لبنان، آوارگان بر شن‌های ساحل آرمیده و در فضای باز می‌خوابند
روزهای اخیر رنج بیشتری را برای آوارگان به ارمغان آورده است که بسیاری از آنها در سواحل و میادین عمومی بیروت پراکنده شده اند، در زمانی که کشور از بحران های متعددی رنج می برد که بار آنها را بر دوش غیرنظامیان می گذارد.
سوزان ابوسعید
بیروت ـ اضطراب و وحشت بر فضای عمومی لبنان سایه افکنده است؛ آوارگانی که برخی از آنان چندین بار و به مکان‌های مختلف نقل مکان کرده‌اند، در پی آن هستند که بعد از شوک‌های ویرانگر وارده خونسردی خود را حفظ کنند، کودکان را آرام کنند و در چادرهای موقت یا در فضای باز به خواب روند.
طبق آخرین آمار وزارت بهداشت لبنان در شامگاه دوشنبه ۲۸ اکتبر، جنگی که از اکتبر ۲۰۲۳ میان نیروهای اسرائیل و حزب‌الله جریان دارد، تاکنون جان دست‌کم ۲۶۷۲ نفر را گرفته و تعداد زخمی‌ها به بیش از ۱۲ هزار نفر رسیده است.
تعداد آوارگان لبنانی به ۱۹۱,۹۱۲ نفر رسیده که در ۱۰۹۴ مرکز پذیرش رسمی مستقر شده‌اند و ۹۰۱ مورد (۸۲ درصد) از این مراکز ظرفیت کامل خود را پر کرده‌اند؛ برآورد شده است که تعداد کل آوارگان از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر فراتر رفته باشد. برای برخی از خانواده‌ها اقامت‌های رایگان توسط جوامع میزبان فراهم شده یا تعدادی خانه و واحد مسکونی اجاره شده است. در همین حال، امنیت عمومی لبنان از ۲۳ سپتامبر تا ۲۱ اکتبر از عبور حدود ۳۴۲,۸۴۹ سوری و ۱۴۴,۸۳۰ لبنانی به سوریه خبر داده است و برخی نیز به عراق پناه برده‌اند.
مراکز پذیرش، شامل مدارس و دیگر فضاها، تنها به لبنانی‌ها اختصاص یافته است، در حالی که آوارگان از ملیت‌های دیگر سرنوشتی نامعلوم دارند؛ برخی از جوامع خارجی به‌ویژه کارگران خانگی به مراکز اسکان موقت وابسته به فعالان مستقل روی آورده‌اند تا مقدمات بازگشت آنان به کشورهایشان با همکاری سفارت‌ها و امنیت عمومی فراهم شود و همچنین کمک‌های مالی برای تهیه بلیت و مدارک هویتی آنان جمع‌آوری شود.
در حال حاضر، آوارگان در طول سواحل لبنان از جمله در منطقه رمله‌البیضاء، عین‌المریسه تا اطراف مجتمع بیال و نیز به میدان شهدا، ریاض الصلح، محوطه‌های مسجد محمدالامین، منطقه حمرا، رأس‌النبیع و بیشتر خیابان‌ها و تعداد اندکی از پارک‌های عمومی نظیر پارک قصقص پراکنده شده‌اند.
طبق گفته یکی از مسئولان ساحل، بسیاری از خانواده‌های سوری به سواحل، به‌ویژه ساحل رایگان رمله‌البیضاء پناه آورده‌اند که بیش از ۷۰ درصد آنان را سوری‌ها تشکیل می‌دهند.
عالیه. ع، یک زن آواره سوری که ساکن شهر نبطیه لبنان است، در خصوص شرایط سخت آوارگان سوری در لبنان می‌گوید: «در روزهای نخست جنگ صبوری کردیم، اما با بدتر شدن اوضاع مجبور شدیم به بیروت بیاییم. در بیروت به دنبال خانه‌ای برای اجاره گشتیم ولی موفق نشدیم. در شرایط عادی، اجاره یک آپارتمان ساده از ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار تجاوز نمی‌کرد، اما اکنون اجاره آن بین ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار است و باید اجاره پنج ماه را پیش‌پرداخت کنیم.» او می‌افزاید: «این مبلغ از عهده ما خارج است و حتی ممکن است منطقه دوباره خطرناک شود و مجبور به جابجایی شویم و در این صورت، مبلغ زیادی پرداخته‌ایم و دیگر پولی برایمان نمی‌ماند.»
او ادامه می‌دهد: «اکنون اینجا کنار دریا هستیم، اوضاع تحت کنترل است و منتظر گشایشی هستیم. تمام نیازهای اولیه ما فراهم شده، اما مشکل سرویس‌های بهداشتی همچنان پابرجاست و نمی‌دانیم چگونه می‌توان آن را حل کرد. امیدواریم این بحران پایان یابد و همه به خانه‌های خود بازگردند.»
مریم. د، یکی دیگر از آوارگان اهل بعلبک‌الهرمل در منطقه بقاع شمالی است که به‌دلیل بمباران مناطقی که به آنها پناه برده بود، چندین بار ناچار به جابجایی شده است. او می‌گوید: «دو روز پس از آغاز بمباران هوایی اسرائیل، مجبور به جابجایی شدیم. خانه‌مان در هرمل بمباران شد، به ناچار به روستای علی‌النهری پناه بردیم و سپس به شهر زحله (بقاع مرکزی) رفتیم.»
با این حال، شرایط آنجا هم مساعد نبود و مجبور به جابجایی دوباره شدند. «به علی‌النهری بازگشتیم تا وسایل و لوازم خود را جمع کنیم، اما دیدیم خانه بر اثر بمباران ویران شده است. به ناچار به زحله برگشتیم و دو روز در مدرسه ماندیم، سپس به ضاحیه جنوبی بیروت رفتیم.»
پس از رسیدن به ضاحیه جنوبی، اخطاری برای تخلیه دریافت کردند و مجبور شدند دوباره و شاید برای آخرین بار به رمله‌البیضاء در بیروت پناه ببرند. «ما در خیابان ماندیم و سپس به پارک پناه بردیم تا زمانی که آوارگان به رمله‌البیضاء آمدند و ما نیز به آنجا پیوستیم. هیچ گزینه دیگری برای ما وجود نداشت.»
ریما احمد جنزاره، زنی دیگر از ضاحیه جنوبی بیروت نیز از شرایط دشوار خود می‌گوید: «به دلیل حملات، مجبور شدیم در کنار ساحل و با وجود سرمای شدید بخوابیم. ما در چادری که با تکه پارچه‌هایی ساختیم زندگی می‌کنیم، چون جای دیگری برای پناه گرفتن نداریم.»
او اضافه می‌کند که به چندین مرکز اسکان مراجعه کرده اما موفق به دریافت کمک نشده است. «به من گفتند به سوریه بروم. چرا باید به سوریه بروم؟ این کشور من است. فرزندی بیمار دارم که به اوتیسم مبتلا است و آرزو دارم کسی به ما کمک کند.» او توضیح می‌دهد که از آغاز آوارگی با همان لباس‌هایی که پوشیده بودند، همچنان همان لباس‌ها را به تن دارند و کودکانشان نیز به لباس نیاز دارند، چون با همان لباس‌ها از خانه خارج شدند و امیدی به بازگشت ندارند.
گروهی از زنان که در میدان «شهدا» حضور داشتند و از عکس‌برداری خودداری کردند، گفتند که از ضاحیه جنوبی تنها با همان لباس‌هایی که بر تن داشتند، فرار کرده‌اند. برخی از فعالان، برایشان چادر، زیرانداز، پتو و لباس فراهم کرده‌اند. آنها گفتند که برخی از افراد، غذا و آب برایشان تهیه می‌کنند، اما همچنان نمی‌دانند به کجا خواهند رفت و از مکان‌های اسکان اطلاعی ندارند. برخی از آنان به طرابلس رفتند، اما به آنها اطلاع داده شد که ظرفیت مراکز اسکان تکمیل شده و مجبور به بازگشت شدند. «ما اکنون نزدیک به یک ماه است که اینجا هستیم و با نزدیک شدن به فصل زمستان، وضعیت وخیم‌تر شده است. نمی‌دانیم به کجا برویم.» یکی از آنها اشاره کرد که با آزار و اذیت‌های متعدد و حتی تعرض از سوی برخی از جوانان مواجه شده است.