RAJA HAMİD RAŞİD

Bağdat- Iraklı kadınlar, sosyal ve siyasi zorlukların ötesine geçerek birçok alanda kilit roller üstlenmiş ve hukuk, tahkim ve uluslararası diplomasi alanlarında büyük başarılara imza atmıştır. Hukuki politikaların geliştirilmesi ve uluslararası ihtilafları çözmeye yönelik kurumların kurulması sayesinde, bazı kadınlar adaletin güçlendirilmesine, kadının hukuki ve ekonomik olarak güçlendirilmesine ve küresel platformlarda etkin katılıma katkı sunmuşlardır. Bu da onların uluslararası dosyaları başarıyla yönetebilecek kapasitede olduklarını ve hukuk-diplomasi sahnesinde yerlerini sağlamlaştırdıklarını göstermektedir.

Iraklı hukukçu Nadiya Al-Jadou, uluslararası ihtilafları çözmek üzere kurulan bir mahkemeye başkanlık eden ilk kadın olarak öne çıkıyor. Nadiya Al-Jadou ile mesleki yolculuğu, kadınları güçlendirme ve adaleti teşvik etmek için yaptıkları üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.

*Arap dünyasında ve Irak’ta, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Daimî Sekreterliği’ne daimi üye seçilen ilk kadın olarak kendinizi nasıl tanımlarsınız?

Önceliğim Irak’tır, özellikle diplomatik alanda. Iraklı kadınları yaraşır şekilde uluslararası platformlarda etkili ve güçlü bir şekilde temsil edilmesini sağlamak için çabalıyorum. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Daimî Sekreterliği'ne daimi üye olarak seçilmem büyük bir adım oldu; sadece benim için değil, tüm Iraklı ve Arap kadınlar için bir kazanımdır. Bu pozisyon, uluslararası hukuk ve kalkınma alanında yıllarca süren özverili çalışmanın ürünüdür. Büyük bir sorumluluk üstlendiğimin farkındayım. Amacım, yalnızca Irak’ta değil, Arap dünyasında da örnek teşkil eden bir model olmaktır.

Kadınların hukuk, ekonomi ve teknoloji yatırımları gibi karar alma alanlarında etkili olabileceğine inanıyorum. Benim deneyimim aslında her genç kadına azim ve sıkı çalışmayla gerçek liderlik pozisyonlarına ulaşılabileceği mesajını taşıyor.

*Irak ve başka Arap ülkelerinin ortaklığıyla uluslararası bir tahkim platformu kurulmasının önemi nedir?

Irak, uluslararası tahkim anlaşmalarına taraf olmasına rağmen, hâlâ yatırım ve ekonomik anlaşmazlıkları çözmeye odaklı bağımsız bir iç platforma sahip değil. Bu nedenle, anlaşmazlıkları adil, hızlı ve geleneksel yargı sistemine göre daha düşük maliyetlerle çözebilecek uluslararası bir tahkim ve uyuşmazlık çözüm mahkemesi kurma fikri doğdu.

Bu proje, uluslararası hukuk ve tahkim konusundaki birikimimin özüdür. Mahkemeyi kurarken adalet, şeffaflık ve modern hukuk teknolojilerinin kullanılmasına özen gösterdik. Mahkemenin merkezi olarak Detroit’i seçtik çünkü şehir, gelişmiş bir hukuki altyapıya ve stratejik uluslararası konuma sahip.

*Uluslararası ve yerel düzeyde en önemli kazanımlar nelerdir?

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Daimî Sekreterliği'ne daimi üye olarak seçildim ve Detroit'te Uluslararası Tahkim ve Uyuşmazlık Mahkemesi’ni kurdum. Bu, Irak’ın uluslararası hukuk sahnesindeki rolünü güçlendiren önemli bir başarıdır. Aynı zamanda, geleneksel yargıya kıyasla hızlı ve adil bir şekilde anlaşmazlıkların çözümünü sağlayan etkili bir platform sunmaktadır.

Irak’ta ise adaletin güçlendirilmesine katkı sağladığımı düşünüyorum; hukuki politikaların geliştirilmesi, bağımsız yargı kurumlarının kurulması ve kadınların hukuki ve ekonomik olarak güçlendirilmesine yönelik girişimlerde bulundum. Iraklı Kadın Liderler Ulusal Derneği'ni kurdum. Irak'ı birçok uluslararası etkinlikte temsil ettim, özellikle tahkim ve uyuşmazlık çözüm alanında diplomatik ilişkilerin güçlendirilmesi için çabaladım. ABD, Avrupa ve Ortadoğu’da konferanslar düzenledim ve İtalya dahil olmak üzere bölgede birçok uluslararası tahkim merkezi açtım. 1325 sayılı karar çerçevesinde kadınların desteklenmesine odaklandım. Iraklı kadın, uluslararası etkili kurumları yönetebilecek yetenek ve deneyime sahiptir; tek ihtiyacımız, bu potansiyeli açığa çıkaracak gerçek bir destek ve kadın katılımını teşvik eden hukuki bir ortamdır.

*Hukuk ve uluslararası tahkim alanında kariyerinizde karşılaştığınız zorluklar nelerdir?

En büyük zorluklardan biri, kadın olmam ve Necef’te kurulan geleneksel yapıya sahip Uyuşmazlık Çözüm Merkezi’nin kurucu üyelerinden biri olmamdı. Bu tür yapılar, genellikle kadınların yer almadığı dini ve geleneksel alanlardır. Varlığım bazı üyeler tarafından hoş karşılanmadı. Kadının barışın korunması ve uyuşmazlıkların çözüm süreçlerine katılımını öngören BM’nin 1325 sayılı kararına dayanarak bu çalışmayı yürüttüm. Bu karar hem uluslararası hem de Irak düzeyinde kadının bu süreçlerde görev almasını resmen tanımaktadır.

Bugün Iraklı kadın, parlamentoda, yerel meclislerde ve liderlik pozisyonlarında güçlü bir şekilde yer almakta, Irak’ın egemenliği ve onuru için mücadele etmektedir.

Diğer büyük bir zorluk ise, Irak’ın hâlâ etkin bir uluslararası tahkim merkezine sahip olmamasıdır. Resmi düzeyde bu tür merkezlerin ülke içinde kurulmasına karşı büyük çekinceler vardır. Tahkim kültürü Irak hukuk sisteminde köklü değildir; yalnızca bazı bakanlıkların uluslararası kuruluşlarla yaptığı sınırlı sözleşmelerde uygulanmaktadır.

*Detroit’teki Uluslararası Uyuşmazlıkların Çözümü ve Tahkim Mahkemesi Başkanı olarak adaleti nasıl teşvik ediyorsunuz?

Başkan olarak, Irak-Arap kökenli bağımsız bir uluslararası platform sunuyorum. Bu platform, Irak'ta tahkim merkezlerinin olmaması ve ülkenin uluslararası anlaşmalara taraf olmasına rağmen eksik kalan altyapı nedeniyle önemlidir. Mahkeme, bireyler ve şirketlerin ihtilaflarını hızlı, adil ve düşük maliyetle çözmelerine imkân tanır. Böylece zaman ve maliyet tasarrufu sağlanır ve taraflar arasında güven tesis edilir.

Detroit'te bulunmamız, kurumsal olarak uluslararası bir boyut kazandırmakta ve yatırım uyuşmazlıklarında şeffaflığı ve adaleti teşvik etmektedir. En önemlisi de bu rol, Iraklı kadının küresel düzeyde hukuk kurumlarını başarıyla yönetme yetkinliğini kanıtlamaktadır.

Ayrıca kadınların uluslararası hukuk ve tahkim alanlarında eğitim ve yetkinlik kazanmalarına yönelik çalışmalar yürütüyor, onları aktif katılıma teşvik ediyorum. Irak’ta uluslararası tahkime dair resmi platformların eksikliği göz önüne alındığında, bu alanda bir merkez kurmayı hedefliyorum.

Kadınların uluslararası alanda temsiliyeti

Iraklı kadının uluslararası temsilinin artırılması, onun imajını ve konumunu küresel ölçekte güçlendirir; hukuk ve diplomasi alanlarındaki rolünü yansıtır. Kadın haklarını ve ekonomik-hukuki olarak güçlenmesini desteklemek, daha adil bir geleceğe giden yoldur. Dış temsil, uluslararası toplumun Irak’a olan güvenini artırır.

Kadının uluslararası hukuk kurumlarındaki temsiliyeti, Iraklı kadının küresel platformlarda güçlendirilmesi ve etkin hale getirilmesi açısından temel bir adımdır. Bu, onların becerilerini geliştirmelerine, uluslararası ilişkiler ağı kurmalarına yardımcı olur ve Irak’ın dış dünyadaki imajına olumlu katkı sunar. Kadınların tahkim ve diplomasi alanlarındaki rolleri, onların yetkinliğini ve uluslararası dosyaları etkili bir şekilde yönetebilecek kapasitelerini göstermektedir. Bu da Irak ile uluslararası toplum arasında güvenin artmasına katkı sunar. Hükümetin, uluslararası anlaşmalar doğrultusunda, Irak içinde resmi bir tahkim merkezi açması büyük önem taşımaktadır. Bu, kadının etkin katılımını garanti altına alır.