HENAN HARİT

Fas-  Fas’ta Planlama Yüksek Komiserliği tarafından yayınlanan resmi verilere göre kadın işsizliği gözle görülür bir şekilde artı. 3 Ağustos’ta yayınlanan son verilere göre kadın işsizlik oranı 15,6’dan 15,9’a yükseldi. Verilere göre, yüzde 14’ü küçük mesleklerde, yüzde 11,3 zanaatçı,  yüzde 8,8 üst düzey yönetici ya da liberal meslek üyeleri ve yüzde 7,8’de tarımcılık, balıkçılık, avcılık ve ormancılık grubu içinde yer alıyor. İş imkanlarının kısıtlı olması nedeniyle tehlikeli ve düşük ücretli işlerde çalışan Faslı kadınlar, bu duruma ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Kendi mesleğini yapmıyor

Dar El-Beyda kentinden olan 32 yaşındaki Fatima Rafika, yıllardır işsiz. 2004 yılında İngilizce biliminden mezun olan Fatima Rafika, mezun olmadan önce ekonomik özgürlüğüne kavuşmayı beklediğini, ancak mezun olduktan sonra iş aramasına rağmen bulamadığından söz ediyor. Okuduğu İngilizceyi unuttuğunu ifade eden Fatima Refika, kardeşlerinin okuduğunu ve babasının tek başına yetmediği için tatlı yapımı işine girdiğini söylüyor.

İşsiz kalmaktan korkuyor

Hukuk fakültesinde okuyan ve soyadını açıklamak istemeyen 22 yaşındaki Nesima A., “Mezun olduğumda işsiz kalmaktan korkuyorum. Elime geçecek olan bütün iş imkanlarını değerlendireceğim ve Fas’tan göç edeceğim. Avrupa ülkelerinde iş bulmaya çalışacağım. Fas’taki işsizlik ordusuyla birlikte kalamam” diye belirtiyor.

Karın tokluğuna çalışıyor

Dar El-Beyda’da kalan iki çocuk annesi 39 yaşındaki Fatiha Makyali, eşi vefat ettikten sonra çocuklarına bakmak için çalışmak zorunda kaldığını ancak iş bulamadığını ifade ediyor. Uzun bir arayışın ardından tarımcılık alanında iş bulduğunu dile getiren Fatiha Makyali, “Bütün gün dinlenmeden karın tokluğuna çalışmak zorunda kalıyorum. Eşim de özel bir işte çalışmadığı için bize herhangi bir para kalmadı” diyor.

Arap Edebiyatı diplomasına sahip olan 25 yaşındaki Ghalia El-Hajjam, Fas toplumunun kadın işsizliği ve yoksulluk olgusuna tepki göstermediğini kaydediyor.

Kısıtlı bütçe nedeniyle düzensiz iş

Fas Hukuk Fakültesinde çalışan Porf. Khadija Al-Ghazi ise, kadınların iş pazarında az olması nedeniyle kadın işsizliğinin arttığını söyleyerek, “İş pazarında kadınlar bazı durumlarda zayıf kalıyor. Özellikle de köylerde bu durum daha fazla yaşanıyor. Çünkü onlar mevsimlik işçi olarak çalışıyor ve kısıtlı bütçe nedeniyle işleri düzensiz” diye belirtiyor. Okuyan kimi kadınların kendilerini geliştirerek iş piyasasında yerini aldığını, ancak okumayanların ise zor koşullarda çalışmak zorunda kaldıklarına işaret eden Khadija Al-Ghazi, bu durumun ailelere etki ettiğine dikkat çekiyor.

İşsizliğin nedenleri

Kadınların iş piyasasına girmesini engelleyen faktörlere değinen Khadija Al-Ghazi de, cinsiyet ayrımı ve ataerkil zihniyetin temel faktör olduğunu dile getiriyor. Khadija Al-Ghazi, bir diğer faktörün kız çocuklarının okutulmaması ve erken yaşta evlendirilmesine bağlayarak, kadınların iş piyasasına girmesi ve geliştirilmesi için güçlendirilmesi gerektiğine vurgu yapıyor.