»
از آنجا که این رشته مستلزم مطالعه دقیق پرندگان، به‌ویژه گونه‌های مهاجر، و بررسی رابطه آن‌ها با محیط است، عکاس ناگزیر به کشف اسرار زندگی آن‌ها می‌شود. مکان‌های حضور، زمان فعالیت، فصل جفت‌گیری و شیوه تغذیه، جزئیاتی هستند که او برای تسلط بیشتر بر کارش، مشتاقانه درباره آن‌ها تحقیق می‌کند.
او خاطره‌ای را بازگو می‌کند: «یک بار در پناهگاه حیات وحش سوس ماسه در جنوب مراکش، متوجه یک فلامینگوی حلقه‌گذاری‌شده شدم. پس از نزدیک شدن و عکاسی، با بررسی نمادی که بر پایش بود، دریافتم که ۴۴ سال سن دارد و از فرانسه آمده است. این نمادها اطلاعاتی چون تاریخچه و سن پرنده را در خود دارند.»
وی می‌افزاید: «وقتی با مرکز مربوطه در فرانسه مکاتبه کردم و عکس‌ها و اطلاعات را فرستادم، در پاسخ گفتند که این پرنده سی سال دیده نشده و تصور می‌کردند تلف شده است. این اتفاق باعث شد تا از سوی آن مرکز برای حضور در مراسم حلقه‌گذاری فلامینگوهای جوان در فرانسه دعوت شوم. چنین جزئیاتی که یک عکاس به صورت تصادفی کشف می‌کند، به کارشناسان و محققان در ردیابی پرندگان، بررسی شیوه زندگی و مسیرهای مهاجرتشان کمک شایانی می‌کند.»
آفریننده و مدافع زندگی
سعیده بونا عکاس حیات وحش را از نظر پوشش و روش‌های استتار، به یک شکارچی تشبیه می‌کند اما با تفاوتی بنیادین. او برخلاف شکارچی، آفریننده زیبایی و مدافع زندگی است و از حق موجودات برای زیستن در محیطی امن دفاع می‌کند. او با تصاویرش به سوژه‌های خود حیاتی جاودان می‌بخشد، درست برخلاف شکارچی که با تفنگش حق زندگی را از آن‌ها می‌گیرد.
از دیدگاه او، عکاسان حیات وحش بی‌شک آفرینندگان زیبایی و زندگی هستند که نقشی اساسی در آشکار ساختن اسرار طبیعت و حفاظت از آن در برابر تهدیدهای زیست‌محیطی ایفا می‌کنند.
سعیده بونا در پایان، اشتیاق و احساس مسئولیت را نقطه اشتراک خود و دیگر عکاسان زن حیات وحش می‌داند و می‌گوید: «ما همه در این عرصه شریک هستیم، اما هر یک از ما با نگاه و امضای ویژه خود، گوشه‌ای از جزئیات شگفت‌انگیز حیات وحش را به تصویر می‌کشیم.»