با آگاهی و تلاش جدی می‌توان نگاه کلیشه‌ای به زنان در مدیریت را در هم شکست
در مراکز آموزشی که آینده و ارزش‌ها در آن شکل می‌گیرند، زنان درگیر مبارزه‌ای روزمره و پنهان هستند؛ مبارزه‌ای که شاید دیده نشود، اما بنیان‌های جامعه را عمیقاً دگرگون می‌کند.
اسماء فتحی
قاهره - اخیراً، مقطع ابتدایی به‌طور خاص شاهد بحث‌های فراوانی پیرامون آزارهایی بوده است که دانش‌آموزان در این سنین پایین ممکن است با آن مواجه شوند. علاوه بر این، موضوع آزار کودکان در سریال‌های مصری نیز مطرح شده است، از جمله در سریال «لام شمسیه» و اشاراتی که پس از آن در برخی برنامه‌ها و سریال‌های دیگر به این موضوع شد.
خبرگزاری ما در پی جنجال‌های گسترده‌ی اخیر پیرامون کودکان و آزارهایی که در مدارس با آن روبه‌رو می‌شوند، سازوکارهای حمایتی مدارس دولتی را به‌ویژه برای کودکان مقطع ابتدایی مورد بررسی قرار داده است.
جیهان محمد محمود در گفتگو با خبرگزاری ما به شماری از بحران‌ها و چالش‌هایی پرداخت که زنان در مشاغل مدیریتی با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند. او همچنین به موانعی اشاره کرد که زنان، به‌ویژه هنگام طی کردن مدارج ترقی شغلی و ریاست ادارات آموزشی با تراکم بالای دانش‌آموز، با آن مواجه هستند.
به‌عنوان یک مدیر زن در محله‌ی «الورَاق» که بافتی عمدتاً عامه‌نشین و سنتی دارد، برجسته‌ترین چالش‌هایی که با آن روبه‌رو هستید، چیست؟
در ابتدا، نگاه دیگران و تصور محدود بودن توانایی‌های زنان در مقایسه با مردان، به‌ویژه در پست‌های مدیریتی، یک مانع جدی محسوب می‌شد. اما سوابق شغلی‌ام به من کمک کرد تا بر این دیدگاه غلبه کنم. من کارم را از معلمی آغاز کردم، سپس به کادر آموزشی پیوستم و در نهایت، مسئولیت مدیریت مدارس ابتدایی منطقه را بر عهده گرفتم. این مسیر، تجربه‌ی لازم برای تعامل با والدین در مناطق عامه‌نشین را برایم به همراه داشت.
بسیاری از والدین هنگامی که برای حل مشکلی مراجعه می‌کنند، معمولاً این پیش‌فرض را دارند که من به‌عنوان یک زن، قادر به ارائه‌ی راه‌حل نخواهم بود.
اداره‌ی آموزش‌وپرورش الورَاق حدود ۲۲ مدرسه‌ی ابتدایی در نوبت صبح و عصر را تحت پوشش دارد. توانایی رسیدگی به مشکلات این مدارس کافی بود تا در عرض یک سال، آن نگاه غالب را تغییر دهد. علاوه بر این، مهارت در مدیریت موقعیت‌های گوناگون باعث شد اداره‌ای که در آن کار می‌کنم، دیگر به تفاوت‌های خیالی میان توانایی‌های مدیران زن و مرد اهمیتی ندهد.
برخی زنان در مسیر شغلی خود در تلاش‌اند تا راهی برای رهایی از کلیشه‌هایی که آن‌ها را احاطه کرده است، بیابند. آیا شما نیز با چنین چیزی مواجه شدید و چه زمانی از این افکار رها شدید؟
بله، این اتفاق هر از گاهی رخ می‌دهد، به‌ویژه که سن من از دیگر مدیران هم‌رده‌ام کمتر است و این خود یک چالش بزرگ محسوب می‌شود. اطرافیانم معمولاً گمان می‌کنند من مانند همکاران مرد خود نیستم.
با گذشت زمان، گفتگو، اثبات توانایی‌هایم در کار و تسلط کامل بر مدیریت، و همچنین با تلاش مستمر برای توسعه‌ی فردی از طریق دوره‌های آموزشی و کسب تجارب جدید، کارایی من افزایش یافت و توانستم حضور قدرتمندی در عرصه‌ی شغلی داشته باشم.
معیارهای زنانه و مردانه دیگر سست و بی‌اساس شده‌اند، به‌ویژه که مردان زیادی در پست‌های مختلف حضور دارند که از شایستگی همتایان زن خود برخوردار نیستند. این واقعیت، تجربه و کار است که افراد شایسته و سخت‌کوش را از افراد ضعیف متمایز می‌کند. من مدت‌هاست که با تکیه بر توانایی‌هایم در کار و تحول و توسعه‌ای که ایجاد می‌کنم، از این مرحله عبور کرده‌ام.
در واقع، معلمان زن فوق‌العاده‌ای وجود دارند که از مهارت‌ها و توانایی‌های بالایی برخوردارند، اما به دلیل مسئولیت‌های مضاعفی که بر دوششان گذاشته می‌شود، تمایلی به ورود به سلسله‌مراتب مدیریتی ندارند.
زنان توانسته‌اند توانایی‌های خود را در پست‌های گوناگون به اثبات برسانند و امتیازات فراوانی به دست آورده‌اند که آن‌ها را برای یک رقابت واقعی توانمند ساخته است.
برجسته‌ترین چالش‌هایی که زنان در پست‌های مدیریتی با آن مواجه‌اند، چیست؟
چالش‌های فراوانی پیش روی زنان قرار دارد، به‌ویژه زمانی که به یک پست مدیریتی می‌رسند. این امر آن‌ها را همواره در یک تنگنای دشوار قرار می‌دهد: از یک سو، باید انتظاراتی را برآورده کنند که معمولاً فراتر از توان یک فرد عادی، چه زن و چه مرد، است و از سوی دیگر، باید با کلیشه‌ها و نقش مراقبتی که جامعه بر آن‌ها تحمیل کرده است، مقابله کنند.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها این است که یک زن باید همیشه برای انجام هر کاری که از او خواسته می‌شود، بدون پایبندی به ساعات مشخص، آماده باشد. در فرآیند آموزشی، همواره درخواست‌های فوری وجود دارد و این موضوع برای بسیاری از زنانی که در بخش آموزش پست‌های مدیریتی دارند، یک بار سنگین محسوب می‌شود.
قضاوت‌هایی نیز وجود دارد که صرفاً به زن بودن مدیر مربوط می‌شود و او را همواره زیر ذره‌بین قرار می‌دهد. معمولاً برداشت‌های شخصی افراد در مورد آن‌ها به کار می‌رود و با جملات دلسردکننده‌ای مانند این‌ها مواجه می‌شوند: «تو یک زنی و فلان کار را نخواهی کرد»، «تو زنی، ای کاش مرد بودی تا می‌توانستم با تو حرف بزنم»، «جای شما در خانه است، شما را چه به مدیریت».
اخیراً کودکان با آزارهای متعددی از جمله آزار جنسی مواجه شده‌اند. این نوع از آزارها چه تأثیری بر بخش دولتی داشته و آیا شما برای مقابله با آن، به‌ویژه در مقطع ابتدایی، اقداماتی انجام داده‌اید؟
بله، این وقایع ما را بر آن داشت تا آموزش‌های اجتماعی و افزایش سطح آگاهی کودکان را در تمام ادارات آموزش‌وپرورش آغاز کنیم. در اداره‌ای که من ریاست آن را بر عهده دارم، این کار با نظارت مددکاران اجتماعی برای کودکان در تمام مدارس انجام شد.
بخش بزرگی از فرآیند آگاهی‌بخشی به کودکان با استفاده از ویدئوهایی درباره‌ی آزار جنسی و همچنین تشکیل کارگروه‌ها و بحث پیرامون حریم خصوصی دختران و پسران صورت گرفت.
وضعیت در مدارس دولتی به دلیل وجود نوبت‌های صبح و عصر و تعداد زیاد دانش‌آموزان متفاوت است. در این مدارس، یافتن مکان‌هایی که خالی از دانش‌آموز یا معلم باشد و امکان وقوع چنین آزارهایی را فراهم کند، بسیار دشوار است. با این حال، اقدامات ما بیشتر جنبه‌ی پیشگیرانه و حمایتی برای کودکان داشت.
همچنین، بیشتر مدارس دولتی اکنون به دوربین‌های مداربسته مجهز شده‌اند که مدیریت مدرسه می‌تواند به‌طور مداوم آن‌ها را بررسی کند. علاوه بر این، به لطف سریال‌های تلویزیونی و موضوعاتی که مطرح کردند و همچنین کارزارهای آگاهی‌بخشی که در نتیجه‌ی آزارهای اخیر برخی کودکان و تبدیل شدن آن‌ها به موضوعاتی با حساسیت عمومی با میلیون‌ها بیننده شکل گرفت، آگاهی والدین نیز به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.