ÎBTÎSAM AXFÎR

Bingazî – Libya’da 2014’ten bu yana devam eden siyasi kargaşadan dolayı toplum birçok problemle yüz yüze kalırken, ülkenin doğu ve batı olarak ikiye bölünmesi de özellikle hukuki açıdan birçok sorunu beraberinde getiriyor. Ülkenin her yerinde yasalar farklı şekillerde uygulanıyor ve bu durum da en çok kadınları etkiliyor. 

Ülkede hukuki karmaşıklık yaşanıyor

Bingazi’de insan hakları alanında çalışma yürüten aktivist Caziya Işîtîr, ülkede yaşanan hukuki karmaşıklığa ilişkin, “Ülkede siyasi sebeplerden ötürü hukuksal anlamda farklılıklar yaşanıyor. Örneğin; Genel Ulusal Kongre birçok yasayı kabul etti. Bu yasalardan bazıları kadınları yakından ilgilendiriyordu. Kişisel Statü Yasası’ndaki değişiklik mesela ülkenin doğu tarafında onaylanmadı” sözleri ile yaşanan durumu özetledi.

‘Seyahat kısıtlaması kararını değiştirdik’

Kanunların 2014 yılından bu yana parlamento tarafından uygulandığını kaydeden Caziya Işîtîr, “Ordu Komutanı Derna bin Cewad, kadınların yanında erkek olmadan seyahat etmelerini yasakladı. Ama bu karar uzun sürmedi çünkü birçok kadın hakları aktivisti bu kararı kabul etmedi ve daha sonra karar değişti. Şimdi de 18-45 yaş arası kadın-erkek güvenlik kontrolü olmadan dışarı çıkamıyor. Ulusal Birlik Hükümeti’nin varlığıyla yasal yetkimiz parlamento oldu ve istişare için Eyalet Konseyi kuruldu. Hükümetin birlik olmasıyla beraber Libya düzeyindeki kamu kararları da birleşecektir” şeklinde konuştu.

Ülke doğu ve batı olarak ikiye bölündü

Trablus kentinde avukat ve insan hakları aktivisti Jamila El-Emîn de, Libya’daki kargaşayı değerlendirerek, “Ülkedeki siyasi bölünmüşlük ve mevzuat eksikliği ülkenin her iki tarafının da diğer tarafın durumunu görmemesine, birbirinin kararlarını ve yasalarını kabul etmemesine neden oldu. 2015 yılında Ulusal Kongre tarafından boşanma kanunlarını değiştirmek üzere kabul edilen 14’üncü sayılı kanun ülkenin doğusundaki mahkemelerde meşru değil. Trablus'ta bulunan Libya Fetva Kurumu'nun (Dar'ul İfta) askıya alınmasına ilişkin meclisten geçen yasa Libya'nın batı bölgesinde onaylanmadı. Ve bu kurum şimdi orada çalışmaya devam ediyor” sözlerine yer verdi. 

Yabancılarla evli Libyalı kadınlar da sorun yaşıyor

Jamila El-Emîn, yabancılarla evli olan Libyalı kadınların yaşadığı sorunlara da işaret etti. Jamila El-Emîn, “Yabancılarla evli Libyalı kadınların çocuklarının eğitimi ve tedavisi için Ulusal Birlik Hükümeti tarafından 2022 tarihli yasal bir karar verildi. Karara göre bu çocuklar eğitim için Libya'ya gelmek istediklerinde vize istenmeyecek. Ancak buna karşılık doğu bölgesindeki Yükseköğretim Bakanı, tüm üniversitelerin bu kararı kabul etmemesi gerektiğine karar verdi. Böylece doğu bölgesinde yabancılarla evlenen Libyalı kadınların çocukları Ulusal Birlik Hükümeti’nin kararından faydalanamadı” sözleri ile yaşanan karmaşıklığa dikkat çekti.

Ülkenin doğu ve batı olarak bölünme yaşamasının birçok soruna neden olduğunu kaydeden Jamila El-Emîn, siyasi bölünmenin son bulması gerektiğini belirterek, anayasal referandum yoluyla hükümetin tüm Libya’da örgütleneceğinin bilgisini verdi.