رجاء خیرات

مراکش- شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم زنان در شهر سالە مراکش شاهد فعالیت‌های فرهنگی مهمی به موازات اجراها، برنامه‌ها و مسابقات معمولی بود و اوج فیلم‌هایی بود که درد و رنج زنان را در چندین کشور برجسته می‌کرد.

جایزه بزرگ به فیلم مستند «هفت زمستان در تهران» ساخته استفی نیدرزول کارگردان آلمانی تعلق گرفت که به پرونده دختر ایرانی ریحانه جباری می‌پردازد که بە دلیل قتل مردی متجاوز به اعدام محکوم شد، دختری کە پس از گذراندن هفت سال زندان، حکم اعدام وی در سال ۲۰۱۴ بە اجرا درآمد.  

ایکا تشافلیشفیلی بازیگر نقش اول زن برای بازی در فیلم «بلاك بيرد بلاك بيری» به کارگردانی الن ناوریانی و لیلی گلادستون برای بازی در فیلم آمریکایی «رقصة فانسی» به کارگردانی اریکا ترمبلی برنده جایزه بهترین نقش زن شدند.

هیئت داوران فیلم‌های بلند با توجه به اهمیت موضوعی که در آن مطرح شد، یعنی موضوع طلاق، به فیلم «مطلقات الدار البيضاء» ساخته عهد بمسودە، کارگردان مراکشی توجە ویژه‌ای نشان دادند چرا کە ارائە این فیلم همزمان است با جنبش حقوق بشری مراکش برای بازنگری قانون خانواده در این کشور.

جایزه تماشاگران جوان به فیلم کوتاه مراکشی «تنين وسبعين ٧٢» به کارگردانی آیە مودن تعلق گرفت، همچنین جایزه تماشاگران نوجوان برای فیلم بلند به فیلم «قرعة دميريكان» ساخته هشام رکراکی و فیلم «سیکا» ساخته ربیع الگوهری تعلق گرفت.

جایزه دیگر به مصطفی الدرقاوی کارگردان مراکشی، برای فیلم جدیدش «حمیده الجریح» تعلق گرفت.

استفی نیدرزول کارگردان آلمانی در نشست خبری که شنبه ١٨ نوامبر در حاشیه این جشنواره برگزار شد، در خصوص جزئیات تکمیل فیلم «هفت زمستان در تهران» که در سال ٢٠١٧ کار خود را آغاز کرده است، خاطرنشان کرد: می‌خواهد حقایق زیادی را درباره اعدام ریحانه جباری، دختری که به عنوان طراح داخلی(دکوراسیون) کار می‌کرد، فاش کند. ریحانە در ١٩سالگی به اتهام قتل یک کارمند سابق اطلاعات در ایران که او را به خانه‌ای خالی کشانده بود و ادعا می‌کرد که می‌خواهد کلینیک جدیدش را برایش تزئین کند، بازداشت شد.

این فرد اطلاعاتی کە قصد تجاوز به وی را داشت، با ضربات چاقو کشتە شد، اما دادگاه او را به قتل عمد محکوم کرد و نه دفاع از خود. وی قبل از اجرای حکم اعدام، هفت سال را در زندان گذراند و در سن ۲۶ سالگی و بە دلیل عدم پذیرش استدلال‌های ارائه شده توسط ریحانه جباری، اعدام شد.

کارگردان فیلم استفی نیدرزول در مورد انتخاب خود برای داستان فیلم گفت: با خانواده ریحانه جباری که به طور اتفاقی به آلمان مهاجرت کرده بودند (مادر و خواهرش) آشنا شد و آنها شروع به گفتن داستان ریحانه و بی عدالتی علیە او کردند. آنها همچنین ضبط‌های صوتی تماس‌های تلفنی بین او و مادرش، نامه‌هایی که برای مادرش می‌فرستاد و خاطراتی که در زندان می‌نوشت و سعی می‌کرد زندگی خود را در سلول انفرادی و آنچه که در داخل برای او اتفاق می‌افتاد توصیف کند، بە وی او نشان دادند.

وی افزود: از من خواستند فیلمی درباره ریحانه بسازم و داستان دردناک او را تعریف کنم، زیرا او مورد ظلم شدید قرار گرفته بود و من با او همدردی کردم، به خصوص پس از شنیده‌های خانواده و جزئیاتی که این کار را وظیفه خودم دانستم. داستان را همانطور که از مادر ریحانه، دو خواهر، پدر، وکیلش و همچنین یکی از همراهانش شنیدم، در زندان تعریف کنم.

او توضیح داد: برای من، ماجرا از داستان دختری که به اتهام قتل مردی که قصد تجاوز به او را داشت دستگیر شد، به داستان‌های زنان دیگر در داخل زندان در ایران تبدیل شد که به من کمک کرد و من در آن سرمایه‌گذاری کردم. ساختار روایی فیلم را حس کردم، طبیعت بی رحمانه‌ای که زنان در ایران تجربه می‌کنند، حس کردم و سعی کردم این واقعیت را به تمام دنیا منتقل کنم.

او گفت: من دوست نداشتم که در مورد ریحانه به افراد مدنی دیگر حق تصمیم گیری بدهم، چرا کە قانون ایران در صورتی فرد را از اعدام عفو می‌کند کە خانوادە فرد متوفی رضایت دهند. این تفکر مردانه مرا تحریک کرد و باعث شد متقاعد شوم. ضرورت ساخت این فیلم و همچنین سنگینی این مسئولیت را بر دوش خود احساس کردم که داستان او را از طریق خانواده‌اش و همه دست اندرکاران این اتفاق تعریف کنم.

وی افزود: پسر مقتولی که مادر ریحانه جباری با او تماس گرفته بود، عفو  را نپذیرفت، بلکه از ریحانه خواست که اظهارات خود را تغییر دهد و بگوید قصد تجاوز به او را نداشته است تا بتواند نجاتش دهد. اما ریحانە نپذیرفت و بر گفتن حقیقت اصرار داشت حتی زمانی که چوبه‌دار منتظر او بود.

وی در مورد انتخاب زهرا امیرابراهیمی بازیگر سینمای ایران گفت که زهرا امیرابراهیمی نیز به نوبه خود داستانی در ایران داشته و یکی از دوستانش آن را به او تقدیم کرده و مدت زیادی کار کرده است، تا اینکه بتواند آنچه را که ریحانه جباری در خاطراتش نوشته است، با صدای خود بیان کند.

وی در خصوص اینکه آیا این فیلم در حق ریحانه جباری منصف بودە و به نوعی عدالت دست یافت که محقق نشد، اظهار داشت: نمی‌دانم این وظیفه من است که عدالت را تحقق بخشم یا نه، این فیلم را ساختم تا داستان ریحانه، خشونت و سرکوب آزادی‌ها و حقوقی که زنان در ایران تجربه می‌کنند برای عموم مردم بیان کنم  این همان چیزی است که در واقع اتفاق افتاد. این فیلم بحث بزرگی را در داخل و خارج از ایران به راه انداخت و همه کسانی که آن را تماشا کردند با ریحانه همدردی کردند و متوجه شدند که او چنین مورد بی عدالتی شدیدی قرار گرفته و در برابر مردی که می‌خواست به او تجاوز کند دفاع  کرد.