SEMİROM RASTİN

Sine- Resmi verilere göre, kadın hane reisleri ülkedeki tüm hanelerin yaklaşık yüzde 12 ila yüzde 14’ünü oluşturuyor. Bu oranın son yıllarda Rojhilat’ta yaklaşık yüzde 9 ila yüzde 10 civarında olduğu tahmin ediliyor. Ancak, uygun iş imkanlarının sınırlı olması ve sürdürülebilir sosyal desteğin bulunmaması nedeniyle atık toplama işine yönelen kadınların sayısına ilişkin resmi istatistikler mevcut değil. Kayıt dışı geri dönüşüm döngüsündeki istihdam, gizli, dağınık ve idari kayıtlara tabi olmadan yürütülüyor; bu nedenle doğru veriler elde edilemiyor.

Sayıları artıyor

Farklı şehirlerde yapılan saha araştırmaları, özellikle çevre bölgelerde kadınların büyük bir kısmının asgari geçimini sağlamak için çöp toplamak zorunda kaldığını gösteriyor. Bu iş genellikle yasal koruma olmadan, çok düşük ücretlerle, zor koşullar altında ve ayrımcılığa veya sömürüye maruz kalınarak yapılıyor. Bu nedenle, kadın çöp toplayıcıların sayısındaki artış ve kayıt dışı ekonomideki varlıkları, etkili destek politikalarının eksikliği ve iş fırsatlarına erişimdeki yapısal eşitsizliğin doğrudan bir sonucu olarak değerlendiriliyor.

Ekonomik ve sosyal baskılar, özellikle uygun işleri veya yeterli çalışma kapasitesi olmayan kadınları bazen atık toplama veya benzeri işlere yöneltiyor. Bu grup genellikle maddi destekten ve istikrarlı sosyal güvenceden yoksun. Kadınlar, fiziksel ve ruhsal sağlıklarını etkileyebilecek ve toplumsal statülerini zayıflatabilecek işlerde çalışmaya zorlanıyor. Kadınlar çoğu durumda ayrımcılığa, sözlü ve davranışsal tacize ile toplumsal baskılara maruz kalıyor. Ayrıca artan eğilim, kadınların genellikle kayıt dışı çalışma ortamlarında, yeterli denetim veya yasal koruma olmaksızın, kadınları ve çocukları sömüren kişiler tarafından çalıştırıldığını gösteriyor.

Çöpten ekmek arıyor

Geçimini çöp toplayarak sağlayan Thuwayba Rahmani, kentin sokaklarında elinde büyük torbalarla çöp kutularının üzerinde eğilmiş ya da kaldırım kenarında, kendisini eve götürecek aracı beklerken görülüyor. Eskiden bastonla yürüyen Thuwayba Rahmani, şimdi bastonunu da kaybetti ve çöpten ekmek ararken topallayarak yürüyor. Şehrin dışında kiralık bir evde yaşayan Thuwayba Rahmani, geçimini sürdürebilmek için çöp topluyor.

‘Yapabildiğim tek şey bu’

Yaşam koşullarının zorluğunu ajansımıza anlatan Thuwayba Rahmani, “Eşim bizi 20 yıldır terk etti. İki kızımla birlikte Nicer'de kiracıyız. Kızlarımdan biri hasta, diğeri evde takı yapıyor; ama geliri yetersiz. Yıllarca çalıştım; halı dokudum, aklınıza ne gelirse, ama onurla. Kimsenin beni ve kızlarımı zorlamasına izin vermedim. Şimdi, gördüğünüz gibi atık topluyorum. Yapabildiğim tek şey bu. Bu gece bastonumu kaybettim, yarın nasıl çalışacağımı bilmiyorum” şeklinde konuşuyor.

Ayakta kalmayı başarıyor

Geçimini çöp toplayarak sağlayan Thuwayba, kış aylarında bile yeterli sıcak giysi olmadan sokaklarda çalışmak zorunda kaldığını söyleyerek, “Doğru düzgün sıcak giysilerim yok. Bununla gelmek zorundayım” diyor. Thuwayba, devlet desteği umudu olmayan, ailesine veya topluma güvenemeyen, hayatın yükünü tek başına omuzlayan binlerce kadından sadece biri. Thuwayba, her gece kendisini alan arabadan iniyor ve gece geç saatlerde tekrar aynı arabaya binip evine dönüyor. Yorgun ama hala ayakta kalmayı başarıyor.