سایدا شیرزاد

مرکز خبر- امروز ٢۴ مهر ماه، برابر با ١۶ اکتبر، روز جهانی غذاست. سازمان فائو که در زمینه‌ی توسعه‌ی کشاورزی فعالیت دارد، در سال ۱۹۴۵ توسط ۴۴ کشور عضو سازمان ملل متحد تأسیس شد. مقر این سازمان در شهر رم واقع در ایتالیا است و مدعی است که از طریق شبکه جهانی بالغ بر حدود نود اداره برای گسترش و مدرنیزه کردن کشاورزی، جنگلداری، شیلات و تأمین غذای مناسب برای همگان، به کشورهای دیگر کمک می‌کند.

بالا بردن سطح زندگی و بهبود تغذیه مردم جهان، توزیع مناسب مواد غذایی در مناطق مختلف جهان و ایجاد امنیت غذایی، مبارزه با سوءتغذیه با ارائه اطلاعات لازم به کشورهای مختلف و... از جمله اهدافی است که فائو ادعا دارد در تلاش است تا در سطح جهان به آنها رسیدگی کند.

این روز، بهانه‌ایست برای تلاش در جهت انتخاب غذای سالم، کاهش ضایعات مواد غذایی، بررسی میزان سوء تغذیه در جهان و تلاش برای کاهش آن و...

با این حال چندی پیش، سازمان ملل متحد در گزارشی اعلام کرد که ۷۳۵ میلیون نفر از مردم جهان دچار سوءتغذیه هستند و ۹.۲ درصد از جمعیت کنونی جهان با معضل گرسنگی مزمن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

شاخص‌های گرسنگی و ناامنی غذایی در دنیا همچنان به رنگ «قرمز» است و وضعیتی بحرانی را نشان می‌دهد و نهادهای دست‌اندرکار که در اهداف‌شان جهان را در سال ۲۰۲۳ «بدون مشکل سوء‌تغذیه» مجسم می‌کردند، همچنان از حل‌نشدن این مسئله نگران‌اند.

گرسنگی مزمن یا سوء‌تغذیه بیانگر آن است که افراد به «خوراک کافی برای برخورداری از یک زندگی فعالانه» دسترسی ندارند. ناامنی غذایی یک شاخص گسترده‌تر دیگر است که بر پایەی دسترسی نداشتن «منظم» افراد به خوراک کافی محاسبه می‌شود.

ریشه‌کن کردن گرسنگی مزمن تا سال ۲۰۳۰ یکی از اهدافی بود که شماری از نهادهای زیرمجموعه سازمان ملل برای آن تلاش می‌کردند، اما پیش‌بینی‌ می‌شود که در پایان این دهه، ۶۰۰ میلیون نفر همچنان با سوء‌تغذیه مواجه باشند؛ به ویژه سوء‌تغذیه کودکان از مواردی‌ است که حل‌ناشدنی مانده و به نگرانی‌های دست‌اندرکاران امر دامن می‌زند.

در حالی که فائو و کشورهای متحد با آن، هر ساله مدعی تلاش برای رفع میزان سوء تغذیه در جهان هستند اما آمار سوء تغذیه به ويژه سوء تغذیه‌ی کودکان در بسیاری از کشورها همچنان بالاست.

با وجود اینکه بسیاری از کشورهای خاورمیانه از بزرگترین منابع طبیعی برخوردارند و بیشترین ذخایر زیرزمینی را دارا می‌باشند، مدعیان قدرت در اروپا و آمریکا، با سیاست‌های غیرانسانی خود و با استعمار و استثمار در این کشورها شرایط بحرانی شدیدی برای مردم ایجاد کرده‌اند.

کشورهای اروپایی و آمریکایی که با عضویت در سازمان‌هایی همچون فائو مدعی تلاش برای ایجاد امنیت غذایی در جهان هستند، با به راه انداختن جنگ در کشورهایی مثل آفریقا که دارای بزرگترین ذخایر طلا می‌باشد، ثروت آنها را استثمار کرده در حالی که مردم این کشور دچار سوء تغذیه‌ی شدید می‌باشند.

همچنین، با حمایت از طالبان در جهت تسلط بر افغانستان، حمایت و قدرت دهی به بشاراسد در سوریه و اردوغان در ترکیه و نیز با به راه انداختن جنگ ساختگی علیه مردم غزه، سبب ایجاد سوء تغذیه‌ی شدید در روژآوای کوردستان و سوریە، افغانستان، سوریه و فلسطین شده‌اند.

در نتیجه‌ی اقدامات کشورهای اروپایی و آمریکایی و مدعیان قدرت، میلیون‌ها نفر در سودان به دلیل درگیری‌های مداوم که منجر به ناامنی غذایی شده است، در شرایط سخت انسانی زندگی می‌کنند و بسیاری از کودکان به دلیل سوء تغذیه جان خود را از دست داده‌اند. به طوری که پیش‌تر برنامه جهانی غذا با تاکید بر اینکه ٢٠ درصد از مردم سودان تحت تاثیر این وضعیت قرار گرفته‌اند، اعلام کرد که افزایش درگیری‌ها در این منطقه، بحران غذایی وخیم در سودان را به بالاترین حد خود می‌رساند.

همچنین، پس از تسلط طالبان در افغانستان، این کشور از نظر غذا و تغذیه، نامصون‌ترین کشور در جنوب آسیا معرفی شده و در بین ١٣۶ کشور، به دلیل عدم امنیت غذایی و تغذیه‌یی در جنوب آسیا، در درجه‌ی اول قرار گرفت؛ به طوری که کمیته‌ی بین‌المللی نجات با آغاز سرما در سال ٢٠٢٢، اعلام کرد که ٩.١٨ میلیون نفر در افغانستان با ناامنی شدید غذایی روبه‌رو شده‌اند که در مقایسه با تابستان سال ٢٠٢١ دو برابر افزایش داشته است.

آنچه عیان است اینکه، بیشترین قربانیان این سیاست‌های غیرانسانی دولت‌های مدعی قدرت، کودکان هستند. در همین راستا، صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف) نیز پیشتر در بیانیه‌ای با تاکید بر اینکه در هر ۱۰ دقیقه، یک کودک به علت کمبود تغذیه در یمن جان خود را از دست می‌دهد، هشدار داد که بیش از ۴۵۰ هزار کودک زیر ۵ سال در یمن به علت کمبود تغذیه، زندگی شان در خطر است و اگر بودجه تأمین نشود، می‌تواند جان میلیون‌ها کودک دیگر را به خطر بیندازد.

این سازمان همچنین اعلام کرد که برای کمک به ١١ میلیون کودک در کشورهای عربی که در جنگ و آشوب به سر می‌برند، نیاز به ۴۸۴ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ وجود دارد و در صورت عدم فراهم کردن این میزان کمک، میلیونها کودک ممکن است به شدت دچار سو تغذیه شوند.

این اقدامات کشورهای مدعی، مردم ایران را نیز تحت تاثیر قرار داده است. چراکه با ایجاد تحریم‌ها با بهانه‌ی فشار بر دولت ایران، تنها بر مردم ایران فشار وارد می‌کنند و مسئولان و مقامات دولتی هیچ فشاری را متحمل نمی‌شوند.

تورم‌های شدید و افزایش غیرقابل کنترل قیمت‌ها به ویژه افزایش شدید قیمت مواد غذایی که در نتیجه‌ی این سیاست‌ها به وجود آمده است، سبب محدود شدن مصرف مواد خوراکی مهم و حذف آن از سفره غذایی مردم شده است.

در حالی که چندی پیش یک مقام پیشین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با ارائه آمارهای جدید از «سوءتغذیه» مردم ایران، هشدار داد که یک «فاجعه انسانی» در کشور در حال وقوع است و اعلام کرد بیش از نیمی از مردم ایران با دریافت نکردن ٢ هزار و ١٠٠ کالری مورد نیاز در روز، دچار سوء تغذیه شده‌اند؛ در کمتر از یک ماه بعد از آن، دولت ایران مدعی تامین مواد غذایی و دسترسی آسان مردم به خوراک و مواد غذایی شد.

با این حال، بر اساس آخرین آمارهای رسمی وزارت بهداشت و درمان، حدود ۱۶ درصد کودکان زیر ۶ سال در ایران دچار سوء‌تغذیه و ۸۰۰ هزار کودک در سنین رشد، با کمبود انرژی و مواد پروتئینی و البته کمبود ریزمغذی‌ها مواجهند.

مهم‌ترین عامل فقر که باعث بالارفتن نرخ سوتغذیه در ایران شده است تورم ساختاری در این کشور است. تورم سال پایانی دهه ۹۰ به بالاترین سطح خود در ۲۵ سال اخیر رسید. بررسی‌ها حاکی از آن است که این افزایش در تامین نواد خوراکی به مراتب بیشتر از کالاهای غیرخوراکی بوده و مرز ۵۱ درصد را رده کرده است.

این در حالی است که ایران دارای آب و هوای چهار فصل بوده و همواره می‌تواند مواد ضروری برای مصرف روزانه را از طریق کشاورزی تامین کند اما به دلیل عدم مسئولیت پذیری، مسئولان زیربط و نیز در سایه‌ی بی توجهی دولت به توسعه‌ی صنعت کشاورزی و نیز هزینه‌های بالای بهره‌گیری از وسایل کشاورزی و آبیاری پیشرفته، بسیاری از کشاورزان از تهیه و تولید مواد لازم در سطح گسترده محرومند. از طرفی، چنانچه در بخشی از ایران تولید انبوه صورت بگیرد، در جهت بهره‌برداری دولت و برای منافع شخصی دولت و وابستگان به کشورهای دیگر صادر می‌شود.