«برای ریشه‌کن کردن خشونت، باید از رویکرد جامع بهره گرفت»
سامیه لمرانی معتقد است: برای کاهش خشونت علیه زنان، باید رویکردی فراگیر اتخاذ شود که سلامت جسمی، روانی و جنسی آنان را به هم مرتبط سازد و استانداردهای پذیرفته‌شده بین‌المللی را برای ارائه پناهگاه به زنان قربانی خشونت رعایت نماید.
حنان حارت
مراکش- خبرگزاری ما در گفت‌وگویی با سامیه لمرانی، رئیس انجمن مبارزه با خشونت علیه زنان «انصات» و عضو رصدخانه «چشم زنان»، برجسته‌ترین اهداف و فعالیت‌های این رصدخانه که شامل تعدادی از انجمن‌های فمینیستی و حقوق بشری است، را مورد بررسی قرار داد.
اهداف این انجمن که زیر چتر مرصد مراکشی «چشم‌های زنانه» گرد هم آمده است چیست؟ و هماهنگی بین اجزای مختلف آن چگونه برقرار شده است؟
انجمن «گوش دادن برای مخالفت با خشونت علیه زنان» که در شهر بنی ملال مستقر است، از جمله انجمن‌های بنیان‌گذار مرصد «چشم‌های زنانه» است که رسماً در مارس ٢٠٠6 آغاز به کار کرده و تلاش می‌کند تا تلاش‌های انجمن‌های زنان را برای رصد وضعیت خشونت علیه زنان در سراسر مراکش هماهنگ کند و سیاست‌های مربوط به آن را پیگیری و ارزیابی نماید. فعالیت‌های مرصد مطابق با یک استراتژی مشترک که تدوین و مشورت درباره آن بیش از یک سال طول کشید، آغاز شد که شامل حمایت از برخی مراکز مشاوره انجمن‌های عضو مرصد، و ایجاد یک پایگاه داده یکپارچه برای ثبت و پردازش اطلاعات درباره خشونت علیه زنان در مراکش، و برگزاری جلسات آموزشی و مشورتی با فعالان مختلف، و برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارکنان فعال در زمینه مبارزه با خشونت علیه زنان بود.
علی‌رغم وجود یک سازوکار قانونی مهم، چرا پدیده خشونت علیه زنان در جامعه مراکش همچنان در حال افزایش است؟
در پایان سال ٢٠٢٣، پیشرفت مهمی در سطح قانون‌گذاری وجود داشته است، به عنوان مثال قانون خانواده، قانون جزایی، قانون آیین دادرسی جزایی و قانون مبارزه با خشونت علیه زنان ١٠٣/١٣. بنابراین یک سازوکار قانونی مهم وجود دارد، اما خلاءهایی در سطح اجرای عملی وجود دارد که به افزایش پدیده خشونت علیه زنان کمک می‌کند. بر اساس قوانین و داده‌های موجود، تحلیل مرصد از این پدیده به منظور تأیید حقوق بشری زنان انجام می‌شود.
با توجه به بحث‌های گسترده در مورد اصلاح قانون خانواده در مراکش که امیدواریم به نیازهای زنان پاسخ دهد، از سال ۲۰۰۴ تاکنون مشاهده می‌شود که اجرای قانون همچنان با چالش‌هایی در سطح ابهام متن قانونی مواجه است. اگرچه مراکش مراقبت لازم از زنان قربانی خشونت را افزایش داده است، اما همچنان نیاز است تا در زمینه‌های پیشگیری، آگاهی‌رسانی، آموزش، حساس‌سازی و سپس حمایت، محافظت و ایجاد پناهگاه بیشتر تلاش شود.
چرا در آخرین گزارش منتشر شده توسط مرصد «چشم‌های زنانه» بر حق دسترسی زنان به بخش بهداشت و درمان تمرکز شده است؟
تمرکز ما بر حق زنان در حوزه بهداشت و درمان، بر اساس واقعیتی استوار است که زنان آسیب‌دیده، به ویژه آنانی که در معرض آسیب‌پذیری قرار دارند، حق دارند از سوی نهادهای دولتی و به خصوص در بیمارستان‌ها، مورد مراقبت، پیشگیری و حمایت قرار گیرند. تأکید بر این موضوع بر اساس پژوهش میدانی بوده است که تمامی انجمن‌های عضو مرصد که در سراسر مراکش پراکنده‌اند، در آن مشارکت داشته‌اند.
به عنوان مثال، در منطقه بنی ملال که انجمن ما در آن قرار دارد، دو انجمن «گوش دادن» و «ابتکارات» برای حمایت از حقوق زنان فعالیت می‌کنند. ما از ۱۱ بخش بیمارستان‌های این منطقه بازدید میدانی انجام داده و روش کار بخش‌هایی را که به زنان آسیب‌دیدە خشونت رسیدگی می‌کنند، بررسی کرده‌ایم. همچنین تعدادی از واحدهای تلفیقی مسئول امور این زنان را شناسایی نموده‌ایم.
همچنین تلاش کرده‌ایم تا بخش‌هایی را که به زنان آسیب‌دیدە رسیدگی می‌کنند، فعال‌سازی نماییم. این بخش‌ها واحدهای تلفیقی‌اند که شامل منابع انسانی و فضایی مناسب برای پذیرش زنان می‌شوند. اما در جریان بازدیدها مشاهده شد که این فضاها در مکان‌های دورافتاده قرار دارند و دسترسی به آن‌ها دشوار است. همچنین از نظر منابع انسانی جامع نبوده و تعداد زیادی از نقاط ضعف دیگر نیز در عمل مشاهده شد که مانع از بهره‌مندی زنان از حق سلامت می‌شود.
درخصوص منابع انسانی این واحدها، به اندازه کافی و به شکل مورد نیاز وجود ندارند و از کمبود شدید منابع انسانی شامل مددکاران اجتماعی، پرستاران، پزشکان متخصص و روان‌شناس رنج می‌برند. علاوه بر این، کارکنان موجود نیز فاقد تمامی شرایط لازم برای ایفای بهینه نقش خود هستند. هدف از پایش تمامی این مشاهدات، تسهیل دسترسی زنان به بخش بهداشت و درمان به منظور کاهش خشونت علیه آنان است.
به نظر شما چگونه می‌توان خشونت علیه زنان را از بین برد؟
به نظر می‌رسد برای ریشه‌کن کردن خشونت علیه زنان، لازم است از یک رویکرد جامع برای کاهش خشونت‌های مبتنی بر جنسیت بهره گرفته شود. این رویکرد باید شامل ادغام خدمات بهداشتی و درمانی یکپارچه و هماهنگ باشد که ارتباط بین سلامت جسمی، روانی و جنسی آسیب‌دیدگان را برقرار می‌کند و معیارهای بین‌المللی پذیرفته‌شده را در اسکان زنان آسیب‌دیدە و فرزندان‌شان رعایت می‌نماید. همچنین ایجاد کانال‌های ارتباطی منظم و هماهنگ با مراکز مشاوره‌ای انجمن‌های زنان فعال درزمینه‌ی مبارزه با خشونت ضروری به نظر می‌رسد. در کنار این‌ها، سیاست‌گذاری‌های عمومی با مسئولیت‌پذیری دولت‌ها در اجرای دقیق آن‌ها می‌تواند به کاهش خشونت در جامعه کمک کند.