BAHARAN LAHİB

Afganistan- Afganistan'da Taliban'ın ülke yönetimini ele geçirmesinin ardından birçok alanda getirilen yasaklamaların her biri insan hakları ihlalleri olarak tarif ediliyor.

Ülkede özellikle kadınların tüm yaşamları kısıtlanırken, dijital medya da kontrol altına alınmaya çalışılan alanlardan biri.

Afganistan’da dijital medya tepkilerin dile getirildiği mecralardan biri ve genellikle insanlar bu alanı gerçek kimliklerini gizleyerek kullanıyor. Think Society'nin raporuna göre; Afganistanlıların yaklaşık yüzde 10'u dijital ağlarda aktif. Bu ağlar arasında en yaygın kullanılan ise Facebook. Alanın en aktif kullanıcıları 18-30 yaş aralığındaki kişiler oluşturuyor.

Dijital medya kullanıcılarının çoğu erkek

Afganistan-Alman İşbirliği Örgütü'nün bir çalışması da siyasilerin, sivil toplum aktivistlerinin ve medya kuruluşlarının büyük çoğunluğunun, sosyal ağları kullandığını ortaya koyuyor. Dijital medyanın kamuoyunda farkındalık yaratmada olumlu bir rol oynadığına dikkat çekiliyor. Öte yandan yapılan araştırmada Afganistan'da dijital medya kullanıcılarının ağırlıklı olarak erkek olduğu belirtiliyor. Ataerkil kültürün hakimiyeti nedeniyle birçok kadına bu alana erişim veya kullanım izni verilmiyor.

İnsanlar dijital medyadan kendini ifade ediyor

Afganistan'da Taliban'ın kontrolü ele geçirmesinin ardından medyaya yönelik ağır baskılar, basın mensuplarının tutuklanması, kayıplar, işkence, cinayet ve onlarca başka suç işlendi. Birçok medya kuruluşu sadece Taliban lehine tanıtım yapmak zorunda kaldı. Ancak sosyal ağlar Afganistan halkı arasında giderek daha fazla yer ediniyor ve bu alan gerçekleri ifade etmenin önemli bir aracı haline geliyor.

Propaganda aracı

Dijital medya ülkede bir çıkış noktası olarak görülürken, Taliban da bu alanın dışında kalmıyor. Taliban liderleri, görüşlerini, düzenlemelerini ve propagandalarını yaymak için dijital ağları yaygın olarak kullanıyor. Hatta dijital medyada sadece bu propaganda için sokak röportajları gerçekleştiriliyor. Bu yolla Taliban üzerinden para kazananlar bile var. Özellikle Afganistan'a seyahat eden İranlılar olmak üzere yabancı YouTuber'lar, Taliban yönetimi altında güvenliği ve barışı teşvik etmek için Afganistanlı YouTuber'lara katılıyor, ancak bu yayınlar kadınların ve halkın gerçek durumunu yansıtmıyor. Bu yayınlarla aslında Taliban’ın işlediği suçlara da ortak oluyorlar.

Susturulan sesin canlı yanı

Afganistan’da her ne kadar birçok Afganistanlının hala internet erişimi olmasa da dijital medya farkındalığı artırmak için etkili bir araç haline geldi. Genellikle insanlar bu alanı, halkın farkındalığını artırmak ve medyanın susturulan sesini canlı tutmak için kullanıyor. Gazetecilerin susturulduğu Afganistan’da sosyal medya gerçekleri dile getirmek ve özellikle kadınların haklarını savunmak için kalan birkaç araçtan biri haline geldi. Bu araca erişebilen herkesin, büyük bir tarihi ve insani sorumlulukla hareket etmesi isteniyor.