RECA XÊRAT

Marakeş – Fas’ın Marakeş kentinin kalbi olan Jemaa el-Fnaa Meydanı, Covid-19 pandemisi nedeniyle iki yıllık durgunluğun ardından yeniden hayata döndü. İnsanlığın mirası olarak adlandırılan bu meydanın tarihi Marakeş şehrinin on asır öncesine yani bugünkü İspanya ve Fas topraklarında, Orta Çağ sırasında önemli bir siyasi güç olan Berberî hanedanı ve devleti olan Murâbitlar’a dayanıyor. Meydanda masal anlatıcıları, yılan ve maymun terbiyecileri, folklor ekipleri, halk bandoları, kenarlarında meyve suyu ve yiyecek satılıcıları bulunuyor.

Meydan pandemi nedeniyle canlılığını kaybetti

İzleme, Miras ve Tüm Sanatlar Esnafları Derneği Başkanı Mariam Amal, meydanın pandemi nedeniyle canlılığını kaybettiğini söyleyerek, “Pandemi nedeniyle çok zorlu bir sınavdan geçtik. Meydanda birçok hikaye anlatıcısı ve izleyicisi vardı. Pandemi nedeniyle orada çalışan, para kazanan birçok insan geçimini sağlayamadı. Mariam Amal, Yüzük Esnafları Derneği'nin başkanının olmasının yanı sıra meydanda Faslı folklor gurubu olan "Nas El Ghiwane"nin şarkılarını seslendiren "El Ghiwane" grubunun da başkanıdır.

Döngüyü sağlayanların alanı daraltıldı

Pandeminin zorluklarından bahseden Mariam Amal, “Pandemi bittikten sonra meydan yeniden hayata dönerken meyve suyu, yiyecek ve sokak satıcıları meydandaki seyir alanının daralmasına tepki gösterdi. Meydan 2001 yılında UNESCO listesine girdi. Bu da meydanda sergilenen tartışmalar, oyunlar, hikaye anlatıcıları sayesinde oldu. Turistlerin ilgisi haline geldi ve bugün bu meydana canlılık katanların yeri daraltıldı. Meydandaki döngüyü sağlayanların performansları sayesinde turistler geliyor. Bu insanların sigortaları yok, emeklilik durumları yok” diyerek, yaşanan ayrımcılığa dikkat çekti.

Meydanın fotoğrafları sergilendi

Jemaa El-Fna Meydanı, İspanyol yazar Juan Goytisolo gibi birçok yazar ve sanatçı için bir ilham kaynağı olmuştur. Pandemi döneminde fotoğraf sanatçısı Noureddine Al-Telghassani, meydanın fotoğraflarından oluşan bir sergi düzenledi. Pek çok Faslı ve yabancı, cazibesi ve atmosferiyle büyülenen, gösterinin önceden planlanmadan kendiliğinden ve kendiliğinden nasıl başladığı tam olarak bilinmeyen meydan hakkında yazılar yazdı. 

Marakeş halkının tek geçim kaynağı

Yirmi yılı aşkın bir süredir turist rehberi olan Hanan Cherfan, “Pandeminin azalmasıyla meydan yavaş yavaş toparlanmaya başladı. Bu meydan Marakeş halkının geçim kaynağı. Ben ise şehir genelindeki turlarda yabacılara eşlik ediyorum ve bu turların en büyük bölümünü Jemaa El Fna Meydanı kaplıyor. Pandemi turizm sektörü başta olmak üzere rehbercileri, turist taşımacılığında çalışan şoförleri, otel ve restoran sahiplerini etkiledi. Meydanda kültürel etkinlikler yeniden harekete geçti ancak meydanda bazı restorasyonlar yapılmadı” dedi.