Bir devrimin başarısı: Anadil

Kuzey Doğu Suriye-Rojava’da özellikle devrim sonrası anadile yönelik yapılan çalışmaları anlatan Hesekê Kantonu Genel Okullar Yönetimi Sözcüsü Jînda Elî Ehmê, “İnsan dilini bilmeyince kültürel ve fiziki olarak da yok olma tehlikesi altındadır” diyerek, Rojava devriminin en büyük başarılarından birinin de anadilde başlattığı ve hala sürdürdüğü eğitim olduğunu kaydetti. 

Haber Merkezi - Dosyamızın üçüncü bölümünde Suriye’yi ele alacağız. Baas rejimi de tüm ulusları tek bayrak, tek dil ve tek renk dayatması ile halklara büyük baskılar uyguladı. Kürtçe, Arapça, Çerkezce, Türkmence, Süryanice, Aramice, Yeni Asurice ve Toranice başta olmak üzere bölgede 15 dil konuşuluyor. Bu kadar dil zenginliğine rağmen Suriye hükümeti tüm dilleri ve ulusları tekçiliğe zorluyor. Bölgede eğitimde Arapça dışında tüm diller neredeyse yasak. Tüm baskılara rağmen bölgede yaşayan Kürtler büyük mücadeleler verdi. 19 Temmuz Rojava Devrimi ile birlikte Özerk Yönetim Baas rejiminin sistemini ortadan kaldırdı. Devrim ile birlikte Kürt dilinin geliştirilmesine yönelik çok sayıda kurum açıldı. 2012 yılında Amudê şehrinde bir konferans yapılarak Rojava’nın tüm şehir ve köylerinde Kürtçe eğitimin verilmesi için kurumlar oluşturuldu ve 2013 yılında ise alınan karar hayata geçirildi. Okullarda Baas rejiminin marşı yasaklanıp yerine “Ey Reqip” okunmaya başlandı. Bu duruma sevinen öğrenciler yeni marşlarını çabucak öğrendi. Qewmiye adı altında Baas rejiminin sistemini anlatan ders de tüm okullardan kaldırıldı. 

Üniversiteler, akademiler açıldı

Öğretmenlerin eğitimi için özel akademiler oluşturuldu. 11 Ağustos 2013 yılında Efrîn şehrinde Kürtçe dil ve edebiyatıyla ilgili “Ş. Ferzad Kemanger” ismiyle akademi açıldı. Yine 28 Ekim’de “Ş.Viyan Amara” ismiyle bir fakülte açıldı. Zaten eğitim çalışmalarında Mezopotamya Üniversitesi de vardı. Bu özgür düşünceye bağlıydı. Bu üniversite 2014-2015 yıllarında kurulmuştu. Aynı zamanda öğretmen sayısının fazlalaştırılması amacıyla 9 Nisan 2015 yılında ilk fakülte Derik şehrinde açıldı. Suriye hükümeti buna şiddetli bir yaklaşım gösterdi ve tüm yöntemleri kullanarak Kürt dilini karalamak istedi. Fakat Özerk Yönetim tüm bu çabaları boşa çıkardı. Toplumun tüm kesimlerine Kürtçe dil eğitimi verildi. Öneriler ile birlikte Zaningeha Efrinê, Rojava Üniversitesi ve Kobanê Üniversitesi’nin açılışları da yapıldı. 

“Devrim süreciyle birlikte eşzamanlı anadil çalışmaları başladı”

Hesekê Kantonu Genel Okullar Yönetimi Sözcüsü Jînda Elî Ehmê, 21 Şubat Dünya Anadil Günü nedeniyle ajansımıza Suriye’de özellikle devrim sonrası yapılan çalışmaları anlattı. 2011 yılında başlayan devrim süreciyle eşzamanlı olarak anadil eğitim çalışmalarının başladığını söyleyen Jînda Elî Ehmê, “Küçük gruplar halinde evlerde eğitim görülüyordu. O zaman koşullarda zorlayıcıydı, engeller vardı. Anadil eğitimi üzerinde çalışan ilk kurum 2012 yılında açıldı. Küçük bir kurum olarak açıldı, üye sayısı da zaten çok azdı. Gün geçtikçe kurum büyüdü, üye sayısı arttı, dil üzerine eğitim ve araştırma çalışmaları genişledi. 2013 yılında Hesekê’de artık okul açmaya başladık. O zaman rejim okulları da hala vardı, biz de günde üç saat Kürtçe dil eğitimi vermeye başladık. Anadilde eğitim verebilecek öğretmenlerin yetiştirilmesi için eğitim akademileri açıldı. Akademilerde üç ay boyunca eğitimler yapıldı. Eğitim sürecini tamamlayan öğretmenler artık ders başı yapmaya başladı” dedi. 

“Halklar kendi anadilleri ile eğitim görmeye başladı”

Kuzey Doğu Suriye-Rojava’da yaşayan tüm halkların kendi anadilleriyle eğitim gördüğünü kaydeden Jînda Elî Ehmê, sözlerine şöyle devam etti: 

“2014 yılında ilkokul birinci, ikinci ve üçüncü sınıflar için kitaplar hazırlandı ve okullarda dağıtılmaya başlandı. Kürtler için ayrı, Araplar için ayrı eğitim kitapları oluşturuldu. 3 yıl boyunca bu kitaplar temelinde eğitim görüldü. Çünkü okulun ilk üç yılı çocukların anadillerinde eğitim görmeleri çok önemli. Tüm dünyada da eğitim ve öğrenimin ilk üç yılına çok fazla önem atfedilir. Dördüncü sınıftan itibaren de Kürtlere Arapça dil eğitimi Araplara da Kürtçe dil eğitimi verilmeye başlanır. Çünkü bunlar birlikte yaşayan halklar ve hepsinin birbirinin dilini bilmesi gerekiyor”

“Dilimizi unutursak kayboluruz”

 Kendi anadilini bilmeyen halkların kaybolmakla yüz yüze olduğunun da altını çizen Jînda Elî Ehmê, “İnsan dilini bilmeyince kültürel ve fiziki olarak da yok olma tehlikesi altındadır. Her şeyden önce dil gelir, dilini bilen bir insan kendisini ifade etmeyi ve kültürünü öğrenmeye başlar. Rojava devriminin en büyük başarılarından biri de anadil ile başlattığı ve hala sürdürdüğü eğitimdir. Kürtçe okullar peyderpey açılmaya başlanınca bu halk açısından da büyük bir moral oluşturdu. Yaklaşık 200 bin öğrenci var okula giden. Yine Fransa Üniversitesi ile bir sözleşmemiz var ve oradan bazı öğrenciler Rojava Üniversitesi üzerine araştırmalar yapıyor. Artık başka ülkeler tarafından da dikkat çekiyoruz, merak konusuyuz. Tabii eğitimde yakalamış olduğumuz bu düzeyi daha da ileriye taşımamız gerekiyor.” diye konuştu.