RANİA ABDULLAH

Yemen- Yemen’in güneybatısındaki Taiz kırsalında, savaşın yıkıcı etkileri kadınların ve kız çocuklarının hayatlarını derinden sarsmaya devam ediyor. Zorunlu göç, yakınlarını kaybetme ve artan toplumsal cinsiyet temelli şiddet, kadınların omuzlarındaki yükü katlıyor. İşte bu noktada, “güvenli alanlar” kadınların yeniden ayağa kalkmaları için yaşamsal bir ihtiyaç haline geliyor.

Evsiz kaldı ahıra yerleşti

Savaş nedeniyle köyünden göç etmek zorunda kalan Ümmü Ahmed, yaşadığı zorlukları şu sözlerle anlatıyor: “Evimiz yıkıldıktan sonra çocuklarımla birlikte ortada kaldık. Kiralık bir ev bulacak maddi gücüm yoktu. Mecburen hayvanlar için kullanılan eski bir ahıra yerleştik.”

Akrabasına ait ahırda, hayvan atıklarını temizleyerek çocuklarıyla birlikte yaşamaya başlayan Ümmü Ahmed, içinde bulunduğu çaresizliğe rağmen hayatta kalmaya çalışıyor. Ancak onu asıl ayağa kaldıran şey, Et-Turbe kentinde bulunan kadınlara yönelik güvenli alanda aldığı destek olmuş. Ümmü Ahmed, “Oradaki psikolojik danışmanla konuşmaya başladım, yaşadıklarımı paylaştım. Aldığım eğitimler ve psikolojik destekle kendimi toparlamaya başladım” diyor.

Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu’nun (UNFPA) 2024 yılı verilerine göre; Yemen’deki 4,5 milyon yerinden edilmiş insanın yüzde 80’ini kadınlar ve çocuklar oluşturuyor. Nüfusun önemli bir kısmında geçim yükünü kadınlar üstlenmiş durumda.

Bir gecede değişen hayat

Savaşın etkisi sadece maddi kayıplarla sınırlı değil. Psikolojik travmalar, kadınları ve kız çocuklarını derinden etkiliyor. Yerinden edilenlerden Suat Nasır da yaşadıklarını şöyle anlatıyor:

“Savaş nedeniyle çocuklarımla birlikte babamın evine sığındık. Ancak evde mahremiyet yoktu. Tuvalet bahçenin bir köşesindeydi. Bir gece, kızım saat 21.00 civarında tuvalete çıkınca, biri ona saldırıp başına vurdu ve saçlarından sürüklemeye başladı. Biz sesleri duyunca panikle aramaya başladık. O sırada saldırgan kaçtı, kızım da yakındaki bir yere saklanarak kurtuldu.”

Olayın ardından hem kendisi hem de kızı ağır bir travma yaşamış. Bir arkadaşının tavsiyesiyle köylerine yakın bir güvenli alana başvurmuşlar. Suat Nasır, “Kızımla birlikte psikolojik destek aldık. Bu sayede yavaş yavaş toparlandık” diye ekliyor.

Yardımlar azaldı, ihtiyaçlar artıyor

Güvenli alanlar, savaştan etkilenen kadınlar için umut vadetse de son dönemde yaşanan gelişmeler bu hizmetleri tehdit eder hale geldi. ABD’nin insani yardımları dondurma kararı, özellikle kırsal bölgelerdeki destek mekanizmalarını sekteye uğrattı.

Suat Nasır, bu durumu şöyle özetliyor: “Yardımlar kesilince, temel ihtiyaçlarımızı karşılayan destekler de kesildi. Şimdi oğlumla birlikte zaruri ihtiyaçlarımızı karşılamaya çalışıyoruz. Ama yük tamamen benim üzerimde.”

Kadınlar İçin Umut Kapısı

Et-Turbe’deki Eş-Şemaytin ilçesinde faaliyet gösteren Yemen Media Guide Kalkınma Merkezi’ne bağlı güvenli alan, kadın ve kız çocuklarına çeşitli hizmetler sunuyor.

Merkezin sorumlusu Fatima Muhammed, sunulan hizmetleri şöyle anlatıyor:

“Bireysel ve grup psikolojik destek seansları, hukuki danışmanlık, kadın ve çocuk koruma eğitimi, acil yardımlar gibi hizmetlerimiz var. Amacımız, şiddete uğrayan ve savaş nedeniyle göç etmek zorunda kalmış kadınların yeniden ayağa kalkmasına destek olmak.”

Merkez, ayda 250’den fazla kadına hizmet veriyor. Ancak Fatima Muhammed, uluslararası yardımların kesilmesiyle birlikte birçok destek kaleminin durma noktasına geldiğini vurguluyor.

Veriler kaygı verici

Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu’na (UNFPA) göre; Yemen’de yaklaşık 7 milyon kişi psikolojik destek ve ruh sağlığı hizmetine ihtiyaç duyarken, bu hizmetlere düzenli erişimi olan kişi sayısı sadece 120 bin. Savaşın ve yoksulluğun yarattığı baskı, özellikle kadınların ve kız çocuklarının ruh sağlığı üzerinde ağır bir etki yaratıyor.

Uluslararası Af Örgütü ise ABD’nin yardım kesme kararının, insani yardımlara bağımlı milyonlarca Yemenlinin sağlığını ve haklarını tehlikeye attığını belirtiyor.