BAHARİN LEHÎB

Cevzcan - Afganistan’da kadınlar, hem temel haklarını savunmak hem de yaşamlarını sürdürebilmek için her gün zorluklarla yüzleşiyor. Özellikle okuryazar olmayan kadınlar hem kendi hayatlarını hem de gelecek nesillerin eğitim ve özgürlüğünü güvence altına almak için sessiz ama kararlı bir mücadele yürütüyor.

Yıllar önce yayımlanan resmi istatistiklere göre, Afganistan’daki kadınların yalnızca yüzde 1’i okuryazardı. Okuryazar kadınlar her adımı daha bilinçli atarken, okuryazar olmayan kadınlar Afganistan toplumunda daha büyük bir rol oynuyor. Bunun nedeni, genç kadınların, okuryazar olmayan annelerinin çabaları sayesinde eğitim görme fırsatı bulmaları; okuryazar olmayan anneler kızlarının zorla evlendirilmesini engellerken, bir sonraki nesli kurtarmak için büyük çaba veriyor.

‘Kadınlar erkeğin kölesi olmamalı’

Cevzcan’da yaşayan Havagul Emiri Afganistan’da baskı altında yaşayan binlerce kadından biri. Kendisine 25 Kasım, Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü hakkında ne düşündüğünü sorduğumuzda, güzel bir gülümsemeyle ve çatlamış elleriyle başörtüsünü düzelterek, “Ne olduğunu bilmiyorum ama biliyorum ki kadınlar ve kız çocukları zorla evlendirilmemeli. Eğer evlendirilirse, eşlerin veya ailedeki herhangi bir erkeğin kölesi olmamalılar. Bir erkeğin sahip olduğu yaşam hakkına bir kadın da sahiptir. Bu nedenle aralarında hiçbir fark yok” diyor.

‘Kızların okumasını köyümde bir gelenek haline getirmeye çalıştım’

Kendi yaşamını anlatan Havagul Emiri şu sözlerle konuşmaya devam ediyor:

“Ben 65 yaşındayım. Oğullarımı evlendirirken, eşlerinin evlendikten sonra eğitimlerine devam etmelerini sağlamaya çalıştım. Kızlarımı zorla evlendirmedim. Bunu köyümüzde bir gelenek haline getirmeye çalıştım. Şimdi köyümde okuryazar kadın sayısı diğer yerlere göre daha fazla. Her baba veya ağabey kızlarının okula gitmesine izin vermezse, önce yumuşak bir şekilde konuşurdum; sözümü dinlemezlerse, savaş ve güç kullanarak kızları okula gönderirdim. Ama Taliban bir sonraki neslin de okuryazar olmasına izin vermedi.”

“Başlangıçta bu işlere karıştığımda herkes beni deli olarak adlandırıyordu” diyen Havagul Emiri, bu “deliliği” ile şiddetin üstesinden geldiğini söylüyor ve devam ediyor: “Ama işte bu delilik ve mücadelem sayesinde, bugün köyümüzde kadınlara yönelik şiddet, cinayet ve tüm suçlar yok denecek kadar az; suç işleyenler defalarca özür diledi ve tekrar etmedi.”