ROJİN QADRİ

Urmiye- Tahran Tıp Bilimleri Üniversitesi Hava Kirliliği Araştırma Merkezi'ne göre, hava kirliliği İran'da her yıl yaklaşık 40 bin kişinin ölüm nedeni. Ve bu ölümlerin 4 bin ila 5 bini yalnızca Tahran şehrinde. İran'daki hava temizliği endeksi, ülkenin hava kirliliğindeki tablonun ağırlığını gösteriyor.

İran hava kirliliğinde 27’nci sırada

İran'da 2022 yılında ortalama hava kalitesi endeksi (AQI) ortalama 94 ile “orta seviye” olarak tespit edilen bu ölçüm, Dünya Sağlık Örgütü'nün önerdiği 2,5 Partikül Madde (PM) sınırının yaklaşık 6,5 katı. İran, 2019 yılında "orta düzeyde kirlilik" kategorisinde dünya ülkeleri arasında 27’nci sırada yer aldı. İran'ın Hendijan gibi bazı büyük şehirlerinde ise hava kirliliği seviyesi oldukça yüksek ve "hassas gruplar için sağlıksız" seviyede.

Tahran’da en otomobiller kirliliğe sebep

Handijan’da 2019 yılında yapılan ölçümlerde, hava kirliliği yıllık ortalama metreküp başına 38,2 mikrograma eşitti. Bu durum çocuklar, hamileler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler için risk oluşturuyor. Öte yandan Tahran'daki hava kirliliğinin yaklaşık yüzde 80'i otomobillerden kaynaklanıyor. Diğer kirlilik kaynakları arasında ise endüstriyel emisyonlar ve uygunsuz atık imhası yer alıyor. İran’daki hava kirliliğine ilişkin konuştuğumuz çevre uzmanı S.M. sorularımızı yanıtladı.

Hava kirliliğinde partikül maddeler, kardiyovasküler sistemi nasıl etkileyebilir ve felç riskini nasıl artırabilir?

Hava kirliliği, özellikle akşam saatlerinde ince parçacıkların varlığı, kardiyovasküler fonksiyonu ciddi şekilde etkileyebilir ve felç olasılığını artırabilir. Bu küçük parçacıklar kan dolaşımında kolayca akabilir ve damar duvarlarında iltihaplanma ve oksidatif strese neden olabilir. Bu durum kan damarlarının sertleşmesine ve daralmasına neden olabilir, bu da kanın pıhtılaşması ve sonuçta felç riskini artırır. Ayrıca bu parçacıklar kan damarlarının tahriş olmasına ve esnekliğinin azalmasına neden olabilir, bu da kan basıncını yükseltir ve kardiyovasküler sistem üzerinde daha fazla baskı oluşturur.

Belirli bir bölgedeki artan hava kirliliği seviyeleri ile artan felç vakaları arasında doğrudan bir bağlantı olduğunu gösteren yeni bir araştırma veya çalışma var mı?

Bir hekim olarak son yıllarda hava kirliliği ile felç riskinin artması arasındaki bağlantıyı araştıran birçok çalışmanın olduğunu söyleyebilirim. Saygın tıp dergilerinde yayınlanan bu çalışmalar, hava kirliliğinin yüksek düzeyde olduğu bölgelerde, özellikle de akşam saatlerinde ince partikül maddelerin neden olduğu kirliliğin görüldüğü bölgelerde felç görülme sıklığının önemli ölçüde daha yüksek olduğunu gösteriyor. Hem saha çalışmalarını hem de geniş çaplı veri analizlerini içeren bu çalışmalar, bu riski azaltmak için hava kalitesi kontrolünün ve çevre standartlarının yükseltilmesinin önemini vurguluyor. Özetle bu bulgular, hava kalitesinin iyileştirilmesinin toplumdaki felci önlemenin en etkili yollarından biri olabileceğini doğrulamaktadır.

‘Yenilenebilir enerji kullanımı teşvik edilmeli’

İran'daki hava kirliliğinin nedenleri nelerdir ve nedenleri azaltmak için ne gibi önlemler alınabilir?

Ortadoğu bölgesindeki hava kirliliğinin ana kaynakları çoğunlukla araçlardan çıkan egzoz gazları, endüstriyel faaliyetler, fosil yakıtların enerji santrallerinde yakılması, toz ve ince parçacıklar gibi faktörlerden oluşmaktadır. Bu kirleticilerle başa çıkmak için yenilenebilir ve temiz enerji kullanımını teşvik etmek, otomobiller ve endüstriyel birimler için çevre standartlarını iyileştirmek, özel otomobil kullanımını azaltmak için toplu taşıma ağlarını iyileştirmek ve genişletmek, havayı kontrol etmeye yönelik daha katı yasalar uygulamak gibi stratejiler geliştirilebilir.

Ayrıca, hava kalitesinin önemi ve sağlık üzerindeki etkileri konusunda halkın bilinçlendirilmesi de kirliliği önlemeye yönelik stratejilerin önemli parçalarıdır. Ormansızlaşmaya ve kirleticilerin artmasına yol açabilecek barajların inşa edilmesi gibi tedbirlerin alınması, doğal hava temizliği için bitki türlerinin ve ağaçların dikilmesinin ve korunmasının teşvik edilmesi de bu alanda faydalı tedbirlerdir.

‘Düşük kaliteli otomobil üretimi halk sağlığını da olumsuz etkiliyor’

İran'da eskimiş otomobil ile düşük kaliteli otomobillerin ithalatı ve üretiminin hava kalitesi üzerindeki etkisi nedir?

İran'da eskimiş otomobiller ve düşük kaliteli otomobiller ithal etme ve üretme tekeli hava kalitesini etkileyen temel faktörlerden biri. Eski ve yıpranmış otomobiller, daha düşük emisyon kontrol standartları ve eski teknoloji nedeniyle daha fazla sera gazı ve tehlikeli parçacık üretiyor. Ayrıca düşük kaliteli otomobil ithalatı ve üretiminin tekelleşmesi, çevre standartlarını iyileştirme ve otomotiv teknolojilerinde yenilik yapma motivasyonunu azalttı. Bu koşullar kentsel hava kirliliğinin artmasına neden olmakta ve bu durum çevreye zarar vermenin yanı sıra halk sağlığını da olumsuz etkilemektedir. Bu kirliliğin azaltılması, güçlü yönetim politikaları, düşük emisyonlu araçların teşvik edilmesi ve otomobiller için çevre standartlarının iyileştirilmesini gerektirir.