MAYSA AL QADİ

Sudan- Sudan'da 2023 yılından bu yana Hızlı Destek Güçleri (RSF) ile ordu arasındaki çatışmalar devam ediyor. Çatışmalar ülkede derin bir çöküşe neden olurken, bu durumdan en çok kadınlar ve çocuklar etkilendi. Kadınlar yerinden edilme, açlık, cinsel saldırı gibi çok ağır insan hakları ihlallerine maruz kaldı.

Birleşmiş Milletler (BM) raporlarına göre çatışmalar nedeniyle ülkede 11 milyondan fazla kişi yerinden edildi. Başka ülkelere sığınmak zorunda kalan mülteci sayısının 3 milyonu aştığı belirtiliyor. Verilere göre sadece 2024 yılında 8 bin kişi kayboldu ve binlerce kişi çatışmalarda yaşamını yitirdi. Bölgede yapılan çalışmalar yüzlerce kadının cinsel saldırıya maruz kaldığını ortaya koydu.   

İnsanlar Hartum’a geri dönüyor

Hartum’da saldırılar nedeniyle birçok ev yıkıldı ya da ciddi zarar gördü. Kentin büyük bölümüne elektrik ve su verilemiyor. Sudan ordusunun başkent Hartum yönetimini yeniden ele geçirmesinin ardından Sudanlı aileler büyük zorluklara rağmen evlerine dönmeye başladı. Dönmeyi seçenler arasında Anwar Muhammed de var.

Şehirler arasında mekik dokudular

Çatışmaların yaşandığı ilk günlerde yoğun topçu atışlarına rağmen Anwar Muhammed, evini terk etmemekte kararlıydı. Ancak saldırılar sırasında hayatını kaybedenler ve ihlaller bir anda çoğalınca o da eviyle vedalaştı. Sınırlı maddi imkanları olan Anwar Muhammed için bu yolculuk çok zorluydu. Babası ve erkek kardeşi evlerini kaybetmemek için kalmışlardı. İlk durakları Vad Medeni oldu ama burası da onlar için güvenli değildi. Anwar Muhammed “Çatışmalar yayılmıştı. Sokaklar cesetlerle doluydu. Bir okul bulduk ve oraya yerleştik. Daha sonraki süreçte ise Sennar, El-Fav, El-Kadirif, Port Sudan ve Kassala şehirleri arasında mekik dokuduk” diyor.

Evlerine geri döndüler

Bu uzun ve yorucu yolculuğun ardından evlerine dönmeyi seçtiklerini anlatan Anwar Muhammed, “Çok acı çektikten sonra Hartum Omdurman'daki evimize döndük. Askeri operasyonlar henüz bitmemiş olsa da şimdi kendimizi rahat ve mutlu hissediyoruz. Durum, ziyaret ettiğimiz diğer bölgelere göre daha iyi" şeklinde konuşuyor.

Geri dönmek için bekliyor

Kentte elektrik, su ve iletişim kanalları yok. Bu durum insanların geri dönüş kararlarını etkileyen önemli bir faktör olarak görülüyor. Dalia Mohamed ise eve dönmek için biraz daha beklemeyi tercih ediyor. Dalia Mohamed, “Tüm bölgenin temizlenmesini istiyoruz. Hırsızlık ve silahlı kişiler ile ilgili endişe verici söylentiler duyuyoruz. Bu durum beni korkutuyor. Geri dönmek için bölgenin güvenlik altına almasını ve komşularımın da gelmesini bekleyeceğim" diyor.

‘Herkesin kendine özgü koşulları var’

Üniversite öğrencisi Rogina Adam ise Hartum'a döneceği günü bekliyor. Rogina Adam, "Hartum'da hayatın yavaş yavaş normale dönmesi ve durumun önemli ölçüde iyileşmesi harika, ancak eğitim henüz başlamadığı için geri dönmek için acelem yok" şeklinde konuşuyor.

Dönüş kararının aileden aileye değiştiğini, her bireyin kendine özgü koşulları olduğunu söyleyen Rogina Adam, dönüşün bireysel ve çoklu faktörlere bağlı olduğunu aktarıyor. Rogina Adam, zorluklara rağmen, Sudan halkının geleceğe dair büyük umutlar beslediğini ve hayatlarını yeniden kuracaklarını ifade ediyor.