İHLAS HAMRUNİ

Tunus – Tunus’ta tarım alanında çalışan kadınlar, güvenli koşullar sağlanmadığından kaynaklı kazalar başta olmak üzere birçok tehlike ile karşı karşıya kalıyor. Tunus Ekonomik ve Sosyal Haklar Forumu, 2015'ten bu yana 70'ten fazla olay kaydetti; bunlar 55'ten fazlası kadının ölümü ve 850'den fazlasının yaralanmasıyla sonuçlandı. Son dönemde art arda yaşanan olaylar ve sayıların artmasına rağmen hükümet yetkilileri, ölümleri normalleştirerek, sessizliğini sürdürüyor.

Her sabah 4’te işe gitmek için uyanıyorlar

Tarım işçisi Mabruka Al-Briki, tarım alanında çalışan kadın işçilerin yaşadığı zorluklara dikkat çekerek, şöyle konuştu: “Sabah 04.00’te uyanıyorum ve işyerine götüreceğim kahvaltı ve öğle yemeğini hazırlıyorum. İşten eve döndüğümüzde de evin temizliği ile ilgileniyoruz. Yağışlı havalar zeytin hasadına uygun olmadığı için kimi zaman işe gidemiyoruz. Her zaman bir grup kadınla kamyona biniyorum ve zor şartlar altında işe gidiyoruz. Kamyon şoföründen her an dikkatli olmasını rica ediyoruz.”

‘Ölüm kamyonları’ ile bir kentten bir kente yolculuk

Zor yaşam koşulların kendilerini çalışmaya zorladığını kaydeden Mabruka Al-Briki, “İşe gitmek için bir kentten başka bir kente ‘ölüm kamyonları’ diye nitelendirdiğimiz korumasız kamyonlarla yolculuk yapıyoruz. Geçimimizi sağlamak için düşük ücret karşılığında çalışmayı kabul ediyoruz. Al Haouaria ve Sidi Bouzid gibi uzak kentlere de gidiyoruz. Yaz aylarında da biber topluyoruz. Şu an zeytin hasadı mevsimi ve önümüzdeki günlerde domates hasadı başlayacak. Kendi kendimize yeterlilik sağlamak için bunca zahmete katlanıyoruz” şeklinde konuştu.

‘Çoğu kez kamyon şoförü bize küfrediyor’

Tarım işçisi Munjia Al-Shayeb ise, yaşadıklarını şu sözlerle aktardı: “Yaşımın ilerlemesi nedeniyle birçok fiziksel sağlık sorunu yaşıyorum ancak buna rağmen geçimimi sağlamak için işe gitmek zorunda kalıyorum. Tarlaya giderken güvenli olmayan kamyonlarla çalışacağımız alanlara ulaşıyoruz. Kamyonlar kadınlarla dolup taşıyor ve her türlü zorlu koşula rağmen kadınlar çalışmakta ısrar ediyor. Durumumuz çok zor ve içler acısı. Kamyonların kapasitesi 20 ila 25 arası ancak kamyonlar bu sayıdan fazlasını taşıyor. Genellikle kadın işçilerle dolu olan kamyonlarla köylere gidiyoruz. Özellikle sabah saatlerinde gittiğimizde havanın soğuk olması nedeniyle çok üşüyoruz ve kamyonun üzeri yolculuk sırasında açık oluyor. Bu kamyonlar yüzünden bir gün neredeyse yüzüstü düşüyordum ve çoğu kez kamyon şoförü bize küfrediyor, onurumuzu zedeleyen her türlü sözle bize saldırıyor. Birçok kişi yaşanan ihmaller nedeniyle oluşan kazalarda hayatını kaybetti.”

‘Kadınlar erkeklerden daha düşük fiyata çalıştırılıyor’

Tunus Ekonomik ve Sosyal Haklar Forumu kadın tarım işçileri dosyası sorumlusu Hayat Al-Attar da konuya dair ajansımıza değerlendirmelerde bulundu. Rastgele toplu taşıma araçlarının tarım sektöründe kadın işçilerin karşılaştığı en önemli sorunlardan birini oluşturduğunu söyleyen Hayat Al-Attar, “Tarım sektöründe kadınlar erkeklerden daha düşük fiyata çalıştırılıyor. Ayrıca tarım alanında çalışanlar sosyal güvenceden yoksun olduğu gibi uzun saatler aralığında da çalıştırılıyorlar. Tüm bu sorunların varlığına rağmen ilgili makamlar sorumluluklarını yerine getirmezken, kadın emeğinin sömürülmesine de göz yumuyor. Kadın işçilerin sosyo-ekonomik koşullarını önemsemiyorlar” şeklinde konuştu.

Tarlalarda en çok kadınlar çalışıyor

Güvensiz ulaşımın ise kadınların hayatına mal olduğunu dile getiren Hayat Al-Attar, şöyle konuştu: “Kairuan Valiliği ve diğer valiliklerdeki birçok kadın geçimini sağlamak için tarlalarda çalışıyor. Kadın işçiler, mal taşınması için tasarlanan güvenli olmayan kamyonlarla seyahat ediyorlar. Bu durum onların hayatını riske atıyor. Tunus Ekonomik ve Sosyal Haklar Forumu’na göre 2015'ten bugüne 70'ten fazla kaza yaşanırken, kazalarda 55'ten fazla kadının hayatını kaybettiği ve 850'den fazlasının yaralandığı kayıt altına alındı.”

Caydırıcı ceza talebi

2019 tarihli 51 sayılı Kanun'a rağmen kadınların güvensiz kamyonlarla taşınması sürecinin devam ettiğini söyleyen Hayat Al-Attar, caydırıcı cezaların uygulanmadığına dikkat çekti. Hayat Al-Attar, “İktidarın sessiz kalması nedeniyle kazalar art arda geldi ve kazalar sonucu hayatını kaybeden tarım işçilerinin sayısını her geçen gün artıyor. Bu trajedilerin devam etmesinin bir nedeni işsizlik ve yoksulluktur. Yoksulluk ve işsizlik kadınları tarlalarda çalışmaya itiyor ve her türlü riski de göze almak zorunda kalıyorlar. Bu gerçekliği değiştirecek ciddi çözümler geliştirilmiyor” ifadelerinde bulundu. 

Tunus Ekonomik ve Sosyal Haklar Forumu, ekonomik ve sosyal hakları ulusal ve uluslararası düzeyde savunmak amacıyla 2011 yılında kurulmuş, ağırlıklı olarak iş hukuku, kadın hakları, çevre hakları ve göçmen hakları konularında çalışan bağımsız bir sivil toplum kuruluşudur. Forum'un başkent Tunus'ta bir ana ofisi ve tabandan ortaklarla çalışan şubeleri ve ülkenin diğer şehirlerinde yerel çalışanları bulunmaktadır.