Kadim bir sanat olan hat yani güzel yazı yazma olarak da bilinen hüsn i hat, öğrenmek isteyenler için Fas’ta iki özel okul bulunuyor. Bu yıl bu okullardan birine kayıt yaptıran 45 öğrenciden 38’ini kadınlar oluştururken, sanatçı, tasarımcı ve illüstratör Tekfe EL-Uni, “Çizimlerden de öte ruhumuzu zenginleştiriyor, dinginleştiriyor hat sanatı” diyor.  

HENAN HARİT

Fas – Arapça “hatt” mastarından türeyen “yazı, çığır, yol” anlamlarına gelen hat kelimesi, terim olarak “Arap yazısını estetik ölçülere bağlı kalıp güzel bir şekilde yazma sanatı (hüsn-i hat)” anlamında kullanılmıştır. Kaynaklarda genellikle “cismani aletlerle meydana getirilen ruhani bir hendesedir” şeklinde tarif edilen hat sanatı, bu tarife uygun bir estetik anlayış çerçevesinde yüzyıllar boyunca gelişerek süregelmiştir. Hüsn i hat, güzel yazı yazma sanatı ya da kaligrafi farklı lisanlarda farklı söylenişlere sahip. Erkeklerle özdeş olarak anılan hat sanatını kadınlar hem öğreniyor hemde öğretiyor. Faslı kadınların hat sanatı macerasına yaptığımız tanıklığı, kadınların hat sanatına duydukları merakı sorduk, soruşturduk. Fas’ta hat sanatı üzerine iki öğrenim kurumu mevcuttur. Birincisi İmitasyon Sanatları Akademisi, ikincisi ise Dar El Beyda kentinde bulunan El Sehric okuludur. Peki kadınlar hat sanatına nasıl merak duydu ve öğrenme ihtiyacı nereden doğdu?

“Kursiyerlerin çoğunluğunu kadınlar oluşturuyor”

Wijda'daki Hat Öğrenme Sanatı Merkezi Başkanı Mihemd Amin Bohid, çok sayıda kadın ve kız çocuğuna eğitim verdiklerini belirtiyor. “Burada temel eğitim söz konusu” diyen Mihemd Amin Bohid, “Şu anda temel eğitim almak için başvuran kursiyerlerimizin toplam sayısı 45 ve bu sayının 38’ini kadınlar oluşturuyor. Bu da kadınların sanatına, mirasına ve tarihine değer verdiğini gösteriyor. Geçmiş yıllara oranla kadınların bu sanata ilgisinin, alakasının arttığını görüyoruz. Aslında hat sanatı için kadınlar daha yatkınlar çünkü hat sanatı sabır, sukunet istiyor. Kadınlar erkeklere göre daha sabırlı ve il işleri konusunda daha becerikliler” ifadelerinde bulunuyor.

“Halen öğrenci gibiyim”

Dört yıldır hat sanatı ile ilgilenen kadınlardan Letifa Hadadi ise, “İlk başladığımda hat sanatıyla ilgilenen bu kadar kadın yoktu, ancak şimdi sayı her geçen gün artıyor” diyerek, bunun çok sevindirici bir durum olduğunu söylüyor. Tesadüfen başladığı hat sanatına sonradan nasıl devam ettiğini anlatan Letifa, sözlerine şöyle devam ediyor: “Yatkınlığım vardı. Hat sanatını resim sanatından pek ayırt etmiyordum, ancak başladıktan sonra çok farklı olduğunu gördüm. Astar görüntüyü karıştırmamak için dikkatli olmalıdır. İnsanlara çizim sanatını öğretmek için ustalık tek başına yeterli değildir. 4 yılım bitti ancak kendimi halen öğrenci gibi görüyorum. Kadınları Arapça okuma-yazmada kendilerini geliştirmeye davet etmek istiyorum. Fas’ın birçok kentinte bu sanat yaygınlaşmaya başladı ve kadınların sabrı ile daha da zengilnleşeceğine inanıyorum.”

“Hat sanatı ruhumuzu zenginleştiriyor”

Sanatçı, tasarımcı ve illüstratör Tekfe EL-Uni de kadınların hat sanatına yatkın olduğunu ifade ediyor. Hat sanatının sabır isteyen bir iş olduğunu dile getiren Tekfe, “Kadınlar renkleri ayırt etmede, renk kareografisi çizmekte çok yetenekliler. Renk dünyasını baştan aşağıya ilmetmek de bu sanata yatkınlığı zenginleştiriyor. Çocukluğumdan beri tasarım yapmayı sevdim bu sayede hat sanatına da yatkınlığım gelişmiş oldu. Aslında çizimlerden de öte ruhumuzu zenginleştiriyor, dinginleştiriyor hat sanatı. Uzun bir eğitim aldım ve bu eğitimin bugün bana verdikleri ile sanatımı yürütüyorum” sözleri ile cümlesini sonlandırıyor.