ZOUHOUR MECHERGUI

Tunus -  17 Aralık'ta yapılacak milletvekilliği seçimlerine hazırlanan Tunuslu kadınlar, siyaset arenasında yaşanan cinsiyet eşitsizliğine de tepki gösteriyor. Eski milletvekili ve siyasetçi Cemîla Ksîksî, ‘tiyatro’ olarak nitelendirdiği milletvekili seçimlerinin kadınların başarılarının korunmasına aykırı olduğunu açıklayarak, kadınları milletvekili seçimlerine katılmamaya çağırdı. Cemîla Ksîksî, konuyla ilgili ajansımızın sorularını yanıtladı. 

‘Hükümet hiçbir şeye çözüm bulamıyor’

Size göre darbe ile başlayan bir sisteme ve demokratik dönüşüm yolunda tehlikeli olarak nitelendirdiğiniz bu anayasaya katılmayı neden düşünüyorsunuz?

Darbe ve Temmuz anayasası ile başlayan bir sisteme katılmanın Tunus'ta demokratik dönüşüm yolunu tehdit ettiğine hala inanıyorum. Şimdi siyasi, diplomatik, ekonomik ve çevresel duruma tanık oluyoruz. Bu hükümet hiçbir şeye çözüm bulamıyor.

Bir önceki mecliste kadınların varlığına rağmen kadın haklarıyla ilgili kanunların uygulanmasına önem verilmedi, sizce bu eksiklik nerede ve gelecek meclisten beklentiniz nedir?

Bir önceki parlamento kadın haklarını güçlendirmek için çalışmış ve anayasada kadının temsiline ve denge ilkesine saygı göstermiş, birbirini takip eden parlamentolarda bile dikkat çekici bir kadın varlığı olmuştur. Hem anayasada hem de diğer yasalarda kadın haklarını tanımaya yönelik açık girişimler oldu. Kadınların korunması açısından dünyanın önde gelen yasalarından biri olarak kabul edilen 58 sayılı Kanun 2017 yılında çıkarılmış, ayrıca ayrımcılıkla mücadele ve insan kaçakçılığı kanunu için 50’nci sayılı Kanun çıkarılmıştır.

‘Bu meclisten ümidim yok’

Kadınların karşılaştığı en büyük sorunun, siyasi ve hukuki bir mekanizma ve çerçeve gerektiren liderlik ve karar verici konumlara ulaşmak olduğunu hepimiz biliyoruz. Bir kadın olarak benim bu meclisten ümidim yok. Anayasaya göre bu parlamentonun yetkisi yoktur ve bunu dünyadaki bütün parlamentolarda ve siyasi kültürde biliyoruz. Parlamentonun yasama ve denetim olmak üzere iki yetkisi vardır ve bu sonraki parlamento denetim yetkilerinden yoksun olacak ve bu yasama yetkileri cumhurbaşkanının eğilimine göre olacak ve bu nedenle rolü olmayacaktır.

‘Onaylanan seçim yasası ile kadınlar birinci aşamaya getirildi’

Milletvekili seçimlerinde kadın aday sayısındaki azalmayı nasıl yorumluyorsunuz?

Aslında seçim yasası, kadının seçim gücünden başka bir şey olmadığı anlayışını sürdürüyor. Devrimden sonraki yıllarda kadın hakları savunucuları, kadınların yalnızca seçim güçleri olmadığını kanıtlamaya odaklandılar. Kadınları seçilecek seçmen olarak görmek istiyoruz, bu nedenle kadınları karar alma pozisyonlarına yerleştirmeye çalıştık. Sonuç iyi oldu çünkü siyasi partiler kadınları listelere almaları için teşvik edildi ama Cumhurbaşkanı Kays Said'in onayladığı seçim yasası kadınları yeniden birinci aşamaya getirdi, kural ve mekanizmaları yıktı.

‘Denge ilkesi geri çekildi’

Seçimler için kadın aday sayısının az olması Tunus'taki durumu açıklıyor. Bu parlamento daha az olacak çünkü içindeki kadın sayısı az. Kadınların Tunus nüfusunun yüzde 50,2'sini temsil ettiğini biliyoruz ve kadın kotası belirlemeden seçimlere geldik ve Tunuslu kadınlar için bir kazanım olarak görülen denge ilkesi açıkça geri çekildi. Ne yazık ki kadınların garantisi yok ve bu sistem kabul edilemez ve yanlış. Tunuslu erkekleri ve kadınları temsil etmeyen ve 151 kadın olsa bile onları temsil etmeyen bir sistem.

‘Kadınların başarılarına bir darbe’

Erkek karakterin egemen olduğu bir meclis bulunabilir mi?

 Elbette erkek karakterin egemen olacağı bir meclis burası. Bir sonraki parlamentoda kadınların varlığını eskisi gibi görmüyorum ve bu yokluk kadınların başarılarına güçlü bir darbe olacak. Tunusluların kafasına kadınların liderlik yapamayacağı ve karar verici pozisyonlarda bulunamayacağı yerleşmiştir ama gerçekte ülke yetenekli kadınlarla doludur ve kadınlarımız ülkeyi yönetebilir.

‘Parlamento demokratik bir parlamento değil’

Eski bir milletvekili olarak mevcut duruma ilişkin görüşünüz nedir ve neden sorunlarımızı çözecek bir kadın birliği göremedik?

Durum genellikle yasadışı bir yolda olduğumuzu gösteriyor. Bugün siyasetin, hukukun, demokrasinin ve iyi yönetişimin dışında yaşıyoruz. Süreci reddetmemize rağmen kendimizi ifade edemiyoruz çünkü bizim için bu parlamento demokratik bir parlamento değil ve demokratik bir çerçevede yer almıyor. Bu meclis sadece kendisini ve bunu sağlayacak kanunları çıkaranları temsil eder.  Demokrasi kurulunca ve kazanımları geri kazandığımızda hakları o zaman konuşuruz.