İBTİSAM AXFİR

Bingazi – Libya’da yaşanan çatışma ve kargaşadan etkilenen en çok kadın ve çocuklar oluyor. Savaş ve kargaşadan etkilenen kadın ve çocuklar başka ülkelere göç etmeye mecbur bırakılıyor. Uluslararası Göç Örgütü (IOM), geçen yıl Libya’da 3 bin 400 göçmenin hayatını kaybettiğini belirtti. Libya’da göç konusunda birçok soru soruluyor, bunlardan biri ülkelerine dönmek isteyen kadınlara yardım sağlanmalı mı? Bu kadınların daha önce başvurdukları siyasi sığınma haklarını iptal ettilerse, yasal olarak nasıl ele alınabilirler? Nawazi Cinsiyet Araştırmaları Örgütü Başkanı ve toplumsal cinsiyet konularında araştırmacı olan Profesör Hanin Bouchoucha,  bu konu hakkında ajansımıza değerlendirmelerde bulundu.

‘Uluslararası yaklaşım önemli’

Hanin Bouchoucha, "Göç konusu çok hassas ve Libya'daki göç sistemiyle ilgili iç politika ve yasalara ek olarak uluslararası yaklaşımların da önemli olduğunu dile getirdi. Hanin Bouchoucha,"Uluslararası toplum, göçmenin barış, haysiyet ve eşitlik hakkına sahip olduğunu ve bu hakların ister düzenli ister düzensiz göçmenler için çok önemli olduğunu kabul ettiğini" belirtti.

Kadın ve çocuklar mağdur ediliyor

Libya’daki göçmen kadınlar ve çocuklarla ilgili olarak 2016 yılı sonlarında yapılan bir araştırmada elde edilen veriler göç yollarındaki istismar olaylarının ürkütücü boyutlara ulaştığını ortaya koydu. Araştırma gerçekleştirildiğinde Libya’da 256 bin göçmen olduğu tespit edilmişti. Araştırma kapsamında kayıt altına alınan göçmenlerin 30 bin 803’ü kadın, üçte biri refakatsiz olmak üzere 23 bin 102’si ise çocuktu. Ancak gerçek rakamların bundan en az üç kat daha fazla olduğu düşünülüyor. Araştırma, kadınlar ve çocuklar ayrıca Libya’da gerek hükümetin gerekse silahlı milislerin denetimindeki gözetim merkezlerinde aşırı kalabalık ve güç koşulların hüküm sürdüğünü ve yeterli yiyecek ve barınma imkânlarının bulunmadığını ifade ediyor.

‘Sağlıklı bir sistem oluşturulmalı’

Çocuklar ve kadınların başka alternatif olmadığı gerekçesiyle hayatlarını kaçakçılara emanet etmek zorunda kaldığını dile getiren Hanin Bouchoucha, "Göçün ardındaki nedenlerin küresel olarak ele alınması ve mülteci veya göçmen olsun yollardaki çocukların güvenli ve yasal geçişi için sağlıklı bir sistemin oluşturulması gerektiğini belirtti.

‘Güvenlik ve savaş göçe neden oluyor’

2011-2014 yılları arasında Libyalı kadın göçmenlerin durumuyla ilgili olarak konuşan Hanin Bouchoucha, “İster iklimsel, ekonomik, ister siyasi krizler olsun, ister bireyin ideolojisi, ırkı veya dini ile ilgili problemler olsun ülkesinde güvenlik ve savaşlar nedeniyle göç eden çok sayıda Libyalı kadın var. Mısır, Tunus ve Türkiye'de olduğu gibi ekonomik durumu çok kötü olan çok sayıda Libyalı kadın var ve bu kriz 2015 yılında IŞİD savaşından sonra tekrarlanmış, bu da göç ve ülke içinde yerinden edilme ya da zorunlu göç olgusunun artmasına neden olmuştur" dedi.

‘Kadınlar göçmen konumunda’

Kadın göçmenlerin durumundan bahseden Hanin Bouchoucha, "Libyalı kadın göçmenler, ülkelerinden zorla ihraç edilenlerdir, bu nedenle göçmen olarak adlandırılırlar. Göç onların rızaları ile yapılmamıştır ve zorla kabul ettirilmiştir. Ancak kadın göçmenler göç edebilirler. Eğitim ve geçim derdinde olan kadınlar savaşlar ve silahlı çatışmalar nedeniyle yerinden edilmiş ve hayatı tehlikede olduğu için sığınma talebinde bulunan göçmenler konumuna girmiştir” ifadelerinde bulundu.

‘Mültecinin geri dönme hakkı vardır’

Libyalı göçmenlerin göç ettikleri ülkelerde yaşadıkları koşullara dikkat çeken Hanin Bouchoucha, "Bu göçmenlerin önceki ekonomik koşullarına göre koşullar değişiyor. Göçmenler istedikleri takdirde Libya’ya geri dönme olasılıkları yasal olarak, ister Mısır'da ister Tunus'ta olsun, göçün nedeni ne olursa olsun, mültecilerin geri dönme hakları var” diye belirtti.