Haber Merkezi- Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) Türkiye’de hava kalitesinin karnesi niteliğindeki “Kara Rapor 2022: Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri” yayımlandı. Raporun yönetici özet bölümünde, günümüzde dünya genelinde özellikle sanayileşmenin ve kentleşmenin hızla artış gösterdiği ve yoğun olduğu bölgelerde, insan sağlığının birincil çevresel belirleyicisinin hava kalitesi olduğuna dikkat çekildi.

‘Hava kirliliği erken ölümlere yol açıyor’

Türkiye’de ise hava kirliliğinin, erken ölümlere ve kronik hastalıklara yol açan en önemli çevresel etken olduğuna vurgu yapılan raporda, “Bu nedenle hava kalitesinin düzenli izlenmesi ve kirliliğin engellenmesi sadece çevre politikaları açısından değil, halk sağlığı açısından da yaşamsal öneme sahiptir” denildi.

Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) 2015 yılından beri, Türkiye’deki hava kalitesi yönetimi politikalarını ve uygulamalarını takip ettiğinin hatırlatıldığı raporda, ulusal politikaların uluslararası en iyi uygulamalar düzeyine taşınmasını ve sağlık politikaları ile bütünleşik olarak ele alınmalarını sağlamak amacıyla çalıştığı aktarıldı.

‘Bilimsel bilgiyi halkla buluşturan çalışmalar yürütülüyor’

15 sağlık, çevre ve iklim örgütünün oluşturduğu Platformun, hava kirliliğine dair kamuoyunda farkındalık yaratmak amacıyla bilimsel bilgiyi halkla buluşturan nitelikte çalışmalar yürüttüğüne işaret edilen raporda şöyle denildi:

“Bu çalışmaların en önemlisi, her yıl düzenli olarak yayınlanan ve ülke genelinde bir önceki yıl deneyimlenen hava kalitesinin ve hava kalitesi izleme çalışmalarının incelendiği; uluslararası ve ulusal düzeyde mevzuat ve politikaların değerlendirildiği Kara Rapor çalışmasıdır. Kara Rapor kapsamında başta fosil yakıtların terk edilmesi olmak üzere Türkiye için hava kalitesini iyileştirmeye yönelik somut politika önerileri de getirilmektedir.”

 Rapordaki bazı önemli tespitler şöyle;

*2021’de İstanbul’da 4 bin 848, Ankara’da 2 bin 853, Türkiye genelinde ise en az 42 bin kişi hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdi.

*Türkiye’de, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) standartlarına göre havası temiz şehir yok.

*Havası en kirli beş kent ise sırasıyla Elîh (Batman), İdır (Iğdır), Agirî (Ağrı), Şırnex (Şırnak) ve Meletî (Malatya).

*Colemêrg’de (Hakkari) DSÖ standartlarına göre, partikül madde kirliliği yok denecek kadar azken, il kükürt dioksit açısından çok kirli bir hava soluyor.

*Depremden etkilenen kentlerde hava kirliliği, enkaz tozu ve ısınma için açıkta ateş yakılması gibi nedenlerle ulusal limitlerin 2.5 katına, DSÖ kılavuz değerlerinin ise 7.5 katına çıktı.

*Hava kirliliğinin kanser, kalp-damar, KOAH gibi hastalıklara yol açan hava kirliliği ruh sağlığı ve uyku düzenini de olumsuz etkilediği tespit edildi.

‘Fosil yakıtlardan vazgeçilmeli’

THHP, hava kirliliği için yasal limitlerin DSÖ kılavuzlarıyla uyumlu hale getirilmesi, hava kalitesinin düzenli ve sistematik olarak izlenmesi ve fosil yakıtlardan vazgeçilmesi için çağrıda bulundu. “Türkiye’nin 2021 Yılı Hava Kirliliği Karnesi”, “Hava Kalitesi Mevzuatında Gelişmeler”, “2021 Yılında Hava Kirliliğinin Sağlık Üzerindeki Etkileri”, “Hava Kirliliği, İklim Değişikliği ve Sağlık”, “2030’da Kömürden Çıkışın Hava Kalitesi ve Sağlık Üzerindeki Olumlu Etkileri” başlıklarından oluşan raporun son bölümünde ise öneriler yer alıyor.