أسماء فتحی

قاهره - اخیراً جامعەی بین‌المللی در واکنش به نقض آشکار حقوق بشر در برخی مناطق، مواضعی اتخاذ نموده است که به اعتقاد برخی صاحب‌نظران حوزەی حقوق بشر، حاکی از «دوگانگی استانداردها» در این حوزه می‌باشد. این امر موجبات نگرانی فعالان حقوق بشر را فراهم آورده است، زیرا تقسیم‌بندی اصول اخلاقی بر اساس معیارهایی همچون منافع اقتصادی و ملاحظات سیاسی، بی‌توجهی به آسیب‌دیدگان احتمالی از جمله زنان و کودکان را در پی خواهد داشت که از مصادیق بارز نقض حقوق بشر محسوب می‌گردد.

تعدادی از تشکل‌های جوانان و سازمان‌های مدافع حقوق زنان و حقوق بشر، خواستار پاسخگویی نهادهای بین‌المللی در قبال «استانداردهای دوگانە» شده‌اند. به باور این گروه‌ها، برخی از فعالان حقوق بشر صرفاً به دلیل حمایت از مردم فلسطین و محکومیت اقدامات اخیر رژیم اشغالگر قدس، هدف حملات تبلیغاتی و فشارهای سیاسی قرار گرفته‌اند.

برخی فعالان و صاحب‌نظران حوزەی حقوق زنان، چالش‌های پیش روی این حوزه را ناشی از عدم وجود گفتمانی مؤثر در برابر نظام سلطه‌جوی سرمایه‌داری می‌دانند. به باور آنان، جنگ‌ها و درگیری‌های اخیر، نقض آشکار حقوق بشر توسط این نظام اقتصادی را به اثبات رسانده است. این فعالان معتقدند تنها راه مقابله با این پدیده، وارد آوردن ضربه اقتصادی به سرمایه‌داری جهانی است، زیرا این نظام تنها زبان سود و زیان را درک می‌کند. بنابراین لازم است ابزارها و مکانیسم‌های لازم برای اعمال فشار اقتصادی علیه این نظام فراهم آید. علاوه بر این، اتحاد و همبستگی بین‌المللی در این زمینه، امری حیاتی و ضروری تلقی می‌شود.

هایدی رمضان، هماهنگ کننده و مدیر برنامه در طرح «سوپر وومن»، تأیید کرد که آنها دو کمپین با عناوین «این یک مسئله است و آن یک مسئله است» و «معلوم شد کە تقسیم می‌شود» را راه‌اندازی کرده‌اند. وی افزود: در این کمپین‌ها، شبکه‌ای متشکل از فعالان حوزه حقوق زنان، روزنامه‌نگاران و نهادهای مدافع حقوق اقلیت‌های جنسی، به بحث و تبادل‌نظر در خصوص استانداردهای دوگانه جامعه بین‌المللی در برخورد با پرونده‌های مرتبط با حقوق بشر و همچنین موضوع «استانداردهای دوگانە» پرداخته‌اند. وی تأکید کرد که هدف از این گفت‌وگوها، تلاش برای یافتن راهکارهایی جهت تأثیرگذاری بر این روندهای دوگانه از سوی جامعه بین‌المللی بوده است.

جنبش زنان در قبال بحران‌های اخیر، واکنش مناسبی از سوی کشورها و گروه‌هایی که به طور مستقیم درگیر این بحران‌ها نبوده‌اند، نشان نداده است. این در حالی است که همبستگی چشمگیری نیز از سوی فعالان عرصەی حقوق بشر و مسائل بشردوستانه، به ویژه در قبال اوضاع نابسامان زنان در غزه و سودان مشاهده شده است. اما با وجود این، محرومیت زنان از بدیهی‌ترین حقوق انسانی و معیشتی در هر دو منطقه یادشده همچنان ادامه دارد که نشان از ناکارآمدی مکانیسم‌های موجود برای احقاق حقوق این گروه آسیب‌پذیر دارد.

بە گفتە هایدی رمضان، بسیاری از چالش‌ها و معضلات موجود در حوزەی حقوق بشر، توسط برخی افراد و گروه‌هایی که خود را فعال این عرصه معرفی می‌کنند، نادیده گرفته شده و مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. وی می‌افزاید، تعدادی از سازمان‌ها و مؤسسات مردم‌نهاد صرفاً به دلیل همراهی و امضای بیانیه‌های حمایت از مردم فلسطین، مورد آزار و اذیت قرار گرفته و حمایت‌های مالی پروژه‌هایشان قطع شده است. او تأکید می‌کند که وجود تبعیض و دوگانگی آشکار در برخوردها، نیازمند بلند کردن صدا برای افشاگری علیه این رویه‌های غیراخلاقی است. این امر نیز منجر به صدور نخستین بیانیه اعتراضی کمپین «معلوم شد کە تقسیم می‌شود» با عنوان «سکوت بلند» شده است. آنها معتقدند که در شرایط فعلی، بیش از ابراز نارضایتی امکان اقدام عملی برای حل مشکلات وجود ندارد.

هایدی رمضان معتقد است اتحاد و همگرایی گروه‌ها و جنبش‌های حقوق زنان، می‌تواند در عرصەی عمل نیز بسیار تأثیرگذار باشد. وی به عنوان نمونه به کمپین «معلوم شد کە تقسیم می‌شود» اشاره می‌کند که بازتاب گسترده‌ای در افکار عمومی داشته است. میزان مشاهدەی ویدیوها، مطالعەی مقالات و سایر ابزارهای به کار گرفته‌شده برای نمایاندن تبعیض و دوگانگی موجود، افزایش چشمگیری داشته است. این موفقیت، فعالان این حوزه را برای ادامەی روند افشاگری در خصوص پدیدەی «سنجش با دو میزان» در سطح بین‌المللی تشویق و ترغیب نموده است.

 

 

فشار اقتصادی، تنها راه مؤثر بر جامعه بین‌المللی

هند فؤاد، عضو هیئت مشورتی بنیاد مراقبت از خانواده النون، بر وجود استانداردهای دوگانه در رسانه‌های بین‌المللی و نهادهایی همچون کمیتەی حقوق بشر و سازمان ملل متحد تأکید دارد. به باور وی، معیارهای متفاوت و گاه متناقضی برای برخورد با فعالان و مدافعان حقوق زنان بسته به منطقەی جغرافیایی فعالیتشان، اتخاذ می‌شود. این امر حاکی از وجود تبعیض و نابرابری در شیوەی برخورد با قضایای مشابه حقوق بشری است و قابل قبول نمی‌باشد.

هند فؤاد تأکید می‌کند فعالیت در حوزەی حقوق بشر باید فارغ از هرگونه جزئیات و تبعیض‌های نژادی، جنسیتی و ملیتی باشد. اما نظام جهانی با برخوردهای اخیر خود، چهرەی واقعی و پنهان خود را که تنها بر مبنای منافع خود عمل می‌کند، در مسائل حقوقی و به ویژه مرتبط با جنگ‌ها آشکار ساخته است. وی معتقد است اگرچه این موضوع بخشی از ساختار سرمایه‌داری جهانی بوده و جدید نیست، اما اخیراً بیش از پیش نمایان شده است.

هایدی فؤاد اظهار داشت: فعالان حقوق زنان و گروه‌های جوان از طریق شبکه‌های اجتماعی، با جنبه‌های تاریک نظام سرمایه‌داری جهانی که بی‌توجه به حقوق بشر و صرفاً در پی منافع مادی خود است، آشنا شده‌اند. به همین دلیل  ادامه کمپین‌های تحریم و فشار اقتصادی را تنها زبان مؤثر برای تحت تأثیر قرار دادن این نظام بی‌رحمانه و ناقض حقوق بشر می‌داند که می‌تواند منجر به واداشتن آنها به تغییر رویه‌های خود شود.

هایدی فؤاد در پایان سخنان خود به درستی بر این نکته تأکید می‌کند که تنها اثربخش‌ترین راه برای مقابله با نقض حقوق بشر، اعمال فشار اقتصادی و وارد کردن زیان مالی به نظام سرمایه‌داری است. زیرا این نظام تنها زبان سود و زیان را می‌فهمد. به باور وی، مهمترین چالش پیش روی جنبش حقوق بشر، نبود رسانه‌ها و سازوکارهای لازم برای مقابله با گفتمان انحصاری و غالب نظام سرمایه‌داری است که صرفاً به دنبال منافع خود است. همچنین کار جمعی و ائتلافی فعالان این حوزه برای اعمال فشار بیشتر اهمیت دارد.