Haber Merkezi- Marwa Alomari’nin şefkatli ve sabırlı tarzı onu sevilen bir İngilizce öğretmeni yaptı, Ürdün'ün Irbid kentinde öğretmen olarak çalışıyordu ve boş saatlerini özel derslerle doldurmuştu. Bir üniversite mezunu olarak, Ürdünlülerin çoğundan daha çok ayda 3.000 dolara kadar maaş alıyordu. Ancak bir subay ile evlendikten ve eşinin ailesinin yanına taşındıktan sonra, eşi ondan daha fazla maaş almasına kızmaya başladı. Ailesine maddi destek sunması ve ev işlerini yapmasına rağmen eşinin ve ailesi onu çalışmaktan caydırmaya çalışmış ve neredeyse evliliği parçalanıyormuş.

“İşim konusunda ısrar ettim ama sonunda destek bulamadım, yoruldum ve pes ettim,” diyor 35 yaşındaki Alomari ve ekliyor; “Yemek yapmaya, evi temizlemeye ve kadınlarla dedikodu yapmaya geri döndüm. Ama bu benim istediğim şey değildi.”

Cinsiyet Eşitsizliği raporunda en alt sıralarda

Alomari’nin hikâyesi kadınların işgücüne katılımının, sağlık ve siyaset açısından statüsünün yıllardır gerilediği, hatta bölgedeki daha muhafazakâr ülkelerin gerisinde kaldığı Ürdün'de neler olup bittiğini yansıtıyor. Ülke, son 10 yıldır istihdam, eğitim, sağlık ve siyaset alanlarında kadın ve erkekler arasındaki uçurumu raporlayan Dünya Ekonomik Forumu'nun Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu'nun alt sıralarına yakın bir yerde duruyor.

Ülkede son otuz yılda elde edilen büyük kazanımların ardından, şu anda erkeklerden daha fazla kadın üniversitelerden mezun oluyor ve okuryazarlık oranı kadınlarda daha yüksek. Buna rağmen, hükümet rakamlarına ve en son Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu'na göre, ülkedeki kadınların yüzde 86'sı çalışmıyor. Dünya Bankası'na göre bu, savaşta olmayan bir ülke için dünyadaki en yüksek oran. Ve bunun etkileri ekonominin çok ötesinde hissediliyor.

“Kadınlar işgücü piyasasında olmadığı sürece kamusal alanda da olamazlar”

Kâr amacı gütmeyen Sisterhood grubu başkanı Asma Khader, “Kadınlar işgücü piyasasında olmadığı sürece kamusal alanda da olamazlar. Üst düzey yetkililer, toplum muhafazakâr olduğu için kadınları destekleyen kararları dayatmaktan korkuyorlar. Ama gerçek bir ekonomik reform olduğunda kadınların güçleneceğine ve talepte bulunacağına inanıyorum.” diyor.

Ürdün'de, aile reisi genellikle erkekler olarak görülüyor. Bu da onlara seyahat etme, vatandaşlık kazanma ve banka hesabı açma gibi konularda yetki sahibi olarak çocuklar üzerinde tek başına vesayet hakkı veriyor.

Hiç kadın milletvekili yok

Geleneksel tavırlar, ayrımcı yasalar, toplu taşımaya erişim eksikliği ve ücret eşitsizlikleri Ürdün'de kadınların ilerlemesini engelliyor. Kasım ayında ülkede yapılan genel seçimler kadınların küçülen rolünün bir kanıtıydı. Seçmen katılımı düşüktü ve kadın adaylar seçimlerde kaybettiler. Daha önce 20 kadın milletvekili olan ülkede son seçimlerde kadın kotasına rağmen tek bir kadın bile seçilmedi.

Ürdün Üniversitesi'nde siyaset ve uluslararası ilişkiler alanında yardımcı doçent olan Sara Ababneh, sorunun seçimlerin ötesine geçtiğini söyledi. “Bazen kadınların temsilinden bahsediyoruz - daha fazla kadın bakan olması gerektiğini söylüyoruz. Ama asla genel haklardan ve gerçek siyasi yetkilendirmeden bahsetmiyoruz.” diyor Sara.

Erkekler kadınlardan yüzde 40 daha fazla maaş alıyor

Dünya Bankası son araştırması, Ürdün'deki erkeklerin özel sektörde aynı işte çalışan kadınlardan yüzde 40 daha fazla maaş aldıklarını ortaya koydu. Kamu sektöründe ise bu fark yüzde 28. İstihdamdaki eşitsizliğinde ise erkeklerin yüzde 53'ü işgücüne katılırken, bu oran kadınları için yüzde 14.

Ürdün'deki geleneksel roller, kadın ve erkeklerin hak ve sorumlulukları kanunlar tarafından birbirinden ayrılmaktadır. Ülkede işyerlerinde cinsiyet ayrımcılığını yasaklayan bir yasa mevcut değil. Anayasada “her işçinin yaptığı işin niceliği ve niteliğiyle orantılı ücret alacağını” tabiri bulunurken, kadınlar ve erkekler için eşit ücret hakkından bahsedilmemektedir.

Anayasaya “cinsiyet” kelimesi eklenmedi

Yaklaşık 11 milyonluk Ürdün nüfusunun çoğunu oluşturan Müslümanlar için evlilik, boşanma, çocuk velayeti ve miras konuları Şeriat veya İslam hukuku tarafından yönetiliyor ve sivil veya askeri mahkemeler yerine Şeriat mahkemeleri kullanılıyor. Örneğin Şeriat yasasına göre, kadınlar miras alabilir ancak kızlar erkek çocuklarının yarısı kadar miras alabilirler.

On yıl önce Arap Baharı sırasında, birçok kadın ve insan hakları aktivisti, tüm Ürdünlülerin eşitliğini garanti altına alması beklenen Anayasa'nın 6. Maddesine “cinsiyet” kelimesini dâhil etme sözünü bozduğu için bir parlamento komitesine saldırdı. Bu madde şu şekilde düzenlenmişti, “Ürdünlüler arasında hak ve görevleri bakımından ırk, dil veya din temelinde hiçbir ayrım yapılmayacaktır.”

Engellere rağmen başarılı bir kadın

Engellere rağmen, bazı kadınlar profesyonel olarak başarılı olmayı başardı. Jamileh Shetewi, her bakımdan Ürdünlü kadınlar arasında bir istisna. Sekiz kardeşi ve ebeveynleriyle tek odalı çamurdan yapılmış bir evde büyümüş ve çocukluk günlerini dört kız kardeşiyle birlikte sıcak ve gölgesiz bahçelerde domates, patlıcan ve muz toplayarak geçirmişti. Her türlü olasılıklarla karşı karşıya gelmişti. 17 yaşında okulu bıraktı ve 18 yaşında evlendi. 1997'den 2002'ye kadar genç bir tarım işçisi olarak çalışan kadın, yanında çalıştığı erkeklerden günde 3 dolar daha az maaş alıyordu ve işinin yanı sıra onlar için yemek yapmak zorunda kaldı. Okula geri dönmeye karar verdi ve üniversitenin arkeoloji bölümünde okudu. Bugün, Ürdün Vadisi bölgesi Eski Eserler Dairesi Başkanı.

 “Evet, tüm beklentilere meydan okudum. Utanç kültürüyle savaştım ve onu yerle bir ettim,” diyen 50 yaşındaki Shetewi, yasaların ve algılarını değiştirmeden çoğu kadının ilerleyemeyeceğini söyledi.

“Kocama İnsanların ne söyleyeceği umurumda değil, hayatlarımızı daha iyi hale getirmek için desteğine ihtiyacım var dedim. Biz düşman değiliz. Bir ülkenin nüfusunun yarısı olmadan reform yapıp gelişebileceğini düşünüyor musunuz?” diyor Shetewi.

Kaynak: New York Times