Haber Merkezi- İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması ve tutuklanmasının ardından alınan tüketim boykotu kararı, 2 Nisan’da uygulandı.

Toplum Çalışmaları Enstitüsü, 2 Nisan 2025’te Türkiye genelinde gerçekleşen tüketim boykotuna ilişkin bir rapor yayınladı. Rapora göre; İstanbul ve Ankara’da CHP’nin toplumsal tabanının kuvvetli olduğu ilçelerde AVM yoğunluğu verileri incelendiğinde boykot gününde bir düşüş gözlendiği bildirildi.

Enstitü, 2 Nisan’da gerçekleşen boykotu, Google Maps haritalarından elde edilen yoğunluk verileri, boykotun ertesi günü esnaf ve işletme çalışanlarıyla yapılan yüz yüze görüşmeler ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası istatistikleri ışığında analiz etti.

2 Nisan’da AVM’lerdeki durum

İstanbul ve Ankara’da CHP seçmeninin de AKP seçmeninin de yoğunlukta olduğu bölgelerden AVM seçen enstitü, AKP’nin toplumsal tabanının güçlü olduğu ilçelerdeki AVM’lerde, boykotun ertesi günü olan yoğunlukta hafif bir artış gözlemlediğini açıkladı.

Enstitü, İstanbul’un Güngören, Başakşehir ve Esenyurt ilçelerindeki AVM’lerde, 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da yüzde 3 civarında bir yoğunluk artışı gözlendiğini bildirdi.

Buna karşın, CHP’nin toplumsal tabanının daha güçlü olduğu Şişli, Beşiktaş ve Sarıyer ilçelerinde bulunan AVM’lerde ise 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da yüzde 28’lere varan bir artış gözlendi.

2-3 Nisan değişimi, Şişli’deki AVM’de yüzde 28,66, Sarıyer’deki AVM’de 14,55, Beşiktaş’taki AVM’de ise yüzde 13,77 olarak kaydedildi.

AKP seçmenin olduğu yerlerde boykot sınırlı kaldı

Boykot, İstanbul’da AKP seçmeninin yoğunlukta olduğu bölgelerde sınırlı kalırken, CHP seçmeninin yoğunlukta yaşadığı yerlerde farklar oluşturdu.

Aynı şekilde Ankara AVM’lerini de seçmen yoğunluğuna göre sınıflandırarak değerlendiren Toplum Çalışmaları Enstitüsü, buradaki AVM’lerde de sınırlı bir yoğunluk artışı yaşandığını, ancak bu dengeyi Çankaya’nın bozduğunu tespit etti.

3 Nisan’da, Yenimahalle’deki AVM’de yüzde 4,55, Subayevleri’ndeki AVM’de yüzde 4,35, yine Keçiören’deki bir başka AVM’de ise yüzde 1,67 puanlık bir artış yaşandığı bildirildi. Buna karşılık, Çankaya’da yer alan AVM’lerdeki değişimler yüzde 23’ü buluyor. Çankaya’daki AVM’lerde sırasıyla yoğunluk değişimi, yüzde 23, yüzde 17,77 ve yüzde 16,77 şeklinde.

‘Satışlar düştü’ diyenlerin oranı yüzde 56

Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün boykot raporunun ikinci bölümünü ise Ankara’da esnaf ve işletme çalışanlarıyla yüz yüze yapılan 384 görüşmenin sonuçları oluşturdu. Kendilerine boykotun etkisi sorulduğunda, 1-5 arası çalışana sahip işletmelerin yüzde 47,5’i satışların düştüğünü belirtti. 11 ve üzeri çalışanı olan işletmelerde ise bu oran yüzde 56’ya yükseldi.

Boykot amacına ulaştı mı?

Ankete katılan işletmeler veya çalışanları, “Boykot eylemini doğru buluyor musunuz?” sorusuna ise yüzde 47 oranında “Evet, doğru buluyorum” yanıtını verdi. Doğru bulmayanların oranı yüzde 43,3 olarak çıktı. Yüzde 9,7 ise “Boykotu doğru bulmuyorum ama muhalefetin başka seçeneği yok” dedi.

Bir diğer soru ise “Boykot amacına ulaşabilecek mi?” oldu. Bu soruya katılımcıların yüzde 51’i “hayır” yanıtını verirken, “evet” diyenlerin oranı ise sadece yüzde 10,4’te kaldı. Öte yandan, katılımcıların yüzde 29,2’si boykotun başarısını halkın katılımına bağlarken, yüzde 10,4’ü ise “boykotun başarısını muhalif figürlerin süreci nasıl yürüteceğine bağlı” değerlendirmesini yaptı.

Merkez Bankası verileri: Yüzde 26’lık düşüş var

Enstitü, üçüncü bölümde ise Merkez Bankası’nın sunduğu ödeme sistemleri istatistiklerini mercek altına aldı. Bu istatistiklerde, maaş ödemelerini dışarıda bırakılarak “geri kalan ödemeler” baz alındı.

İstatistikleri detaylı tablolarla açıklayan enstitü, “Bu çerçevede bayram ve bayramdan hemen önce yapılan maaş ödemelerinin tüketimi arttırıcı etkisine rağmen bu raporda yer verilen analizler de dikkate alındığında, 2 Nisan boykotunun tüketimde dikkate değer bir düşüşe neden olduğu söylenebilir” belirlemesinde bulundu.

Ancak maaş ödemeleri ve bayram gibi dönemsel etkilerin talep dinamiklerini doğrudan ve güçlü biçimde şekillendirdiğine dikkat çeken enstitü, “Dolayısıyla, 2 Nisan’daki boykotun ekonomik etkilerini anlamak, ölçmek için bu bölümde detaylandırılan yapısal ve dönemsel faktörler dikkate alınmalı” dedi.

Enstitü, 2025’te çalışan ödemeleri hariç tutulduğunda tüketim talebinde bayram öncesine göre yüzde 26’lık bir düşüş saptandığını belirtti.