Haber Merkezi- Afganistan’da kadınlar için ekonomik ve sosyal koşullar zorlaşırken, Afgan Kadın Haber Ajansı, “Herat’ta Üç Tekerlekli Araç Yasağı; Sürücüler Kadınları Taksiye Almıyor” başlıklı bir saha raporunda, kadınların günlük yaşamını daha da güçleştiren yeni kısıtlamalara dikkat çekti.

Raporda, iki Afgan kadın işçinin günlük işe gidip gelirken artık üç tekerlekli araçları kullanamadığı ve bazı taksi şoförlerinin kadınları erkek olmadan taşımayı reddettiği aktarılıyor. Bu sınırlayıcı politikalar, özellikle uygun bir toplu taşıma sistemi olmadığında, kadınların kamusal alanlardan uzaklaştırılmasına ve zorunlu izolasyonlarının artmasına yol açıyor. Durum, Afganistan’da kadınların toplum ve kamusal alandan sistematik olarak dışlanmasının bir parçası olarak görülüyor.

Raporda, Herat sokaklarında kışın soğuğunda saatlerce araç bekleyen kadınların uzun kuyruklar oluşturduğu belirtiliyor. Taliban’ın “şehir düzenini sağlama” planı kapsamında 5 binden fazla üç tekerlekli aracın toplandığı, bunun şimdi kadın işçiler için büyük bir engel haline geldiği ifade ediliyor.

‘Çalışmamın bir anlamı kalmıyor’

Ev işlerinde çalışan ve geçimini sağlayan Feroze, bu uygulamadan etkilenen binlerce kadından biri. Daha önce düşük bir ücretle şehrin çeşitli evlerine gidip gelirken, artık 300 Afganî maaşının büyük bir kısmını taksi ücretine harcamak zorunda kalıyor. Feroze şunları söylüyor: “Önceden üç tekerlekli araçla zamanında ve ucuz şekilde işime gidiyordum. Şimdi taksi şoförleri ya durmuyor ya da ödeyemeyeceğim kadar yüksek ücret istiyor. Bazen gidiş-dönüş ücreti maaşımla eşit oluyor; bu durumda çalışmanın bir anlamı kalmıyor.”

Gelirindeki azalma, Feroze’nin ailesinin sofrasını küçülttü. Artık sadece bir yerde çalışabiliyor ve maaşı 150 Afganî’ye düşmüş durumda. Feroze devamında şunların söylüyor: “Taksi ücretini ödeyince, pirinç ve ilaç için param kalmıyor. Çocuklarım bazen aç uyuyor.”

Yolda ayrımcılık

Sorun sadece maliyet değil; bazı taksi şoförlerinin keyfi ve ayrımcı davranışları sorunu daha da ağırlaştırıyor. Herat’ta bir markette terzi olarak çalışan Rokhsar, şoförlerin aşağılayıcı tutumlarını aktarıyor. Rokhsar, “Sürücüler açıkça erkekleri tercih ettiklerini söylüyor; çünkü bir kadını almak koltuk alanını işgal ediyor ve birkaç erkeği alıp daha fazla ücret kazanma fırsatını engelliyor. Ya iki kat ücret ödemek zorundayız ya da soğukta beklemek” diyor. Rokhsar, sık sık geç kalmalarının iş güvenliğini tehlikeye attığını ve işvereninin artık mazeretlerini kabul etmediğini vurguluyor. Kadınlar için alternatif altyapı düşünülmeden alınan kararların doğrudan geçimlerini hedef aldığını belirtiyor.

Bir plan mı, yoksa ekstra baskı mı?

Üç tekerlekli araçlar özellikle kadınlar için en temel ve ucuz ulaşım seçeneğiydi. Üç tekerlekli araç sürücüleri, bu uygulamanın geçimlerini zorlaştırdığını ve şehir düzeninin ekonomik baskı için bir bahane olduğunu belirtiyor. Şu anda Herat’taki kadınlar iki uç arasında sıkışmış durumda: bir yanda sosyal kısıtlamalar, diğer yanda ucuz ulaşımın kaldırılmasının getirdiği ekonomik baskı.