بهاران لهیب

کابل- از زمان حاکمیت طالبان تاامروز، زنان اجازه کار واقعی در ادارات دولتی رانیافته‌اند. در مراحل بعدی، طالبان حتی زنانی را که درنهادهای غیردولتی و یوناما کار می‌کردند نیز از ادامه وظایف‌شان منع کردند. قابل یادآوری است که در یوناما وشماری از نهادهای غیردولتی، زنان افغان اجازه ادامه کار ندارند؛ در حالی‌که زنان خارجی با هر نوع پوشش به کار خود ادامه می‌دهند و در نزدیکی دروازه‌های ورودی، طالبان امنیت آنان را تأمین و از آنان حمایت می‌کنند.

تا چندی پیش، زنان افغان تنها اجازه کار در مکاتب آن هم صرف برای دختران صنف اول تا شش و در بخش صحی را داشتند. با این حال، همین زنان نیز هر روز ازسوی افراد امر به معروف طالبان مورد بازپرس قرارمی‌گیرند و ساعت‌ها مجبور به شرکت در آموزش‌های دینی می‌شوند.

در این اواخر، یکی از سخنگویان طالبان در یک مصاحبه ادعا کرد که زنان در وزارت معارف و وزارت تحصیلات عالی مشغول به کار هستند. برای بررسی واقعیت این ادعا، به این دو نهاد رفتیم تا از وضعیت زنان کارمند آگاه شویم.

به‌محض ورود به بخش زنان در این وزارت‌ها، تلفن همراه و هر وسیله‌ای که قابلیت عکس‌برداری یافیلم‌برداری داشته باشد، توسط گاردهای وزارت که همگی طالب هستند از افراد گرفته می‌شود و اجازه بردن آن به داخل داده نمی‌شود.

وقتی به سمت درِ ورودی اتاق زنان می‌روید، احساس زندانی بودن به شما دست می‌دهد. راهی که به اتاق آنان وصل می‌شود با میله‌های فلزی و پرده‌ها محصور شده است. داخل اتاق، در هر چهار گوشه کمره‌های نظارتی نصب شده و هیچ کلکینی به چشم نمی‌خورد. شش زن در وزارت تحصیلات عالی و هشت زن در وزارت معارف ایفای وظیفه می‌کنند؛ اتاق‌های کاری هر دو وزارت کاملاً شبیه به هم است.

زمانی که زنی برای گرفتن اسناد تحصیلی یا انجام کاراداری مراجعه می‌کند، این کارمندان زن حق اجرای مستقیم امور را ندارند. وظیفه آنان تنها بررسی اسناداست تا مشخص شود مربوط کدام اداره می‌شود. پس از آن، پوشش زن مراجعه‌کننده بررسی می‌شود که آیا سراپاسیاه پوشیده و صورتش پنهان است یا خیر. سپس اجازه ورود از یک درِ بسیار کوچک صادر می‌شود؛ دری که درآن‌سویش یک طالب ایستاده است.

زن مراجعه‌کننده همراه با زنی سالخورده به نام «خانم فاطمه» که وظیفه انتقال زنان به ادارات را دارد و به دشواری قدم برمی‌دارد به اداره مربوطه برده می‌شود. کارمندان زن هر دو وزارت، اغلب با تلخی و شوخی می‌گویند: «نمی‌دانیم خانم فاطمه مسئول امنیت شماست یا نه؛ با وضعیتی که دارد، اگر طالبان اقدامی کنند، او دفاع می‌کند یا شما باید از خودتان دفاع کنید؟»

در اداراتی که اکثریت کارمندان آن طالبان هستند، هیچ‌گونه گفت‌وگویی با زنان صورت نمی‌گیرد. تنها درصورتی که از کارمندان دولت پیشین کسی حضور داشته باشد، ممکن است صحبت کند، مشکلات را بشنود و پیگیری نماید.

ریسه صافی، مدیر بخش زنان وزارت تحصیلات عالی، تنها مسئولیتش گرفتن اجازه برای ورود زنان مراجع است. او در گفت‌وگو با ما گفت: «من و همه همکارانم می‌دانیم که حضور ما فقط برای این است که طالبان به جهانیان ومردم نشان بدهند که زنان اجازه کار در ادارات را دارند. ما را اجازه می‌دهند بیاییم، اما کاری نداریم. با این حال،به معاشی که ماهانه پرداخت می‌شود نیاز داریم.»

او افزود: «گذشتن حتی یک دقیقه در این‌جا شبیه بودن در زندان است. هر لحظه مورد بازپرس قرار می‌گیریم. من وهمکارانم فقط به دو دلیل می‌آییم: یکی این‌که نشان داده شود زنان هنوز در جامعه حضور دارند، و دوم برای حقوق ماهانه‌ای که دریافت می‌کنیم.»

آنچه طالبان از آن به‌عنوان «حضور زنان در ادارات دولتی» یاد می‌کنند، در عمل چیزی جز یک نمایش تبلیغاتی نیست. زنانی که در وزارت‌ها نگه داشته شده‌اند،نه اختیار دارند، نه امنیت، و نه حق اجرای وظیفه. اتاق‌های بسته، نظارت دائمی، تحقیر سیستماتیک ومحدودیت‌های شدید، این فضاها را بیش از آن‌که محیط کار بسازد، به زندان‌های خاموش برای زنان افغان تبدیل کرده است.