بهاران لهیب

بامیان- دوم حمل ۱۴۰۴، آغاز سال تعلیمی در ولایات سردسیر افغانستان بود، اما دختران بالاتر از صنف ششم همچنان اجازه ورود به مکاتب را نیافتند.

بیش از سه سال است که دختران از آموزش محروم مانده‌اند. بر اساس گزارش‌های منتشرشده از سوی سازمان ملل متحد، بیش از پنج میلیون دختر در افغانستان از ادامه تحصیل بازمانده‌اند.

امسال نیز سال تعلیمی آغاز شد، اما تنها دخترانی که در صنف‌های اول تا ششم هستند، اجازه رفتن به مکتب را دارند. از سوی دیگر، برای پسران نیز محدودیت‌هایی وضع شده است؛ آنان موظف شده‌اند که پیراهن، تنبان (لباس سنتی افغان‌ها) و کلاه سفید بپوشند، در غیر این صورت اجازه ورود به مکتب را نخواهند داشت. همچنین، مضامین علمی کاهش یافته و در مقابل، مضامین دینی افزایش یافته‌اند.

برای بررسی وضعیت آغاز سال تعلیمی، به دو مکتب در ولایت بامیان رفتیم تا از احکام تازه طالبان آگاه شویم. یکی از این مکاتب خصوصی بود. با شمسیه شریف، یکی از معلمان این مکتب که به کودکان تدریس می‌کند، گفت‌وگو کردیم. او در این‌باره گفت: «سال گذشته نیز هر روز از سوی ریاست معارف بامیان مکتوب‌هایی دریافت می‌کردیم که شامل فرمان‌های تازه، به‌ویژه درباره حجاب معلمان، بود.»

شمسیه در ادامه افزود:«هدف ما آموزش نسل آینده این کشور است تا باسواد شوند. شاید افغانستان تنها کشوری در جهان باشد که آمار بی‌سوادی در آن بسیار بالا است. اما امسال، پیش از آغاز درس‌ها، احکام جدید طالبان به ما ابلاغ شده است که شامل تغییرات در پوشش پسران نیز می‌شود. از این وضعیت بسیار ناراحت و دلسرد هستیم.»

در ادامه، از یک مکتب دولتی دخترانه نیز دیدن کردیم. شاگردان این مکتب مجبورند ساعت‌ها با پای پیاده و از راه‌های دشوار خود را به مکتب برسانند. پای صحبت‌های شازیه نفس، یکی از معلمان این مکتب، نشستیم. او گفت: «نمی‌دانم هدف طالبان چیست. پس از محدودیت‌هایی که بر زنان و دختران اعمال کردند، اکنون عرصه را بر مردان و پسران نیز تنگ کرده‌اند. در تمامی مکاتب، مضامین دینی افزایش یافته، شمار زیادی از معلمان از کار برکنار شده‌اند، و بیش از سه ماه است که معلمان حقوق خود را دریافت نکرده‌اند.»

شازیه، پس از مکثی طولانی، با چشمانی پر از اندوه و نگرانی ادامه داد: «من تنها نان‌آور خانواده چهارنفره‌ام هستم. تمام معلمانی که در کنار من هستند نیز وضعیت بهتری ندارند. گاهی از خود می‌پرسم که طالبان از ما چه می‌خواهند؟ این همه ظلم و فشار چه هدفی دارد؟»

با آغاز سال تعلیمی جدید در ولایات سردسیر افغانستان، محدودیت‌های آموزشی همچنان پابرجاست. دختران بالاتر از صنف ششم اجازه تحصیل ندارند و برای پسران نیز قوانین سخت‌گیرانه‌ای در مورد پوشش و تغییرات در محتوای درسی اعمال شده است. معلمان، علاوه بر نگرانی‌های آموزشی، با مشکلات مالی و فشارهای فزاینده مواجه‌اند. این شرایط، آینده تحصیل و سوادآموزی را در افغانستان با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است.