ZOUHOUR MECHERGUİ

Tunus – Tunus’ta 17 Aralık’ta düzenlenen erken genel seçimlerin ilk turunda toplam 161 sandalyeli Meclis için 7 seçim bölgesinden aday çıkmadığı için parlamentonun halihazırda 154 üyeden oluşması bekleniyor. İlk tur seçimlerinde milletvekilliğini kazanan adayın çıkmadığı 131 seçim bölgesinde düzenlenecek ikinci tur seçimlerinin ise 29 Ocak’ta yapılması planlanıyor. Tunuslu eski milletvekili Leila El-Haddad, Tunus'un içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik krizden çıkmasında en büyük rolün Tunuslu kadınlara düştüğünü vurguluyor. Eski parlamenter ve insan hakları aktivisti Leila El-Haddad, ajansımıza verdiği röportajda 2023 Tunus Finans Yasasını eleştirdi ve bu yasayı adaletsiz olarak nitelendirdi.

‘Ekonomik bir reforma ihtiyaç var’

Uzmanların haksız olarak nitelendirdiği 2023 Maliye Kanunu'na yönelik sert eleştirileri destekliyor musunuz?

2023 Maliye Yasasını ilk eleştirenlerden biri bendim. Tamamen teknik bir vergi yasası olduğu ve vergi oranının yaklaşık yüzde 24 veya yaklaşık üçte bir oranında arttığı yönündeki görüşümüzü kamuoyuna açıkladık. Tunus'ta yasa, Tunus halkını desteklemek için herhangi bir stratejiden yoksundu, Biz bu seçimde halka karşı haksız kararlar alan, ülkenin sosyal ve ekonomik durumu değiştirmeyen iktidarın değişmesini istiyoruz. Hayat pahalılığının yüksek olması, satın alma gücünün düşük olması ve birçok temel malzemenin elde edilememesi hükümetin ekonomik dosyayı ele alamadığını gösteriyor. Bugün sadece siyasi alanda reform yetmez aynı zamanda ülkenin ekonomik bir reforma da ihtiyacı var. Bu mevcut hükümet gitmeli. Ülkede teknokrat vasıflı bir bakan olmanız yeterli değil, yönettiğiniz her bakanlığın siyasi ve stratejik vizyonunun taşıyıcısı olmalısınız.

‘Parlamentoya sunabileceğimiz birçok proje var’

Bir sonraki Tunus hükümetinde olması gerektiğini düşündüğünüz özellikler nelerdir?

Ekonomik ve sosyal düzeyde zor ve hassas aşamayı yönetebilecek, siyasi bilince sahip olabilecek ve çeşitli krizleri çözebilecek bir vizyona sahip olmalıdır. Yeni parlamento ülkemizi ileriye taşıyabilmelidir. Ülkemiz gaz, fosfat ve petrol gibi birçok doğal kaynağı barındırıyor. Reform yapabilecek ve ülkeyi krizlerinden çıkarabilecek yetkinliklere sahibiz, devlet kurumlarına baskı uygulayabilen genç yetkinliğe sahibiz. Ülkenin kalkınmasına katkı sunabilecek birçok projemiz var ve bizler bu projeleri parlamentoya sunabiliriz.

‘Güven eksikliği sandık sonuçlarını etkiledi’

Milletvekili seçimlerinin boykot edilmesi partilerin, sivil toplum kuruluşlarının ve feministlerin başlattığı kampanyanın bir sonucu muydu?

Seçime katılım hayal kırıklığı yarattı. Seçime katılımın az olmasının nedenine gelince Tunus halkı tüm siyasi sınıflardan bıkmış durumda. Bunun yanında birçok neden daha var. Bir önceki parlamento döneminde Temsilciler Meclisi'nde bulunan siyasi partiler tarafından boyunduruk altına alınmış ve şiddetli saldırılar, hakaretler ve halkın talepleriyle hiçbir ilgisi olmayan partiler arası çatışmalar Tunus halkını hüsrana uğrattı. Reform bekleyen halk, şiddet ve çatışmaların kamusal tanığı oldu. Çok kötü geçen parlamento dönemi Tunuslulara bir nevi ümitsizliğe sevk etmiş, bu yüzden temsilcinin kendisine bir şey sağlamadığını düşünerek sandığa gitmekten kaçınmışlardır. Ekonominin dibe vuruşunun yanı sıra siyasi sınıfa olan güven eksikliği yurttaşların oy kullanmasını engellemiştir ve bu nedenle sandık sonuçlarını da etkiledi. 

‘Kadınlar aday olmakta zorlanıyor’

Kadınların seçimlere katılımının zayıf olmasını nasıl açıklıyorsunuz. Burada seçim yasasının büyük etkisi oldu mu?

Yeni seçim yasası, Tunuslu kadınların siyasi yaşamdaki rolünün azalmasının doğrudan nedenidir. Demokratik bir seçim sistemi olmalı ki kadınlar da meclise girebilsin. 2014 yılında parlamentoda kadın oranı yüzde 35 civarındayken 2019 parlamentosunda yüzde 23’e düştü. Bu rahatsız edici bir sonuçtur. Tunusluların uluslararası ve bölgesel olarak sahip olduğu bir prestij var ve özellikle kadınların Kişisel Statü Yasası'ndan bugüne kadar elde ettiği kazanımlar ortada ancak tüm bu başarılara rağmen kadınların siyaset sahnesinde olmaması veya az sayıda olması üzücü bir durumdur. Bunun dışında kadınlar aday olmakta ve hakkını kullanmakta zorlanıyor. Adaylık kadınlar için koşullardan dolayı kolay olmadı.

‘Anayasadaki bazı bölümler revize edilmeli’

2022 Anayasası’nın bazı maddelerini revize etmek kolay mı ve reformlar hangi koşullarda yapılabilir?

2022 Anayasası’nın olumlu yönlerinin yanı sıra 2014 Anayasası’nın bazı olumsuzluklarını içeriyor. Bu yasa eksiksiz, kapsamlı ve tüm kesimlere dokundu ancak bazı bölümlerin bir noktada revize edileceğini düşünüyorum. Çünkü gelecekte Tunus gerçekliğiyle uyumlu değil. Her anayasa için revizyon gerekir ama ne yazık ki bizim anayasalarımız başkanlarımıza ve bizi yönetenlere göre şekilleniyor. Anayasa, Tunuslu kadınların rolünü birçok alanda etkilemiş veya işlerini icra etmeyi ya da ofislerini kapatıp parlamentoya girmelerini öngördüğü için yasama seçimlerine örtülü bir şekilde katılmaları dışında bırakılmıştır.

‘Kadınlar birçok kazanım elde etti’

Kadınlar bir sonraki aşamada nasıl bir rol oynayacak?

Kadınlar Tunus'un ilerlemesinde büyük rol oynadı. Verdikleri mücadeleyle birçok kazanım elde etmişlerdir. Tarih boyunca kadınlar Tunus'ta öncü bir role sahiptir. Tunuslu kadınların ülkelerinin kurtarılmasında ve uluslararası alandaki başarısının geri kazanılmasında rolü olacak.