SUZANNE ABOU SAİD

Beyrut - Tunus’ta 17 Aralık’ta düzenlenen erken genel seçimlerin ilk turunda toplam 161 sandalyeli Meclis için 7 seçim bölgesinden aday çıkmadığı için parlamentonun halihazırda 154 üyeden oluşması bekleniyor. İlk tur seçimlerinde milletvekilliğini kazanan adayın çıkmadığı 131 seçim bölgesinde düzenlenecek ikinci tur seçimleri ise 29 Ocak’ta yapılması planlanıyor.

Seçimlere katılım yüzdesi 11,22

Tunus Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Faruk Buasker, 19 Aralık’ta duyurduğu resmi olmayan seçim sonuçlarına göre, 154 bölgede yapılan seçimlerde 23 adayın seçimleri kazandığını açıkladı. 9 milyon 136 bin 502 seçmenin bulunduğu Tunus'ta, seçimlere katılımın yüzde 11,22 olarak gerçekleştiğini belirten Faruk Buasker, "Parlamento seçimlerinin ilk turunda 1 milyon 25 bin 418 seçmenin oy kullandığını belirtti. Cumhurbaşkanı Kays Said’e destek veren siyasi oluşumlardan Ulusal Gençlik Hareketi, Halk Hareketi, Halk Kazansın Girişimi, Halk Tesis Ediyor Girişimi ve Tunus İleri Partisi, parlamentoya toplam 13 milletvekili gönderdi. 10 bağımsız milletvekili de meclise girebildi. Böylelikle ilk tur da 23 vekil meclise girdi.

Halk sandık başlarına gitmedi

Tunus'ta 15 Eylül'de Cumhurbaşkanı Kays Said tarafından duyurulan yeni seçim yasasına göre Meclis’te daha önce 217 olan sandalye sayısı 10'u diasporada olmak üzere 161'e indirilmişti. Seçim yasasının değişmesiyle siyasi partilerin hazırladığı listeler yerine "şahsi başvuru" yöntemi uygulandığı 2022 seçimlerinde adaylara seçime katılacakları bölgede ikamet eden 400 kişiden imza toplama mecburiyeti getirildi. İki turlu seçim sisteminin benimsendiği yeni yasaya göre, adayların ilk turda milletvekili seçilebilmesi için yarıştıkları bölgede oyların yarıdan bir fazlasını alması gerekiyor. Bu oy oranı sağlanamazsa nihai sonuçların açıklanmasının ardından söz konusu bölgede en yüksek oyu alan iki adayın yarışacağı ikinci tur seçimlerin yapılması öngörülüyor. Sandık başlarına gitmeyerek seçimleri boykot eden halk Kays Said’i protesto ederken, kadınları ise sadece yüzde 5’i seçimlere katılım sağladı.  Lübnanlı siyasi aktivistle, Tunus seçimlerine ilişkin ajansımıza konuştu.

‘Kadınlar seçime meydan okudu’

Tunus seçimlerinde kadınların rolüne ilişkin konuşan Lübnan’ın Baabda semtinden belediye meclis üyesi Sanaa Rafi al-Awar, “Tüm dünyada kadınların siyasi alanda yaşadıkları benzerdir. Seçimlerde siyasi çıkarlar ön plana çıkıyor” dedi. Özellikle partilerin kadınları yeterince desteklemediğini belirten Sanaa Rafi al-Awar, kadınların adil bir şekilde basın organlarından ve mali kaynaklardan yararlanamadığını söyledi. Lübnan'daki nispi sistem ve tercihli oylamanın kadınlara yönelik büyük bir haksızlık olduğundan bahseden Sanaa Rafi al-Awar, “Bunlar her iki ülkede de benzerdir. Lübnan'da kadınların karar alma pozisyonlarına erişimi reddedildi. Çünkü onlara göre karar ve güç erkeklerdedir. Tunus'ta ise yeni seçim sistemiyle birlikte kadınlar seçimleri bir meydan okumaya, boykota dönüştürdü” dedi. Sanaa Rafi al-Awar, kadınların önemli pozisyonlara ulaşamayacakları mesajıyla birlikte kadınların katılım yüzdesinin yüzde 26'dan yüzde 10'un altına düştüğü bilgisini paylaştı.

‘Kadınları dışlayan kategoriler’

Tunus’ta meclisteki milletvekili sandalye sayısının 217'den 161'e düşürülmesine ilişkin değerlendirme yağan Sanaa Rafi al-Awar, “Milletvekili seçim tarihi öne alındı. İlki iki oturumda bireysel oylama sistemine geçildi. 17 Aralık 2022'de ilk tur, ikincisi ise 29 Ocak 2023'te gerçekleşecek ve milletvekilliklerinde dokunulmazlığın kaldırılması imkanı tanınacak. Bunların tamamı kadınları dışlayan kategorilerdir. Kadınların toplumun sadece yarısı değil, diğer yarısını da destekleyip eğittiklerini unutmamak gerekir” şeklinde konuştu.

Kadınlar için ücretsiz kurslar

Siyasi alana girmesiyle ilgili olarak Sanaa Rafi al-Awar, şunları söyledi: “Her alanda çeşitli kurs ve eğitimleri elimden geldiğince takip ediyordum. Lise öğrenimi için ücretsiz başvuru yapmak için girişimde bulundum ve başarılı oldum. Yaklaşık 17 yıl önce derneklere üye olarak sosyal faaliyetime başladım. 75'ten fazla derneğin içinde bulundum. Belediye seçimlerinde ilçemizde bir ilk yaşandı ve ben seçildim. 12 üyeli konseydeki tek kadın benim. Belediye işlerinde hiç deneyimim yoktu ve belediye üyeliğine katıldıktan sonra Lübnan Amerikan Üniversitesi'nde belediye yönetimi ve maliyesi diploması almak için başvurdum. İki buçuk yıllık bir süre boyunca kadınlar ve çocuklar için bakım ve kreşlerin kurulduğu projede ilçeden 39 kadın istihdam edildi. Şu anda kadınları iletişim becerileri, proje yazma, belediye hukuku ve diğer konularda çeşitli kurslarda sanal olarak ve ücretsiz olarak eğitiyorum.”

‘Kadınlar daha güçlü bir dönüş yapacak’

Sofar Belediyesi'nde meclis üyesi Munira al-Dimashqi ise, “Kadınlar medeni haklarının yanı sıra boşanma ve diğer konularda kişisel statü hukuku açısından ileri siyasi konumlara ulaştılar. Tunus, karar alma pozisyonlarında kadınların varlığı açısından ülkelerin ön saflarındaydı ve hala da öyle. Tunuslu kadınların eskisinden daha güçlü olarak geri döneceklerini düşünüyorum. Yetenekli, yetkin ve karar verme pozisyonlarına ulaşmanın farkındalar” dedi.

‘Toplumu bilimsel olarak geliştirmek istiyorum’

Siyasi faaliyetleriyle ilgili de konuşan Munira al-Dimashqi, “Kültürel olarak aktiftim. Hala da öyleyim. 17 yaşındayken bir yıl boyunca örgün eğitimde çalışmaya başladım. Ardından Makassed Okulları'na koordinatör olarak geçtim. Bu okullar arasındaki müfredat dışı etkinlikler Lübnan'ın çeşitli bölgelerine yayıldı ve bu okullarda bulundum. Toplumu ve onun açık sistemini bilimsel ve kültürel olarak geliştirmek istiyorum. 15 yıldır matematik öğretiyorum. Bu okullarda 30 yıldan fazla çalıştıktan sonra yakın zamanda emekli oldum. Ancak öğretmenlik aşamasıyla kurduğum ilişkiler yelpazesi, özellikle belediye üyeliğim aracılığıyla siyasi faaliyetlerimde birçok alanda bana fayda sağladı” ifadelerinde bulundu. 

Yeniden aday olacak

Munira al-Dimashqi, yedi yıl öncesine kadar hayatının büyük bir bölümünü şehir dışında geçirdiğini kaydederek, Sevfar kasabasında belediye meclis üyeliğine seçildiğini aktardı. Munira al-Dimashqi, “Belediye hukuku okudum ve birçok partide kadınların siyasete katılımıyla ilgili birçok kursa katıldım. 13 üyeden 2'si kadın üye kazandık ve belediyenin simgesi olan nadide bir bitki olan Iris Sofer için festivaller düzenliyoruz. Mayıs 2023'te yapılacak belediye seçimlerinde aday olmayı hedefliyorum. Çünkü peşinden gitmeyi veya yeni projeleri hayata geçirmeyi düşündüğüm birçok projem var. Kadınların, özellikle de geliri olmayan ileri yaştakilerin güçlenmesine katkı sağlayacak projeler planlıyorum” sözleri ile gelecek hedeflerinden bahsetti.