BERÇEM CÛDÎ

Kobanê - Kuzey ve Doğu Suriye’nin Kobanê şehri, tarih boyunca farklı topluluklar için bir sığınak ve yaşam alanı oldu. Kuruluşunda sadece Kaniya Kurdan ve Mişidê köylerinden oluşan Kobanê, zamanla sosyal yaşamın genişlemesiyle köy olmanın ötesine geçip kentsel bir yapıya kavuştu. 1915 öncesinde bir köy olarak bilinen Kobanê’ye, Osmanlı döneminde Ermenilere yönelik katliamlar sırasında yüzlerce aile taşındı; bu süreçte Türkmen ve Kürt aileler de Ermenilerle birlikte bölgeye yerleşti.

Gomrig bir sığınak oldu

Kobanê’yi sığınak olarak seçen aileler, sınırdaki Gomrig mahallesine yerleşerek bir mahalle kurmuş ve Kürtlerle ortak bir yaşam inşa etmeye başlamışlardır. Mahallenin kuruluşu, Kobanê’nin kentleşme sürecine girdiği 1915 yılına kadar uzanır. Hala eski izlerini ve yapısını koruyan Gomrig, birçok etnik grup ve inancın bir araya gelmesiyle oluşmuş renkli bir tablo gibidir. Özellikle su çeşmesi köprüsü, büyük cami ve sinema bugün hala yerinde durmaktadır.

Gomrig, dar mahalleleri, siyah taş ve çamurdan yapılmış evleri ve kendine özgü ve ayırt edici mimari yapım tarzıyla bilinir. Mahalle büyümüş ve birçok modern ev inşa edilmiş olsa da, bugün bile mahallede yürürken, kuruluş döneminde yaşıyormuş gibi hissedersiniz. Kobanê Halk Belediyesi, bu mahalleyi korumak için her zaman büyük çaba sarf etmiş ve bu mirası muhafaza etmiştir. Mahalle sakinleriyle görüşen araştırmacılara göre, nüfusun yüzde 70'i Ermeniydi ve aynı zamanda Yahudi, Türkmen ve Arap aileler de burada yaşıyordu. Bu nedenle mahallede 3 kilise, bir Ermeni mezarlığı, bir Yahudi mezarlığı, bir Ermeni okulu ve bir cami bulunuyordu.

Mahallede 40 yılı aşkın süredir yaşayan ve mahalleyi çok iyi tanıyan 60 yaşındaki Nayîme Aqîl, birçok aileyle tanıştığını belirterek, “Mahallemiz, Kobanê’nin kentleşmeye başladığı dönemin en eski mahallelerinden biridir. Mahallenin adı, Suriye hükümeti tarafından konulan Gomrig’tir; o dönemde sınırda tren hatları vardı ve bu nedenle mahalle Gomrig olarak adlandırıldı. Ancak sanırım bundan önce mahallenin adı Gormrig değildi. Ermeni ve Türkmen aileleriyle tanıştım ve onları yakından tanıdım, bazıları hala Kobanê’de yaşıyor” dedi.

Acılar ortaklaştı, derin bir bağ kuruldu

Kobanê’de ayrım olmaksızın ortak bir yaşamın geliştiğine dikkat çeken Nayîme Aqîl, “Kürdistan'ın bölünmesinden sonra birçok aile birbirinden ayrıldı. Türkmenler de Osmanlıların baskısından kaçarak bu bölgeye sığındılar ve Ermeniler de katliamlardan korunmak için buraya geldiler. Kürtler meslekleri olan tarımla uğraştılar. Ermeniler de sanayide çalıştılar. Ortak bir yaşam kurduklarından beri birbirlerinin mesleklerini öğrendiler, birlikte pazarlar açtılar ve mahalleyi genişlettiler. Sosyal, yaşam ve hatta yemek kültürümüz bile benzer hale geldi. Bu da aramızda kurulan derin bağı gösteriyor” ifadelerinde bulundu.

Bu bölgedeki Ermenilerin çoğu IŞİD çetelerinin saldırılarıyla mahalleyi terk ederek Suriye'deki ve diğer ülkelerdeki şehirlere yerleşti. Ancak aileler zaman zaman Kobanê’ye gelerek ev ve arazilerini kontrol ediyor. Bugün Gomrig mahallesinde hala sınırlı sayıda Ermeni ve Türkmen aile yaşamaya devam ediyor.