SERPİL SAVUMLU

Haber Merkezi- Mereş merkezli art arda gelen iki depremin ardından yıkılan 10 kentte insanlık dramı yaşanıyor. Felaketin boyutu her geçen gün kameralara yansıyor. Türkiye’nin en büyük depremi olarak anılan 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nin de çok gerisinde kalan bir devlet müdahalesinden söz edilen son depremde, yaşamını yitirenlerin yanı sıra on binlerce yaralı var. Üstelik milyonlarca kişi de eksilerin altında seyreden hava sıcaklıklarında hala sokakta ve yaşama tutunmaya çalışıyor. Depremin birinci haftasında uzmanlar ve bölgede olan gönüllü doktorlar salgın hastalık tehlikesine dikkat çekiyor ve önlem alınmasını istiyor. Önlemin gecikmesi insanların yakın zamanda salgın hastalıklardan yaşamını yitirmesi anlamına geliyor. 

Salgın hastalıkların zemini oluştu

Kimi dünya örnekleri de doktorların uyarılarını haklı çıkarıyor. Pakistan'da 2005 yılında gerçekleşen 7.6 büyüklüğündeki deprem sonrası ishal vakaları yüzde 42 arttı. Japonya'da 2011'deki 9 büyüklüğündeki depremden sonra ise influenza ve norovirus salgınları tespit edildi. 1999 Marmara depremi, 2011 yılında Van’da gerçekleşen depremin ardından da çoğu kez salgın hastalık uyarısı yapıldı ve hastalıklar kontrol altına alınmaya çalışıldı.

Son depremde kentlerdeki bina enkazları, o enkazlardan yayılan kirlilik, tuvalet, hijyen maddelerinin olmayışı salgın hastalıkların kapısını aralıyor. Üstelik son günlerde yıkım alan kentlerde çöp yığınları oluştu. İnsanlar tuvalet ihtiyaçlarını da sokakta karşılamak zorunda kalıyor. İlaca da erişilemiyor. Uzmanlar bu konuda Sağlık Bakanlığı’nın müdahalesinin şart olduğunu söylüyor. Sağlık Bakanlığı Türk Tabipleri Birliği (TTB) ile depremin ancak 6’ncı gününde iletişime geçti ve bölgedeki güncel gönüllü listelerini istedi. Bölgeye hızlıca özellikle halk sağlığı uzmanlarının yönlendirilmesi gerekiyor.

Bölgede aşı yok!

TTB bölgede yine hızlıca koruyucu sağlık hizmetlerinin hayata geçirilmesini istiyor. Henüz temiz suyun bile sağlanamadığı kentlerde ishal vakaları arttı. Öte yandan hekimler acil olarak tetanos aşısının yapılması gerektiğine dikkat çekiyor. TTB Merkez Konseyi Başkanı Şebnem Korur Fincancı, hergünün sonunda sahadan ekiplerin aktardığı bilgileri ajansımızla paylaştı. Şebnem Korur Fincancı, deprem bölgesinde yeterli sayıda tetanos aşısının olmadığını belirtti. Bildirimlere göre Maraş’ta deprem nedeniyle var olan aşılar zarar gördü. Aşıların soğuk zinciri bozulduğu için kullanılamaz halde. Sağlık Bakanlığı’nın aşı göndereceği belirtiliyor ama henüz oraya ulaşan aşı yok. Hatay’da yaralılara aşı yapılamadığı bilgisi var. Aslında bölgede çoğu Aile Sağlığı Merkezi yıkıldı ve böylece aşılarda kullanılmaz durumda. Şuana kadar sadece Adıyaman Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde soğuk zincirin bozulmadığı ve yaralılara aşı yapılabildiği kaydediliyor.  

‘Üç aydır çözüme kavuşturulmadı’

İstanbul Tabip Odası (İTO) Başkanı Nergis Erdoğan da “Depremden sonra salgın hastalıkların önüne geçmek için sanitasyon şartlarının sağlanması çok önemli, yani temiz su, temiz gıda ve atıkların bertaraf edilmesi gerekiyor” dedi. Bunun için muhakkak halk sağlığı uzmanlarının sahada yer almaları ve çalışma koşullarının oluşturulmasının şart olduğunu dile getiren Nergis Erdoğan, özellikle gebeler açısından tetanos aşılamasının hem anneyi hem de doğacak çocuğu deprem şartlarında artmış tetanos riskine karşı korumada çok etkili bir yöntem olduğuna değindi. Aslında aşı ve ilaca ulaşımda üç aydır sıkıntı yaşandığına işaret eden Nergis Erdoğan, aşı tedariğinin üç aydır çözüme kavuşturulmadığını dile getirdi.

“Bir an önce bu sorunun halledilmesi lazım zira deprem enkazlarının yarattığı ortam tetanos açısından artmış riskler barındırıyor” diyen İTO Başkanı çocukluk çağı aşılamalarının aksatılmaması için de depremden önce yaşanan tetanos, çocuk felci, hepatit b ve verem aşılarındaki problemin çözülmesinin gerektiğine dikkat çekti.

‘Tedarik sorunu hızlıca çözülmeli’

Nergis Erdoğan, “Önceki deneyimlerimizden afetlerden sonra toplu yaşam alanlarında yaşanan ölümlerin en önemli sebebinin ishal (gastroenterit) olduğunu biliyoruz ve bu da uygunsuz sanitasyon şartlarıyla doğrudan ilişkili bir durum. O yüzden temiz içme suyu, temiz gıda ve atıkların bertaraf edilmesi lazım. Hastalanan kişilerin uygun antibiyotiklerle tedavi edilmesi gerekiyor ama deprem öncesi bu konuda ülkemizde yaşanan problemler mevcut hastalık tehdidini büyümektedir. Bu nedenle ilaçlarla ilgili bir suredir yaşadığımız tedarik sorununun çözüme kavuşturulması gerekiyor” şeklinde konuştu.

‘Ölümler gördük’

Nergis Erdoğan “Tetanos yaralanmalarda özellikle toprakla temaslı yaralarda önemlidir. Gebeler için de ayrıca kızamık vs aşılar da aynı ölçüde önemli kızamığa bağlı zatürre nedenli ölümler gördük. Özellikle deprem bölgesi gibi hijyenik koşulların kötü olduğu düzgün barınak olmayan bir bölgede bu risk daha yüksek” derken sahayı karşılayacak şekilde aşının sağlanmasını istedi. Aşılanmasının yapılmaması halinde bölgeyi bu sefer farklı bir felaket bekliyor. 

Tetanos nedir?

Tetanos, bireyin sinir sistemini etkileyen, özellikle de çene ve boyun kaslarında ağrılı kas kasılmalarına yol açan clostridium tetani adı verilen bakteriyel bir toksinin neden olduğu ciddi bir hastalık. Tetanos bireyin solunum sistemine müdahale edebilir ve ölümcül bir tehdide yol açabilir.

Halk arasında aynı zamanda kazıklı humma olarak adlandırılan tetanos belirti ve semptomları antik kaynaklarda da, bilinen en eski hastalıklardan bir tanesi olarak geçiyor.

Belirtiler ne zaman başlar?

Tetanos mikrobunun vücuda girmesinden sonra oluşturdukları toksinler belirtilere neden olur. Kuluçka süresi genellikle 3-21 gündür. Yaranın tipine bağlı olarak bu süre 1 günden birkaç aya kadar değişebilir. Genellikle kısa kuluçka süresi ileri derecede kontamine yaralarda görülür ve hastalığın daha ciddi ve kötü seyredeceğinin işaretidir. En fazla görülen ilk belirti çene kaslarında spazmdır. Bundan başka; baş ağrısı, ani ve istemsiz kas kasılmaları bütün vücutta ağrılı kas sertliği, yutkunma sorunları, nöbetler, ateş ve terleme, yüksek kan basıncı ve kalp atışında hızlanma görülür. Hastaneye yatırılmayan vakalarda ise ölüm yüzde 100’dür.

Aşı korunmanın en etkili yolu

İnsanlara kontamine objelerle (tırnak, iğne, çivi gibi) oluşmuş kesiklerden ya da toz, toprak, dışkı veya tükürükle kirlenmiş yaralardan, yanık ve kazalarda meydana gelen ölü dokulardan, yeni doğanlarda göbek kordonundan bulaşır.

Dünya Sağlık Örgütünün 2002 yılında açıkladığı rapora göre tetanos nedeniyle dünya genelinde her yıl 213.000 ölüm kaydediliyor. Vakaların çoğunun hijyenik doğum yapmayan kadınlar olduğu bildirilmiştir. Tetanosdan korunmanın en etkili yolu tam aşılı olmaktır.