RAFIF ESLEEM

Gazze- Gazze Şeridi’nde süren saldırılar sırasında kadınlara yönelik siyasi şiddet, toplumun sosyal yapısını derinden etkiledi. Yerinden edilme, açlık ve kadınların tamamen dışlandığı müzakereler gibi yeni koşullar, savaş sürecinde ortaya çıkan kavramlarla birlikte, toplumun yeniden şekillenmesine yol açtı. Kadınlar, alışık olmadıkları bir toplumsal düzenle karşı karşıya kaldı. Savaş boyunca erkekler, müzakereler ve konferanslar üzerinde tekelleşirken, uluslararası hukukun en az yüzde 30 kadın temsilini zorunlu kılmasına rağmen bu organlarda tek bir kadının bile yer almadığı görüldü. Bu durum, toplumun yarısının dışlanmasının ardından alınan kararların kırılganlığını ortaya koyuyor.

Kadınlar sayısız ihlale maruz kaldı

Sosyal hizmet uzmanı, psikolog ve kadın hakları aktivisti Khetam Awda, Gazze’de saldırılardan en çok etkilenen kesimin kadınlar olduğunu vurguladı. Khetam Awda’ya göre soykırımın bedelini en ağır şekilde ödeyen kadınlar, sağlık, üreme ve istihdam alanlarında sayısız ihlale maruz kaldı ve günlük yaşamın en basit ihtiyaçlarını karşılamada bile tüm konforlarını kaybetti. 7 Ekim 2023 öncesi yaşamın, özellikle siyasi katılım açısından, sonrasıyla kıyaslanamayacak kadar farklı olduğunu belirten Khetam Awda, “Bugün, kadınlar arasında katılım konusunda aynı coşkuyu bulamıyorsunuz. Günlük yaşam, yani su ve yiyecek temini öncelik haline geldi” dedi.

Kadınlar dışlanıyor

Filistin’deki siyasi durumun iki yıllık saldırılar boyunca benzeri görülmemiş bir başarısızlığı ortaya koyduğunu kaydeden Khetam Awda, sivilleri savunmak veya yükümlülüklerini yerine getirmek için sorumluluk gösteren tek bir siyasi parti bile bulunmadığını ifade etti. Khetam Awda, “Gazze Şeridi dışında siyasi yaşamın müzakereler, konferanslar ve benzer etkinlikler, tek bir kadının katılımı olmadan sürüyor. Kadınların sadece seferberlik için kullanıldığını, kritik karar alma süreçlerine dahil edilmediklerini ve görüşlerini ifade edemediklerini vurguladı; bu durum, Gazze’nin geleceğinin şekillenmesinde kadınların tamamen dışlandığını gösteriyor.

‘Kadınlar kritik süreçlerde yer alamıyor’

Filistin'deki siyasi durumun iki yıllık saldırı boyunca yankı uyandıran ve benzeri görülmemiş bir başarısızlığı gösterdiğini vurgulayan Khetam Awda, “Sivilleri savunmak ya da yükümlülüklerini yerine getirmek için sorumluluk gösteren tek bir siyasi parti bile ortaya çıkmadı. Bugün Gazze Şeridi dışında yaşanan siyasi hayatın tüm yönleri, müzakereler, konferanslar ve diğer etkinlikler, tek bir kadının katılımı olmadan devam ediyor. Gazze’nin geleceğinin şekillenmesinde ya da yeniden yapılanma konferanslarında hiçbir kadın yer almıyor. Siyasetteki kadınlar sadece seferberlik için kullanılıyor, kritik karar alma süreçlerine katılmak veya görüşlerini ifade etmek için kullanılmıyor” diye belirtti.

Khetam Awda, yaşanan tüm bu koşulların toplumsal yapının yeniden şekillenmesini etkilediğine dikkat çekerek, “Gazze Şeridi'ndeki en az yerinden edilmiş bir kadın bile beş kez yerinden edilmiş, yani her seferinde hayatını yeniden kurmak zorunda kalıyor. Sadece siyasi, ekonomik, fiziksel ve psikolojik şiddete maruz kalmıyor, aynı zamanda her seferinde kendine ‘Ailemle birlikte mi yerinden edileceğim, yoksa onlardan mı ayrılacağım?’ sorusunu soruyor. En önemlisi, kiminle olursa olsun barınabileceği bir yer bulmak” dedi.

Khetam Awda, kamplarda geçirdiği dönemi anlatarak, “Gazze Şeridi’nin kuzeyinden güneyine kadar farklı bölgelerden ve kasabalardan gelen kadınlarla bir araya geldim ve çeşitli sosyal yapılar ve kültürel sistemlerle karşılaştım. Bu süreç, yeni ve farklı sosyal ilişkilerin oluşmasına yol açtı, kadınlar günlük hayata dahil oldu ve fırınlar ile su toplama noktalarında yeni buluşmalar başladı” ifadelerini kullandı.

‘Mesafeler tamamen durdu’

7 Ekim 2023’ten önce çekirdek ve geniş aileye dayalı bir sosyal yapının hakim olduğunu belirten Khetam Awda, sözlerine şöyle devam etti:

“Ancak saldırı sırasında, yalnızca çekirdek aile baskın hale geldi. Çadır düzeni, tek bir çadırda birden fazla ailenin yaşamasına izin vermiyor ve tek bir aile, kaybettikleri mahremiyetin bir kısmını geri kazanmak için birden fazla çadırda bile yaşamak zorunda kalabiliyor. Ayrıca ulaşımın yüksek maliyeti ve yerinden edilmiş kamplar arasındaki mesafeler nedeniyle sosyal ziyaretler tamamen durdu. Bazı aileler saldırı sırasında birbirleriyle dayanışma gösterip çeşitli şekillerde destek sağlarken, diğer aileler, özellikle ailenin yarısı Gazze’de kalırken diğer yarısı zorla Gazze Şeridi dışına çıkarıldığı için bağları koptu. Bu durum, Gazze toplumunda kadınların yaşamlarını olumsuz etkileyen yeni bir sosyal yapı oluşturdu ve kadınlar şimdi bu durumu düzeltmek zorundalar.”

‘Kadınlar için güvenli alanlar oluşturulmalı’

Kadınların mevcut durumu iyileştirmede kritik bir rol oynadığını vurgulayan Khetam Awda, “Filistinli kadınlar karar alma süreçlerine katılımları sağlanırsa toplumu dönüştüreceklerdir. Ayrıca başarı öykülerine katılacak, bunları teşvik edecek ve sosyal dayanışmayı nasıl yeniden tesis edeceklerini düşüneceklerdir” açıklamasında bulundu.

Khetam Awda, Gazze Şeridi’nde barınma kitleri ve psikolojik ilk yardım sağlanmasının yanı sıra, kamplarda özellikle kadınlar için güvenli alanlar oluşturularak acil durum planlarının yeniden hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı. Artan yaralanma ve engellilik sayıları göz önüne alındığında, psikolojik farkındalık programlarının uygulanmasının önemine dikkat çeken Khetam Awda, “Eğitime daha fazla odaklanmak şarttır, çünkü birçok alanda, özellikle sosyal alanlarda ilerlemenin anahtarıdır” diye kaydetti.

‘Kadınlar güçlendirilmeli’

Sözlerinin devamında Khetam Awda, saldırı sırasında doğan nesle özel dikkat gösterilmesi, uluslararası kurumlarla ağ kurulması ve saldırı sırasında haksızlığa uğrayan, hakları ihlal edilen mağdurların rapor ve tanıklıklarının doğru şekilde sunulmasının önemini vurguladı. Khetam Awda, “Siyasi şiddeti ortadan kaldırmak ve daha iyi bir toplum inşa etmek için, kadınların ekonomik olarak güçlendirilmesi, iş fırsatlarının sağlanması ve bu alandaki kayıplarının bir kısmının telafi edilmesine dikkat ederek kadınların dayanıklılığını artırmak da büyük önem taşıyor” ifadelerini kullandı.