SÎLVA EL-ÎBRAHÎM

Minbic - Arap müziğinde ‘Mawal’ ritmi çok yavaş olan ve doğası gereği duygusal olan ve uzun sesli heceler, duygusal vokaller ile karakterize edilen ve genellikle asıl şarkı başlamadan önce sunulan geleneksel Arap müziği türüdür. Kadınlar doğası gereği bu makama daha yatkın oldukları için bu kültürü kuşaktan kuşağa aktarmıştır. Kadınlar sevinçlerini, hüzünlerini bu makamla dillendirir. ‘Mawal’ aslında bir şarkının girişi öncesinde hikayesinin anlatılmasıdır ve maalesef Türk diline ‘Bana mawal anlatma’ şeklinde geçen ‘mawal’ sözcüğü buradan gelir. Türk diline negatif geçerek kullanılan bir tabir bir müzik tarzı olarak Arap kültüründe yüzyıllardır yerini koruyor tıpkı Kürt dilindeki ‘Dengbejlik’ gibi.

Kadınlar acılarını sanatla dilendiriyor

Yerel  halk sanatı olarak da bilinen bu sanatı daha çok kadınlar koruyor. Kuzey ve Doğu Suriye’nin Minbic kentinin El-Hadidi köyünde yaşayan 65 yaşındaki Nuzha El-Musa, bu sanatı şöyle anlatıyor: “Kadınlar yaşadıkları anların çoğunu ‘Mawal’ ile ölümsüzleştirir ve aktarırlar. Bu sanatta kadınlar önceki kuşakların yaşadığı sosyal olayları lirik bir şekilde dillendiriyor. Böylece her yeni gelişme ve birbirini takip etme sonucu kuşaklar bilinen köklü geleneklere sahip olmuştur. Bu sanat sözlü edebiyatla ilişkilidir” diyor.

Kuşaktan kuşağa aktarılıyor

Bu kültürü daha çok büyük annelerinden devraldıklarını kaydeden Nuzha El-Musa, sözlerine şöyle devam ediyor: “Onlar sayesinde bugün bu kültürü yaşatıyoruz. Mawal’i çağdaş şarkılardan ayıran özelliklere gelince; Mawal içgüdüsel, halk sanatını simüle edici ve geleneksel müzik aletleriyle uyumlu bir sanattır. Bu sanatı annelerimizden, ninelerimizden, yoldan geçenlerden öğrendik. Toplu olarak Mawal’i okumak, kadınların gönüllerinde fıtri olan bu sanatın pekişmesine vesile olur. Mawal’i okumayı 10 yaşında annemden ve teyzemden öğrendim. Bu sanatla insan duygularını ifade ediyor. Birçok anne Mawal söylerken gözü yaşarır.”

‘Yüreğime ağır gelen duyguları dile döküyorum’

El-Hadidi köyünden olan 70 yaşındaki Sobha El-Sultan ise çocukken bu sanatı öğrendiğini söyleyerek,  "Biz hasada giderken kadınlar Mawal söylemeye başlardı, diğer kadınlarda yüksek bir enerji ve ruhla onlara eşlik ederdi. Bebeğimi beşikte uyuturken ona Mawal söylerdim. Bazen yalnız kaldığımda da bu makamda şarkı söyler, yüreğime ağır gelen duyguları dile dökerdim. Bu sanata kadınlar daha çok yatkın çünkü kadınlar hayatın zorluklarından daha çok muzdariptir” ifadelerinde bulunuyor.