RAFİF ESLEEM

Gazze- Ortadoğu'da yaşayan halkların özgürlük, eşitlik, demokrasi talepleri ile 2010 yılında başlayan ve kamuoyunda 'Arap baharı' olarak bilinen halk protestoları soncunda yaşananlar  halklara 'bahar' getirmedi. Bu halk prtestolarının öncülüğünü yapan kadınlar yıkılan hükümetlerin sonrasında kimi haklarını alabildi. Fakat bu durum kalıcı olmadı. Tunus'ta kadınlar parlamentoda yüzde 50'lik bir temsiliyet kazandı ama 2022 yılında gerçekleşen seçimlerde bu oran yüzde 11'e geriledi. Yine Lübnan'da çok sayıda kadın seçimlerde aday olsa da erkeklerle aynı koşullarda değil. Suriye'de yaşanan süreç ise çok daha farklı bir ivme kazandı. Kuzey ve Doğu Suriye'de Kürt halkının öncü mücadelesi ile Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın Demokratik Ulus Projesi kapsamında halklar birlikte direnerek, Demokratik Özerk Bölge oluşturdu. Kadınların Anayasa niteliği taşıyan Toplumsal Sözleşme'nin hazırlanmasından, özsavunmaya kadar bir çok alanda önüclük ettiği ve aktif rol üstlendiği devrim tüm dünya halklarına örnek olmaya devam ediyor. Türk devletinin saldırıları ve Şam hükümetinin ambargolarına rağmen halk sistemlerini ve topraklarını savunma kararlılığında.  Yine Filistin'de de halk İsrail'in saldırılarına karşı direnişi büyüttü.

2022'nin son aylarına damga vuran  İran ve Rojhilat Kürdistan’da 'Jin jiyan Azadi' sloganıyla başlayarak kadın öncülüğünde devam eden ayaklanmalar ise 21'inci yüzyılın Kuzey ve Doğu Suriye Devrimi'nin yarattığı değişime ek olarak karakterini belirleyecek bir sürecin devamcısı oldu. 

Yaratıcı Kadınlar Derneği Yöneticisi ve Araştırmacı Donia İsmail, Ortadoğu'da yaşanan süreçlerde kadınların öncü rolüne ve Filistinli kadınların mücadelesine değinerek, Ortadoğu'yu kadınların değiştireceğini belirtti.

Kadın mücadeleleri birbirini etkiledi

Kadınların durumunun siyasi ve ekonomik olaylardan etkilendiğine dikkat çeken Donia İsmail, “Halk ayaklanmaları, Mısırlı kadınların durumunda büyük değişiklikler yarattı. Ürdünlü kadınlar da kanunlarda bazı değişiklikler yaptılar. Bu farkındalıkta Filistinli kadınların payı vardı. Onlar, kadınların toplumdaki özgürlük hareketlerinden ve fikirlerinden faydalandılar. Ürdün ve Mısır ile aralarında ilişki ağları oluşturdula” dedi.

Filistinli kadınların kazanımları

Halk ayaklanmalarını Filistinli kadınların, Filistin kurtuluş mücadelesini ilerletmeleri için bir fırsat olarak gördüğünü söyleyen Donia İsmail, Filistin uzlaşma müzakerelerinde rol almak için kotayı veya siyasi temsili artırmak istediklerini söyledi. Donia İsmail, “Filistinli kadınlar artık çevresel adalet, su sektörü, serbest dolaşım gibi yeni konuları gündeme getirebiliyor. Arap ulusu içinde Filistinli kadınlar kimliğini yeniden inşa edebilir. Bu şekilde kadınların rolünü sınırlayan geri fikirlere ve siyasi ideolojilere karşı durabilirler” diye konuştu.

Siyasi durum geriledi

Kadınların halk ayaklanmaları yoluyla elde ettiği kazanımlara yönelik saldırılar ile Tunus seçimlerinde kadın kotasının düşürülmesine değinen Donia İsmail, “Laik ve radikal demokrat partiler arasındaki çatışmalara ve kadınları dışlamaya yönelik girişimlere rağmen, Tunus yasalar ve kadın hakları açısından en gelişmiş yerlerdendi. Tunuslu kadınlar kendi koşullarını belirleyebildikleri gibi, gelecekle ilgili görüşlerini ve düşüncelerini örgütlerde dile getirebiliyorlardı. Kadın öncülüğünde partiler temel kadın hakları konusunda anlaştılar ve çok şey elde ettiler ancak ülkenin siyasi durumu bir bütün olarak geriledi” diye belirtti.

‘Jin, jiyan, azadî' ayaklanmaları

Rojhilat Kürdistan ve İran'daki  “Jin, jiyan, azadî” sloganıyla gerçekleştirilen kadın devrimi hakkında konuşan Donia İsmail, konuşmasını şu şekilde sonlandırdı: “Genç kadın Jîna Mahsa Amînî’nin katledilme haberi şok yarattı. Ölümü birçok kadına hayat verdi. İlk kadın devrimleri İran'da başlamış, o kadınların mücadelesi ve çalışmaları hakkında birçok araştırma kaydedilmiştir. Kadınlar, kendilerini küçük gören düşünceleri değiştirmek için büyük bedeller verdiler. Ancak mücadeleden geri adım atmadılar.”